ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Αλλάζει το σχέδιο για το Ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης.

Την ώρα που στις Βρυξέλλες μπαίνουν σε έναν αγώνα δρόμου για την έγκριση των εθνικών σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, από όπου προκύπτουν τόσο οι δράσεις όσο και οι μεταρρυθμίσεις που θα ακολουθηθούν από τα κράτη μέλη, η Ελλάδα βρίσκεται σε συνεχή διαπραγμάτευση με τις κοινοτικές υπηρεσίες αλλά και μεταξύ των υπουργείων και των επιτελικών δομών της κυβέρνησης για το περιεχόμενο των δράσεων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Μέχρι την προηγούμενη Παρασκευή 12 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με πληροφορίες από τις Βρυξέλλες, μόνο τέσσερα κράτη είχαν υποβάλλει τα τελικά τους σχέδια στην Κομισιόν (Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία), ακόμη 19 κράτη είναι σε διαπραγμάτευση για τα επιμέρους στοιχεία και επτά ακόμη κράτη μέλη είναι σε αρχικό στάδιο. Η διορία που έχουν δώσει τα κοινοτικά όργανα για να οριστικοποιηθούν τα εθνικά σχέδια είναι η 30η Απριλίου. Χθες, η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, Πρόεδρος της Κομισιόν, δήλωσε σε ευρωβουλευτές ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης ότι τώρα «πράγματι, είναι η ώρα να δράσουμε». Η Ελλάδα βρίσκεται στη δεύτερη ομάδα (υπό διαπραγμάτευση σχέδια) και τώρα είναι η ώρα των αλλαγών, φαίνεται….

Σύμφωνα με πληροφορίες του economix.gr και της euractiv.gr το αναλυτικό κείμενο δράσεων και μεταρρυθμίσεων για το ελληνικό σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αλλάζει!

Και μάλιστα αρκετά.

Και αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: 

Ο πρώτος είναι οι πολλές και σοβαρές επιφυλάξεις και παρατηρήσεις της Κομισιόν στο αρχικό σχέδιο. Για πολλά και διαφορετικά ζητήματα (για τα οποία ετοιμάζουμε συγκεκριμένο ρεπορτάζ, από διαφορετικές πηγές). 

Ο δεύτερος λόγος είναι πιο «ελληνικός» και «παραδοσιακός». Οι πιέσεις καθώς περνά ο χρόνος για έργα που αρχικά κόπηκαν αλλά με τις παρατηρήσεις της Κομισιόν δημιουργείται χώρος, επανέρχονται από διάφορα υπουργεία διεκδικώντας επιπλέον χρήμα… 

Επίσης ρόλο στις συγκεκριμένες αλλαγές παίζουν οι αλλαγές στα υπουργικά γραφεία και επιτελεία από τον ανασχηματισμό, καθώς διαφορετικά πρόσωπα σε διαφορετικές θέσεις έχουν (και προβάλλουν) διαφορετικές προτεραιότητες.

Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι αυτές οι αλλαγές και καθυστερήσεις, πέρα από τη διακινδύνευση που καταγράφουμε αναλυτικά παρακάτω στο ρεπορτάζ έχουν και κόστος: η έγκριση και η εκταμίεση των ποσών ανά χώρα έχουν ως σημείο αναφοράς, στα κείμενα των αποφάσεων της ΕΕ, όχι την τελική προθεσμία της 30ης Απριλίου αλλά την ημερομηνία κατάθεσης στην Κομισιόν κάθε τελικού εθνικού σχεδίου. Επομένως όσες ημέρες, εβδομάδες ή μήνες πάει πιο πίσω η οριστικοποίηση του ελληνικού σχεδίου, τόσο πιο πίσω πάει, πιθανότατα (καθώς αυτό είναι εν τέλει τσο χέρι της Κομισιόν και του Συμβουλίου) η εκταμίευση των ποσών προς την Ελλάδα.

Επιτελικός σχεδιασμός και ερωτηματικά

Η επιτελική δομή που έχει δημιουργηθεί αφενός στο Μαξίμου υπό τον κ. Σκυλακάκη και αφετέρου ως υπηρεσία υπό τον κ. Μαντζούφα είναι οι μοναδικοί που ξέρουν τη συνολική εικόνα και κρατούν τα κλειδιά των πιέσεων και των αλλαγών. Οι οποίοι συνεπικουρούνται από μεγάλες εταιρείες συμβούλων με απευθείας αναθέσεις αλλά με ερωτηματικό για τις ειδικές γνώσεις τους…

Και επίσης βρίσκονται μεταξύ μιας διελκυστίνδας διαφορετικών επιδιώξεων που εύκολα κάνουν λάθος εκτίμηση, καθώς χωρίς τη γνώση των επιμέρους ζητημάτων για κάθε τομέα-δράση-έργο, εύκολα κόβεται έργο και μπαίνει άλλο στη θέση του που δημιουργεί πολλά περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνει… Ειδικά αν κάποιος, όπως η Κομισιόν, αξιολογήσει συγκριτικά τις δράσεις… Για αυτό άλλωστε, επέλεξε η κυβέρνηση να μην ανακοινώσει, ακόμη και μέχρι τώρα, αναλυτική λίστα έργων και δράσεων….

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το δικό μας ρεπορτάζ έχει γίνει μία μάλλον περίεργη, ίσως ιδεολογικά και πολιτικά προκατειλλημένη επιλογή…. Καταγράφουμε πληροφορίες ότι έχει δοθεί κεντρική γραμμή προς όλους τους εμπλεκόμενους στο σχεδιασμό να μεταβληθούν τα έργα, ιδίως των επιχορηγήσεων, σε δράσεις ΣΔΙΤ και να μην έχουν τη μορφή δημοσίων έργων. Κάποιοι από τους επλεκόμενους, προκειμένου να προβάλλουν προφίλ υπάκουου στους επιτελικούς σχεδιασμούς, σχεδιάζουν να μετατρέψουν έργα σε ΣΔΙΤ με τραγελαφικά αποτελέσματα, όπως να έχουν εν τέλει οικονομική επιβάρυνση οι πολίτες, να δημιουργηθούν μακρoχρόνιες υποχρεώσεις που δεν καλύπτονται από το χρόνο ζωής του Ταμείου Ανάκαμψης, ή ακόμη και να μπλέξουν οι ΣΔΙΤ στο ΣτΕ για θέματα άσκησης δημόσιας εξουσίας ή για άλλα ακόμη πιο εύκολα ακυρώσιμα θέματα (όπως δείχνει η νομολογία για δάση, νερά κλπ).

Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε ένα τελικό τραπέζι μπιλιάρδου με απίστευτες καραμπόλες και οποιαδήποτε πρόβλεψη για ακριβή ποσά και δράσεις είναι διακινδυνευμένη. 

Να σημειώσουμε μάλιστα ότι η Ελληνική Κυβέρνηση επισήμως δεν έχει παρουσιάσει στη δημοσιότητα κατάλογο δράσεων και ποσών, παρά μόνο ένα κείμενο στρατηγικής για διαβούλευση, με ελάχιστα στοιχεία. Μάλιστα η έλλειψη δημόσιου διαλόγου και η αδιαφάνεια στη δημιουργία της λίστας έχει στηλιτευθεί ήδη αρνητικά και στη Βουλή και στην Κοινωνία, αφού οργανώσεις πολιτών, η Αυτοδιοίκηση και επιστημονικοί και επαγγελματικοί-παραγωγικοί φορείς έχουν διατυπώσει αντιρρήσεις για την έλλειψη διαβούλευσης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα έργα και οι δράσεις που αναφέρονται δεξιά και αριστερά υπό ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης αποτελούν διαρροές προς τα ΜΜΕ είτε κάποιων από τα επιτελικά υπουργεία είτε κάποιων που διεκδικούν ρόλο και συγκεκριμένα πράγματα.

Αυτή τη στιγμή η λίστα των έργων, όπως μαθαίνουμε, δημιουργείται ξανά με μεγάλες αλλαγές.

Επιβεβαίωση για αλλαγές και νέα δράση για ΑΠΕ από το ΥΠΕΝ

Ανώτατη πηγή του ΥΠΕΝ (δεν πάει ψηλότερα…) επιβεβαίωσε στο economix.gr, σε ερώτηση για τις παρατηρήσεις της Κομισιόν και τον χρόνο ανακοίνωσης του Ελληνικού Σχεδίου, ότι πράγματι έχουν γίνει πολλές και σημαντικές παρατηρήσεις, ότι η Κομισιόν χαρακτήρισε γενικά καλό το σχέδιο αλλά και το ότι επέρχονται αλλαγές.

Ο υψηλόβαθμος παράγοντας του ΥΠΕΝ τόνισε στο economix.gr ότι «όταν είμαστε έτοιμοι, θα ανακοινώσουμε κατάλογο έργων, θα καταλήξουμε τις επόμενες ημέρες».

Το εξαιρετικά ενδιαφέρον σημείο είναι πως η ανώτατη πηγή του ΥΠΕΝ προδιέγραψε και μία από τις σοβαρές αλλαγές που έρχονται.

Σύμφωνα με τον ίδιο κυβερνητικό παράγοντα, στο αναθεωρημένο σχέδιο Ανάκαμψης θα υπάρχουν και φρέσκιες πινελιές, όχι μόνο όσα έχουν περιγραφεί από την προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΕΝ. Υπό την αίρεση ότι θα εγκριθούν κάποιες δράσεις από ανεξάρτητες αρχές (ΡΑΕ και Επιτροπή Ανταγωνισμού), ανώτατη πηγή του ΥΠΕΝ θεωρεί ότι θα υπάρξει μία νέα δράση στο Ταμείο Ανάκαμψης που θα δίνει τη δυνατότητα για πολύ πιο γρήγορη διείσδυση των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Ωστόσο δεν θέλησε να προχωρήσει σε περισσότερες εξηγήσεις και αναλυτικές περιγραφές.

Άλλη ανώτατη πηγή του ΥΠΕΝ σημείωσε στο economix και στην EURACTIV, σε σχέση με τον επιτελικό σχεδιασμό των έργων και το ερώτημα για τη σχέση μεταξύ ταμείου Ανάκαμψης και νέου ΕΣΠΑ ότι «όλοι οι πόροι πρέπει να απορροφηθούν σωστά». Τόνισε ότι στην αξιολόγηση του ποιο έργο-δράση μπαίνει στο Ταμείο Ανάκαμψης ή στο νέο ΕΣΠΑ ακολουθούνται, ως γενική αρχή, οι κανόνες επιλεξιμότητας. «Ότι δεν είναι επιλέξιμο στο ΕΣΠΑ εξετάζεται να μπει στο Ταμείο Ανάκαμψης και τούμπαλιν», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Η τοποθέτηση αυτή των δύο ανώτατων κυβερνητικών παραγόντων επιβεβαιώνει το ρεπορτάζ του economix.gr και της euractiv.gr που αναφέρουν ότι επέρχονται σημαντικές αλλαγές. 

Μάλιστα, από άλλες κυβερνητικές πηγές που εμπλέκονται στον σχεδιασμό του Ταμείου Ανάκαμψης μαθαίνουμε ότι υπάρχουν ήδη περικοπές έργων και δράσεων σε θέματα αρμοδιότητας ορισμένων υπουργείων προκειμένου να ενταχθούν άλλα προγράμματα. 

Πέρα όμως από τις αλλαγές που γίνονται σε εφαρμογή παρατηρήσεων της Κομισιόν παρεισφρύουν και άλλες «πιο ελληνικές», όπως είπαμε, αλλαγές. Και αυτό ανησυχεί ήδη πολλούς στις Βρυξέλλες, καθώς η Κομισιόν βρίσκεται στο στόχαστρο κριτικής ότι, παρά τις διακηρύξεις για ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία και ψηφιακό μετασχηματισμό, τα εθνικά σχέδδια δεν είναι ούτε αρκούντως πράσινα ούτε αρκούντως ψηφιακά. 

Η κριτική αυτή μεταφέρεται στις εθνικές πρωτεύουσες και ζητείται να διασφαλίζεται με κάθε τρόπο τόσο ότι το 37% τουλάχιστον των έργωνθνα συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (πράσινες δράσεις) όσο και τουλάχιστον το 20% να είναι ψηφιακές δράσεις. 

Σύμφωνα με πληροφορίες μας, η δεύτερη (ψηφιακή) προϋπόθεση καλύπτεται από το ελληνικό σχέδιο αλλά ειδικά για τα θέματα περιβάλλοντος οι δράσεις της Ελλάδας θεωρούνται προβληματικές: αφενός διότι υπάρχουν δύο εκκρεμότητες (χρηματοδότηση ΕΛΑΠΕ και έργα φυσικού αερίου) που δεν επιθυμούν οι κοινοτικοί και αφετέρου διότι με την ελληνική ανακατανομή που τώρα σχεδιάζεται και ολοκληρώνεται στην Αθήνα αφαιρούνται από το ελληνικό σχέδιο πραγματικές πράσινες δράσεις προς όφελος άλλων προγραμμάτων και έργων που δεν έχουν και τόσο καθαρά θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. 

Κάτι που θα δυσκολέψει εξαιρετικά, στην πορεία, την θετική αξιολόγηση του συνόλου του ελληνικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης…

18 Φεβρουαρίου 2021

Euractiv