8 + 1 μέτρα για να μηδενιστεί το έλλειμα του ΕΛΑΠΕ μέσα σε 16 μήνες.

Τις τελευταίες ημέρες έχει ξεκινήσει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το έλλειμα του ΕΛΑΠΕ, με την κάθε εμπλεκόμενη πλευρά να προσπαθεί να υποστηρίξει με διάφορα επιχειρήματα τα δικά της συμφέροντα.

Παρακάτω παραθέτω κάποια πολύ πρακτικά μέτρα που κατά τη γνώμη μου θα έλυναν το πρόβλημα του ΕΛΑΠΕ με το χαμηλότερο κοινωνικό κόστος:

1. Αύξηση του ΕΤΜΕΑΡ κατά 16%. Αυτό θα επαναφέρει το ΕΤΜΕΑΡ σε επίπεδα 12,5% χαμηλότερα από αυτά που ήταν πριν τον μειώσει η Κυβέρνηση.
2. Αύξηση του ποσοστού που kκατευθύνεται προς τον ΕΛΑΠΕ από τα έσοδα πωλήσεων δικαιωμάτων CO2, κατά  10%, με αντίστοιχη μείωση των άλλων κατηγοριών.
3. Επαναφορά της χρέωσης Προμηθευτή (ΠΧΕΦΕΛ) στο 100% από αυτό που πλήρωναν οι Προμηθευτές πριν καταργηθεί. Αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό ουδέτερο κόστος για τους Προμηθευτές, είτε επειδή συνήθως είναι και παραγωγοί ΑΠΕ, είτε επειδή έχουν όφελος από τη συγκυρία της χαμηλής ΟΤΣ που όμως επιβαρύνει το έλλειμα του ΕΛΑΠΕ.
4. Επαναφορά του τέλους λιγνίτη, όσο υπάρχουν λιγνιτικά εργοστάσια.
5. Αύξηση της συμβατικής υποχρέωσης εξόφλησης της παραγωγής ΑΠΕ εντός 90 ημερών αντί για 60 που ισχύει σήμερα. Αυτό θα αποφορτίσει την πίεση στον ΕΛΑΠΕ και είναι μέτρο μικρής επίπτωσης για τους παραγωγούς ΑΠΕ.
6. Κατάργηση του μαξιλαριού των 70 εκ Ευρώ για τον ΕΛΑΠΕ. Αυτό είναι μέτρο κυρίως επικοινωνιακού χαρακτήρα, ώστε το έλλειμα του ΕΛΑΠΕ, όσο υπάρχει, να φαίνεται μικρότερο, και να μην αμαυρώνεται η λειτουργία της Αγοράς από το γεγονός ότι υπάρχουν προβλέψεις που δεν έχουν τηρηθεί ποτέ  και οι οποίες δεν μοιάζουν να έχουν πρακτική χρησιμότητα.
7. Συνένωση των ειδικών λογαριασμών ΕΛΑΠΕ, ΥΚΩ, ΕΤΑΕ (Ασφάλεια εφοδιασμού) ώστε πιθανά οφέλη που προκύπτουν από τις αγορές ΥΚΩ και ΕΤΑΕ να μεταφέρονται στο λογαριασμό ΑΠΕ. Προσοχή: Ο διακριτός τρόπος που εμφανίζονται αυτές οι χρεώσεις στους λογαριασμούς, πρέπει να παραμείνει οπωσδήποτε διακριτός.
8. Έναρξη δημόσιας διαβούλευσης  για τον εντοπισμό και την εξάλειψη των στρεβλώσεων που υπάρχουν στους λογαριασμούς ρεύματος, και δεν επιτρέπουν στους προμηθευτές να μεταφέρουν στους καταναλωτές πιθανά οφέλη λόγω ανταγωνισμού, ή στους καταναλωτές να αναλαμβάνουν κάποια κόστη εθελοντικά. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει η συζήτηση για μεταφορά του ΕΤΜΕΑΡ στο ανταγωνιστικό σκέλος των λογαριασμών, και η χρήση των Εγγυήσεων Προέλευσης σαν μέσο ενίσχυσης του ΕΛΑΠΕ.

Τα παραπάνω μέτρα, είναι σχετικά εύκολα στην υλοποίηση και εκτιμάται ότι θα οδηγήσουν στη σταδιακή εξυγίανση του ΕΛΑΠΕ μέσα σε 12-16 μήνες εντός λογικών σεναρίων για το κόστος δικαιωμάτων CO2.

Είναι δε σε αρκετά μεγάλο ποσοστό, συμβατά με τα τρία κριτήρια που έβαλε ο Υπουργός πρόσφατα για να εξυγιανθεί ο ΕΛΑΠΕ, δηλαδή α) Να μην επιβαρυνθεί ο τελικός καταναλωτής β) να βάλουν πλάτη όλα τα εμπλεκόμενα μέρη γ) να μην επιβαρυνθεί η ΔΕΗ.

Η συζήτηση για το αν αυτά τα κριτήρια είναι σωστά είναι αρκετά μεγάλη και δύσκολη. Και είναι δύσκολη κυρίως γιατί τα σωστά κριτήρια αλλάζουν ανάλογα με το ποιον ρωτάς.

Προσωπικά θα ήθελα να θυμίσω ένα κριτήριο το οποίο είναι κατά τη γνώμη μου πάνω απ’ όλα τα άλλα και συνήθως το ξεχνάμε. Ονομάζεται Κλιματική Αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα, απόλυτη προτεραιότητα της ΕΕ και έχει για όλες τις οικονομίες, και για την Ελληνική φυσικά,  εξωτερικό κόστος σε βάθος χρόνου, υπερπολλαπλάσιο (άλλης τάξης μεγέθους) σε σχέση με τα ποσά που δαπανώνται για να αποτραπεί. Αυτός είναι και ο λόγος που όλες οι χώρες έχουν θεσμοθετήσει μηχανισμούς ενίσχυσης των ΑΠΕ, όπως ο ΕΛΑΠΕ. Αυτό το κόστος (το μικρότερο σε σχέση με το επερχόμενο αν δεν αποτραπεί η Κλιματική Αλλαγή), δεν μπορεί παρά να πληρωθεί από τις κοινωνίες, είτε μέσα από τους λογαριασμούς ρεύματος – βλέπε ΕΤΜΕΑΡ – είτε μέσα από τους φόρους που πληρώνουν. Δεν μπορεί να κρυφτεί. Δεν μπορεί να μετατεθεί. Δεν μπορεί να μηδενιστεί.

Με βάση το τελευταίο αυτό κριτήριο της Κλιματικής Αλλαγής, η γνώμη μου σχετικά με την εξυγίανση του ΕΛΑΠΕ, είναι ότι:

Α) Δεν πρέπει να επιβαρυνθούν οι παραγωγοί ΑΠΕ καθόλου. Όχι για να μην δοθεί λάθος μήνυμα στους επενδυτές, και άλλα τέτοια χαριτωμένα που ακούσαμε τελευταία, αλλά γιατί οι ΑΠΕ είναι η μόνη εφαρμόσιμη λύση στο μεγαλύτερο πρόβλημα που ονομάζεται Κλιματική Αλλαγή.

Β) Ο καταναλωτής ενέργειας πρέπει να καταλάβει ότι το ΕΤΜΕΑΡ δεν είναι έξοδο. Είναι μία μικρή θυσία που πρέπει να κάνει για ένα καλύτερο αύριο. Και αυτό πρέπει να το καταλάβουν και οι Κυβερνήσεις κάθε φορά που μπαίνουν στον πειρασμό να μειώσουν το ΕΤΜΕΑΡ για να κάνουν κοινωνική πολιτική.

Άρα κλείνω προτείνοντας ένα ακόμα μέτρο για να βοηθηθεί ο ΕΛΑΠΕ: Να ξεκινήσει το Υπουργείο κι οι Προμηθευτές ενέργειας μία ενημερωτική εκστρατεία που να εξηγεί στους καταναλωτές ενέργειας γιατί το ΕΤΜΕΑΡ είναι σημαντικό και γιατί μπορεί να αυξάνεται αλλά σε καμία περίπτωση να μειώνεται όπως έγινε πρόσφατα.

 - O Καρανάσης Ηλίας είναι Μηχανολόγος Μηχανικός, Energy Economist. 

21 Οκτωβρίου 2020

energypress