Βιοαέριο και Βιομεθάνιο, το κλειδί για μια αειφόρο αγροτική και ενεργειακή μετάβαση

Το βιομεθάνιο είναι μια ώριμη και ανταγωνιστική τεχνολογία που μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη και την Ελλάδα στην ενεργειακή τους μετάβαση. Πολύ περισσότερο από ενέργεια, το βιομεθάνιο βρίσκεται στην καρδιά της κυκλικής οικονομίας καθώς μετατρέπει οργανικά απορρίμματα σε ενέργεια μέσω της αναερόβιας χώνεψης και παράγει λιπάσματα, τα οποία με τις συμβατικές τεχνολογίες μέχρι σήμερα, παράγονται σε μεγάλο ποσοστό από το φυσικό αέριο. Με αυτό τον τρόπο, το βιομεθάνιο μπορεί να υποκαταστήσει το φυσικό αέριο με δύο τρόπους: στην παραγωγή ενέργειας και στην παραγωγή λιπασμάτων. Η παραγωγή βιομεθανίου αυξήθηκε από 3,5 bcm το 2021 σε 4,2 bcm το 2022, σημειώνοντας αύξηση 18%, η οποία δείχνει μια πολλά υποσχόμενη τροχιά για το μέλλον.

Με την εξάρτηση από τις εισαγωγές φυσικού αερίου να αυξάνεται μαζί με τις πιεστικές κλιματικές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η βιώσιμη παραγωγή βιοαερίου στην Ευρώπη είναι στρατηγικής σημασίας. Το βιομεθάνιο είναι το δικό μας καύσιμο που θα παράγεται στην Ευρώπη, από τις δικές μας πρώτες ύλες και δεν θα χρειάζεται να εξαρτόμαστε από εξωτερικούς προμηθευτές. Αν μετατρέπαμε σήμερα τους σταθμούς βιοαερίου που υπάρχουν στην Ευρώπη σε βιομεθάνιο, θα καλύπταμε το 4.5% των αναγκών σε ενέργεια.

Το σχέδιο REPowerEU, έχει θέσει ως βραχυπρόθεσμο στόχο την αύξηση της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή από 40% σε 45% για το 2030. Η παραγωγή βιομεθανίου που προέρχεται από γεωργικά απόβλητα και υπολείμματα θα αυξηθεί ως το 2030 από 3 δις κυβικά μέτρα σε 35 δις κυβικά μέτρα. Η επίτευξη του στόχου των 35 bcm παραγωγής βιομεθανίου απαιτεί σταθερό ετήσιο ρυθμό αύξησης περίπου 30% της παραγωγικής ικανότητας βιομεθανίου.

Ο αντίστοιχος στόχος για την Ελλάδα, σύμφωνα με το Νέο ΕΣΕΚ, είναι παραγωγή βιομεθανίου με ενεργειακό περιεχόμενο 2,1 TWh έως το 2030. Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα σήμερα έχουμε μόνο παραγωγή βιοαέριου και δεν γίνεται συμπαραγωγή, άρα χρησιμοποιούμε το βιοαέριο με τον χειρότερο τρόπο. Στη χώρα μας λειτουργούν 75 μονάδες με συνολική ισχύ 115 μεγαβάτ. Ενδεικτικό είναι ότι από τα 115 μεγαβάτ εγκατεστημένης ισχύος αξιοποιείται μόλις το 50%. Τα δύο καθοριστικά θέματα είναι αφενός το νομικό πλαίσιο και αφετέρου η πρώτη ύλη. Το βιομεθάνιο είναι ανταγωνιστικό σαν τεχνολογία  αλλά στην  Ελλάδα το μεγάλο πρόβλημα είναι η συγκέντρωση της πρώτης ύλης (οργανικών αποβλήτων) που είναι εξαιρετικά δύσκολη εξαιτίας του μεγάλου κατακερματισμού και την έλλειψη ελέγχων και κινήτρων για την ορθή διαχείριση.

Χωρίς αμφιβολία, η κατάρτιση και ψήφιση ενός θεσμικού πλαισίου για το βιομεθάνιο μέσα στο 2024 όπως έχει ανακοινωθεί από το ΥΠΕΝ θα είναι ένα θετικό πρώτο βήμα. Για να είναι όμως λειτουργικές οι ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου θα πρέπει να εξασφαλίζει σημαντικά κίνητρα για τη μετατροπή μονάδων βιοαερίου σε βιομεθάνιο ενώ παράλληλα να μην δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό στις υφιστάμενες μονάδες βιοαερίου που λειτουργούν με το καθεστώς ενίσχυσης της ηλεκτροπαραγωγής με δεδομένη την αναμενομένη μεγαλύτερη ενίσχυση του βιομεθανίου σε σχέση με την ηλεκτροπαραγωγή. Απαιτείται μια απλή διαδικασία αδειοδότησης των μονάδων βιοαερίου που θα μετατραπούν σε υβριδικές/βιομεθάνιο και είναι σημαντική η εξασφάλιση της δυνατότητας διατήρησης της ηλεκτοπαραγωγής. Σαφές θα πρέπει να είναι και το πλαίσιο για την παραγωγή βιομεθανίου από ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ και μονάδες βιολογικού καθαρισμού. Το νέο νομοσχέδιο θα πρέπει επίσης να διασφαλίζει την προμήθεια πρώτης ύλης μέσω άμεσων λύσεων όπως η παροχή κινήτρων για όλες τις τουριστικές επιχειρήσεις που παραδίδουν απόβλητα σε σταθμούς βιοαερίου, τη σύνδεση πάσης φύσης επιδοτήσεων στον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα με έγγραφα που αποδεικνύουν την σωστή διαχείριση των οργανικών υπολειμμάτων και την ανάπτυξη δεύτερης σοδειάς σε καλλιέργειες με ενεργειακό περιεχόμενο. Τέλος, εξαιρετικά σημαντικό είναι ένα ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο για την χρήση του υγρού χωνεμένου υπολείμματος ανεπεξέργαστο ως εδαφοβελτιωτικό ή επεξεργασμένο ως λίπασμα.

Η ενίσχυση του κλάδου κυρίως με νομοθετικές παρεμβάσεις είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την βιωσιμότητα του καθώς σήμερα οι περισσότερες μονάδες που λειτουργούν στην Ελλάδα είναι ζημιογόνες.

Αντίστοιχα, οι επενδυτές οφείλουν να προσέχουν ιδιαίτερα πως επιλέγουν να κάνουν τις επενδύσεις τους και να μην λειτουργούν αψήφιστα θεωρώντας το βιοαέριο κάτι αντίστοιχο με τις υπόλοιπες ΑΠΕ όπως τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά. Το βιοαέριο είναι μια παραγωγική εργοστασιακή διαδικασία και όχι μια παθητική επένδυση. Μόνο επενδυτές με σημαντική βιομηχανική εμπειρία ή συμπράξεις επενδυτών με έμπειρες βιομηχανικές ή τεχνικές εταιρίες και καλή γνώση της περιοχής και των πρώτων υλών που πρόκειται να επενδύσουν  μπορούν τελικά να έχουν μέλλον.

Το πρόβλημα της βιωσιμότητας είναι φανερό καθώς παρά την πρόσθετη ενίσχυση κατά 25 %, υπάρχουν μονάδες που τελικά πωλούνται καθώς δεν μπορούν αν εξυπηρετήσουν ούτε καν τον δανεισμό τους.

Το βιοαέριο και το βιομεθάνιο είναι καθοριστικό για την ενεργειακή μετάβαση σε σχέση με τα ορυκτά καύσιμα, είναι ένα 100% ευρωπαϊκό προϊόν στην καρδιά της κυκλικής οικονομίας και με τεράστια προστιθέμενη αξία για τις τοπικές κοινωνίες. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να είναι στις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη όπως είναι με τις ΑΠΕ για την ηλεκτροπαραγωγή.

______

Ο Αλέξανδρος Υφαντής είναι Πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου (ΕΣΠΑΒ).