Ο Τζο Σο συνηθίζει να βάζει στις σαλάτες του ένα ελαφρύ ντρέσινγκ από βαλσαμικό ξίδι, χυμό λεμονιού και ελαιόλαδο. Τουλάχιστον έτσι έκανε κάποτε.
Η τιμή του ελαιόλαδου έχει διπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς ο ζεστός καιρός και η ξηρασία έκαψαν τους ελαιώνες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ο Σο αποφάσισε ότι δεν είχε νόημα να πληρώνει 10 δολάρια για ένα μπουκάλι του μισού λίτρου, που κόστιζε περίπου τα μισά πριν από ένα ή δύο χρόνια. Πλέον βάζει μόνο λεμόνι και ξίδι, χωρίς τίποτε άλλο για να εξισορροπήσει το όξινο μείγμα.
«Μοιάζει λίγο σαν να έχει έρθει η συντέλεια του κόσμου» λέει ο 28χρονος, ο οποίος εργάζεται ως βοηθός εκθέσεων σε μια γκαλερί τέχνης στο Λονδίνο. «Αναπολείς τις μέρες που μπορούσες να έχεις ελαιόλαδο».
Ιλιγγιώδης επίδραση
Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν την παραγωγή κάποιων προϊόντων που αποτελούν μερικές από τις μεγαλύτερες απολαύσεις της ζωής – του κρασιού, του ελαιόλαδου, του καφέ και του κακάο. Ορισμένες από αυτές τις καλλιέργειες ευδοκιμούν μόνο σε μία ή δύο περιοχές, πράγμα που σημαίνει ότι όταν τρελαίνεται ο καιρός αυτό μπορεί να έχει ιλιγγιώδη επίδραση στις διεθνείς τιμές.
Οι καύσωνες και οι εκτός εποχής βροχοπτώσεις στη Δυτική Αφρική έστειλαν τις τιμές του κακάο σε επίπεδα ρεκόρ εφέτος, αναγκάζοντας τους παραγωγούς σοκολάτας να αυξήσουν τις τιμές. Οι έμποροι στοκάρουν καφέ ύστερα από μια σοβαρή ξηρασία στο Βιετνάμ, τον δεύτερο μεγαλύτερο παραγωγό στον κόσμο, η οποία ώθησε τις τιμές της ποικιλίας Robusta σε υψηλό 45 ετών. Οι πιο περιζήτητοι κόκκοι Arabica έχουν επίσης ακριβύνει τελευταία.
Στην Ιταλία, τα αμπέλια προσβλήθηκαν από μύκητες λόγω των έντονων βροχοπτώσεων – ένα από τα πολλά έντονα καιρικά φαινόμενα που βύθισαν την παγκόσμια παραγωγή κρασιού στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1961.
Η αύξηση των τιμών μετακυλίεται τελικά προς τα κάτω. Ο ιταλός σεφ Φραντσέσκο Ματσέι, που διευθύνει το εστιατόριο του Corinthia Palace, ενός πολυτελούς ξενοδοχείου στο νησιωτικό κράτος της Μάλτας στην Κεντρική Μεσόγειο, λέει ότι το κόλπο είναι να ξέρεις ποια πιάτα μπορούν να γίνουν με εναλλακτικά υλικά αντί για ελαιόλαδο – όπως η μακαρονάδα Μπολονέζ, την οποία εμπλουτίζει με χοιρινή πανσέτα. Αλλά για μια σαλάτα caprese, όπως λέει, δεν υπάρχει ικανοποιητική εναλλακτική.
«Πρέπει να χρησιμοποιήσεις υποχρεωτικά έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, δεν μπορείς να βάλεις λάδι αβοκάντο ή κάτι αντίστοιχο» λέει ο Ματσέι. «Είναι μία από τις γεύσεις της ζωής, η γεύση θα άλλαζε εντελώς».
Κακές σοδειές
Σε όλο τον κόσμο, περιοχές που φημίζονται για τα εκλεκτά γαστρονομικά προϊόντα τους αγωνίζονται να προσαρμοστούν. Οι εκτάσεις που είναι κατάλληλες για την καλλιέργεια καφέ, ο οποίος ευδοκιμεί σε δροσερές περιοχές σε μεγαλύτερο υψόμετρο, θα μειωθούν τις επόμενες δεκαετίες, όπως δείχνουν επιστημονικές μελέτες. Για να αντιληφθείτε τη διαφορά στις τιμές, αρκεί να παραγγείλετε ένα φλιτζάνι καφέ Ιάβας, από το ομώνυμο νησί της Ινδονησίας, στη Νοτιοανατολική Ασία. Ο Ντάντι Νταρμαουάν, ο οποίος αγοράζει κόκκους καφέ από ντόπιους αγρότες, τους επεξεργάζεται και προμηθεύει καφετέριες πολυτελείας στην Ινδονησία και στο εξωτερικό, λέει ότι οι κακές σοδειές έχουν ανεβάσει τις τιμές κατά 50% τα τελευταία τρία χρόνια.
«Θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου οι τιμές του καφέ θα αυξάνονται όλο και περισσότερο, ωθώντας τους καταναλωτές προς υποκατάστατα, που είναι πιο οικονομικά» προβλέπει ο Νταρμαουάν. Στην Ινδία, ο καλλιεργητής καφέ Νισάντ Γκουρτζέρ δέχθηκε διπλό πλήγμα. Πρώτα ήρθαν οι ασυνήθιστα έντονες βροχοπτώσεις πέρυσι, οι οποίες άνοιξαν τον εξωτερικό φλοιό των κόκκων του καφέ, επηρεάζοντας τη γεύση του προϊόντος του στις αρχές του έτους. Επειτα ήρθε ένα ισχυρό κύμα καύσωνα τον Απρίλιο πάνω στην ανθοφορία, γεγονός που, όπως λέει, θα μειώσει την παραγωγή του επόμενου έτους κατά 25%. Οι έμποροι καφέ στο Βιετνάμ, που πλήττεται από ξηρασία, στοκάρουν κόκκους περιμένοντας να ανέβουν οι τιμές ακόμη περισσότερο, ανέφερε η Ντέμπι Γουέι Μάλιν, διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας Copper Cow Coffee .
«Παλαιότερα το Βιετνάμ φαινόταν να έχει ανεξάντλητα αποθέματα» είπε η Μάλιν. «Είναι η πρώτη χρονιά που απλώς είπαμε στην Costco μπορούμε να σας δώσουμε οκτώ φορτηγά και αυτό είναι όλο».
Καχεκτικά αμπέλια
Οι αγρότες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να προσαρμοστούν στις ξηρότερες καιρικές συνθήκες εγκαθιστώντας συστήματα άρδευσης και φυτεύοντας νέες ποικιλίες ανθεκτικές στην ξηρασία.
Οι προσαρμογές βοηθούν αλλά μερικές φορές μπορεί να προκαλέσουν άλλα προβλήματα, επισημαίνει ο Κορνέλις φαν Λίουβεν, καθηγητής αμπελουργίας στο Bordeaux Sciences Agro. Για να αντιμετωπίσουν την ξηρασία, για παράδειγμα, οι αγρότες στην Ισπανία αρδεύουν τα αμπέλια τους, αλλά αυτό ενέχει τον κίνδυνο εξάντλησης των περιορισμένων υδάτινων πόρων.
Αυτό ώθησε ορισμένους οινοπαραγωγούς να κινηθούν βορειότερα προς αναζήτηση ηπιότερων καιρικών συνθηκών. Ο K Felix G Ahrberg έχει εργαστεί σε οινοποιεία στη Νέα Ζηλανδία, στη Γαλλία, στη Νότια Αφρική και αλλού, παίρνοντας μια γεύση από το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την παραγωγή διεθνώς. Το 2017 αποφάσισε να «προλάβει τις εξελίξεις», όπως είπε, και επέστρεψε στην πατρίδα του, τη Σουηδία. Τώρα ασχολείται με αμπέλια που καλλιεργούνται σε απόσταση δύο ωρών με το αυτοκίνητο από το Γκέτεμποργκ, στα νότια της χώρας.
«Στην Ισπανία, στη Γαλλία και στην Ιταλία ξηλώνουν τα αμπέλια» δήλωσε ο Ahrberg. «Το Μπορντό καίγεται και στην Ιταλία πέφτει χαλάζι».
Σε βάθος χρόνου, η επέκταση των οινοποιείων σε βόρειες χώρες όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία αναμένεται να αντισταθμίσει εν μέρει τη μειωμένη παραγωγή σε υπερδυνάμεις του χώρου όπως η Ισπανία, αν και ορισμένα χαρακτηριστικά του κρασιού μπορεί να είναι διαφορετικά.
Ελιές στον Βορρά
Η ελιά, μια κλασική μεσογειακή καλλιέργεια, αρχίζει επίσης μια αργή πορεία προς τον Βορρά. Η Agro Rebels, μια αυστριακή ερευνητική ομάδα, συνεργάζεται με ντόπιους αγρότες που έχουν φυτέψει μέχρι στιγμής περίπου 5.000 ελαιόδεντρα. Η ελιά δεν αποτελεί συνηθισμένη καλλιέργεια για τους αυστριακούς αγρότες, δήλωσε ο Daniel Rossler, συνιδρυτής της ομάδας, αλλά ανοίγεται μια ευκαιρία. Το κλίμα της Αυστρίας θερμαίνεται και αρχίζει να μοιάζει με το χαρακτηριστικό κλίμα των γειτόνων της στην άλλη πλευρά των Αλπεων.
Στο μεταξύ, το ελαιόλαδο θα είναι πιο ακριβό – και ενδεχομένως λιγότερο γευστικό. Η γερμανική ομάδα καταναλωτών Stiftung Warentest δήλωσε τον Μάρτιο ότι δοκίμασε 23 διαφορετικά ελαιόλαδα και διαπίστωσε ότι η ποιότητα είχε πέσει κατά μέσο όρο σε σύγκριση με προηγούμενες μελέτες.
«Η ξηρασία και η ζέστη στις μεσογειακές χώρες έχουν επιπτώσεις» ανέφερε. «Τα υψηλότερης ποιότητας προϊόντα – τα έξτρα παρθένα – έχουν συχνά ταγκή ή καυστική γεύση».
Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Jon Emont στο jonathan.emont@wsj.com.
