Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Της Helen Berry, καθηγήτριας κλιματικής αλλαγής και ψυχικής υγείας στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την παγκόσμια υγεία. Από την αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που εκτίθενται σε καύσωνα έως την αύξηση του κινδύνου μολυσματικών ασθενειών, όπως ο δάγκειος πυρετός, η κλιματική αλλαγή προκαλεί ήδη σημαντικές βλάβες στην ανθρωπότητα.

Επίσης, το σύνολο των στοιχείων που αποδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων φαινομένων που σχετίζονται με τις καιρικές αλλαγές, αυξάνεται ετησίως.

Περισσότεροι άνθρωποι εκτίθενται - ή, ακόμα χειρότερα, οι ίδιοι άνθρωποι εκτίθενται συχνότερα - σε τραυματισμούς, απώλεια σπιτιών και επιχειρήσεων, περιβαλλοντικές ζημιές και ακόμη, απώλεια ζωής.

Όλα αυτά έχουν βαθιές, συχνά μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Ωστόσο, γίνεται ελάχιστη έρευνα για το θέμα αυτό, και ακόμη λιγότερη είναι η δέσμευση κρατικών φορέων να κάνουν κάτι γι αυτό.

Αυτό είναι λάθος. Η καλή ψυχική υγεία είναι απαραίτητο στοιχείο της ικανότητάς μας να αντιμετωπίσουμε και να αξιοποιήσουμε ό, τι μας φέρνει η ζωή, συμπεριλαμβανομένης της αλλαγής του κλίματος. Αλλά δεν είναι κάτι που μπορούμε να θεωρήσουμε ως δεδομένο.

Παραμελημένη έρευνα

Κάθε χρόνο, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βιώνουν κάποιος μορφής ψυχική ασθένεια. Για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτό είναι τρομακτικό, ενοχλητικό και επώδυνο - επηρεάζοντας δυνητικά κάθε πτυχή της ζωής τους. Η εργασία, οι προσωπικές σχέσεις, τα οικονομικά, η συμμετοχή στην κοινότητα και η σωματική υγεία επηρεάζονται.

Ωστόσο, οι ψυχικές ασθένειες παραμένουν ελάχιστα κατανοητές, συνιστούν στίγμα και προκαλούν φόβο σε πολλές κοινωνίες, και οι ασθενείς τις βιώνουν με ντροπή και σε απομόνωση. Και οι ανάγκες χρηματοδότησης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και της έρευνας δεν αντιμετωπίζονται επαρκώς πουθενά στον κόσμο.

Η ίδια παραμέληση αντικατοπτρίζεται στην έρευνα γύρω από την ψυχική υγεία και την κλιματική αλλαγή. Για παράδειγμα, όπως παρουσιάζω σε μια δημοσίευση μου στο Nature Climate Change που έγινε την περασμένη εβδομάδα, η αναζήτηση στην on line  βάση δεδομένων Scopus, για μελέτες σχετικά με την αλλαγή του κλίματος και την ψυχική υγεία, εντόπισε μόλις 208 δημοσιεύσεις μεταξύ 2007 και 2018. Και από αυτές, μόλις οι 29 πρόβαιναν σε κριτική αξιολόγηση της ψυχικής υγείας.

Επομένως, τι μας λέει η διαθέσιμη έρευνα σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ψυχική υγεία;

Επιδείνωση του κινδύνου

Συνολικά, η συναίνεση στην επιστημονική βιβλιογραφία είναι ότι η αλλαγή του κλίματος θα αυξήσει τον αριθμό των ανθρώπων που εκτίθενται σε ακραία γεγονότα και συνεπώς σε επακόλουθα ψυχολογικά προβλήματα όπως η ανησυχία, το άγχος, η κατάθλιψη,  η  αγωνία, η απώλεια, η θλίψη, το τραύμα και ακόμη και η αυτοκτονία.

Τα κύματα καύσωνα, για παράδειγμα, προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία. Η έρευνα στον πληθυσμό της Αυστραλίας δείχνει ότι ο αντίκτυπός των καυσώνων στην ψυχική υγεία είναι παρόμοιος με αυτόν της ανεργίας. Η αυξημένη θερμότητα της νύχτας συνδέεται με τον μειωμένο ύπνο - μια αιτία και συνέπεια της κακής ψυχικής υγείας - και ορισμένα ψυχοδραστικά φάρμακα καθίστανται αναποτελεσματικά κατά τη διάρκεια των καυσώνων.

Η έρευνα έχει δείξει αύξηση των εισαγωγών τα νοσοκομεία για θέματα ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια καυσώνων στην πόλη της Αδελαΐδας, στην Αυστραλία και εντόπισε μια σύνδεση μεταξύ ακραία υψηλών θερμοκρασιών, μειωμένων καλλιεργειών και αυτοκτονιών σε Ινδούς αγρότες.

Οι επιπτώσεις των καταστροφών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες μπορεί να είναι ακόμη πιο δραματικές και εδώ εντοπίζονται οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι. Μπορούν για παράδειγμα να προκαλέσουν ελλείψεις τροφίμων, να καταστρέψουν δημόσιες υποδομές και να αποδιοργανώσουν τις μεταφορές, να διακόψουν τη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας και επικοινωνιών, να καταστρέψουν εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για καλλιέργειες ή και αναψυχή, Ζωτικά φάρμακα και τα ιατρικά βοηθήματα για θεραπείες, μπορούν να χαθούν μέσα στο κλίμα πανικού που δημιουργείται, διακόπτοντας έτσι την ομαλή συνέχιση της απαραίτητης θεραπείας.

Η ανασυγκρότηση και η αποκατάσταση από τις καταστροφές είναι εξαιρετικά δαπανηρή και δύσκολη. Οι πιέσεις κλιμακώνονται γρήγορα σε όσους βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, ανταπόκρισης, όπως οι υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, οι γιατροί και οι νοσηλευτές, καθώς και άλλοι που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία - συμπεριλαμβανομένων των νοσοκομείων, των νοσηλευτικών χώρων και όλου του εργατικού δυναμικού στον τομέα της υγείας.

Αυτές οι πιέσεις δημιουργούν άγχος στην κοινωνία και στις κοινότητες που πρέπει να απορροφήσουν τις επιπτώσεις και το κόστος. Οι εθελοντές και οι πάροχοι υπηρεσιών εξαντλούνται, οι επιχειρήσεις και οι οικονομικές ευκαιρίες υποβαθμίζονται, μειώνονται τα εισοδήματα και μειώνεται η παραγωγικότητα. Η ανισότητα - μια βασική αιτία της κακής υγείας - μπορεί επίσης να αρχίσει να αυξάνεται.

Οι πιέσεις σχετικά με το χρόνο, τα χρήματα και το άγχος μπορούν να οδηγήσουν τους ανθρώπους να δαπανούν λιγότερο χρόνο για να συμμετάσχουν στις κοινότητές τους, και να είναι μαζί και να υποστηρίζει ο ένας τον άλλο. Αυτό μπορεί να βλάψει την κοινωνική συνοχή. Για μερικούς, μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση ή να την εντείνει. Όταν συμβεί αυτό, χάνουμε τις πιο κρίσιμες πηγές ψυχικής ευεξίας μας.

Η επιστημονική βιβλιογραφία δείχνει ότι οι σοβαρές συνέπειες των καταστροφών στην ψυχική υγεία πλήττουν δυσανάλογα τους ευάλωτους ανθρώπους - ιδιαίτερα τις γυναίκες, τους νέους, τους μετανάστες, τους ανθρώπους με αναπηρία και τις εθνικές μειονότητες.
 

Πλημμύρα

Η πλημμύρα στο Ηνωμένο Βασίλειο προσφέρει ένα άλλο παράδειγμα. Η έρευνα που διεξήχθη από τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας της Αγγλίας (PHE) δείχνει ότι οι πλημμύρες το 2000 στο Lewes της νότιας Αγγλίας, τετραπλασίασαν τα επίπεδα ψυχικής οδύνης στην κοινότητα και μάλιστα ότι αυτά τα ψυχολογικά προβλήματα εξακολουθούσαν να ήταν εμφανή τέσσερα χρόνια μετά από την πλημμύρα.

Τι πρέπει να γίνει

Η έρευνα που διεξήχθη μέχρι στιγμής παρείχε μια σταθερή βάση για την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η αλλαγή του κλίματος επηρεάζει την ψυχική υγεία. Ωστόσο, οι συνδέσεις πρέπει να αναλυθούν, οι θεωρίες να δοκιμαστούν και να συγκεντρωθούν περισσότερες πληροφορίες.

Στο Παγκόσμιο Πρόγραμμα Δράσης για την Ψυχική Υγεία 2013-2020, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας επέστησε την προσοχή στην τεράστια ανυπολόγιστη παγκόσμια ανάγκη για περισσότερη και καλύτερη, βασισμένη στην έρευνα, υποστήριξη για την ψυχική υγεία.

Η πολυπλοκότητα τόσο της ψυχικής υγείας όσο και της αλλαγής του κλίματος σημαίνει ότι η αντιμετώπιση αυτών των δύο απαιτεί μια προσέγγιση "εξέτασης συστημάτων". Αυτό περιγράφει τη μεγάλη εικόνα καθώς και τις λεπτομέρειες, λαμβάνοντας υπόψη ένα πολύπλοκο σύνολο αλληλεπιδρώντων παραγόντων - γεωπολιτικό, κοινωνικοοικονομικό, οικολογικό και περιβαλλοντικό - για να προσδιορίσει καλύτερα τις λύσεις.

Όπως όλα τα συστήματα, το σύστημα κλιματικής αλλαγής-ψυχικής υγείας έχει δύναμη, ανθεκτικότητα και ορμή. Ως αποτέλεσμα, θα υπάρξουν ορισμένες πτυχές των επιπτώσεων της ψυχικής υγείας - μέσα σε ένα ορισμένο εύρος ανοχής - που θα είναι αναπόφευκτες.

Είναι καιρός να μιλήσουμε για τις κλιματικές αλλαγές και την ψυχική υγεία στις τοπικές, εθνικές και διεθνείς κοινότητες μας, για τις βλαβερές αλλά και τις προσαρμοστικές οδούς που αναγνωρίζονται στο σύστημα - και για το τι μπορούμε να κάνουμε μαζί για να εμποδίσουμε τις πρώτες και να προωθήσουμε τις δεύτερες.

Ευτυχώς, οι άνθρωποι φαίνεται να ανησυχούν για την αλλαγή του κλίματος συλλογικά και όχι προσωπικά και αυτή η μορφή ανησυχίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παρακινήσει τη δράση για την αλλαγή του κλίματος και να οδηγήσει σε βελτιώσεις στην ψυχική υγεία. Και οι δύο είναι πολύ αναγκαίες.

Berry, H. L. et al. (2018) The case for systems thinking about climate change and mental health, Nature Climate Change, doi:10.1038/s41558-018-0102-4

ΠΗΓΗ: Carbon brief