Η ηλεκτρική ενέργεια είναι παγκόσμιο αγαθό και διέπεται από παγκόσμιους κανόνες
Σίγουρα η χρονιά που πέρασε δεν μπορεί να θεωρηθεί κατά κανένα τρόπο «κανονική» για την Ελλάδα, αφού τους τελευταίους δώδεκα μήνες όλοι βιώσαμε έντονα το σκληρό πρόσωπο της κλιματικής κρίσης, που πλέον ήρθε και στην περιοχή μας. Αυτό συνοψίστηκε σε δύο πρωτόγνωρους για τα ελληνικά κλιματικά δεδομένα τυφώνες, με πλημμυρικά φαινόμενα σε τέτοια ένταση και συνέπειες που η χώρα δεν είχε ποτέ βιώσει τα τελευταία πενήντα χρόνια, σε μια παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας, που συνετέλεσε σε τρεις απίστευτα καταστροφικές σε έκταση δασικές πυρκαγιές και τελικά ακόμα και σε μια ανατροπή του οικονομικού προϋπολογισμού της χώρας ως προς κάποιες προγραμματισμένες κοινωνικές παροχές, οι οποίες ανεστάλησαν προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι ανατάξεις των υποδομών από τις εκτεταμένες καταστροφές τους.
Βέβαια σαν απάντηση της χώρας μας σε αυτή την πρόκληση της κλιματικής κρίσης την χρονιά αυτή είδαμε να συντελείται και μια έντονη αύξηση των επενδύσεων στην πράσινη ενέργεια, με έμφαση κυρίως στα φωτοβολταικα λόγω του σύντομου χρόνου υλοποίησης των σχετικών εγκαταστάσεων, και του φιλικού, τουλάχιστον έως σήμερα, επιχειρηματικού πλαισίου στην διαχείριση της.
Παραμένει όμως ακόμα ως σημαντικό πρόβλημα η πλήρως ελεγχόμενη ένταξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στον ηλεκτρικό χώρο, μιας και το ενεργειακό ισοζύγιο προσφοράς - ζήτησης συνεχώς διαταράσσεται από την στοχαστικότητα της παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές. Το πρόβλημα αυτό επιτείνεται από την διαρκώς αυξανόμενη ένταξη νέων παραγωγικών εγκαταστάσεων, όχι κατά κανόνα σύμφωνα με τον αρχικό χρονικό προγραμματισμό στην βάση του οποίου αυτές αδειοδοτήθηκαν, αλλά με βάση την επίδραση των διαφόρων αβεβαιοτήτων που διέπουν αυτές τις επενδύσεις. Το αποτέλεσμα είναι η συμπεριφορά του ηλεκτρικού δικτύου να διαφοροποιείται συνεχώς λόγω των αλλαγών στην χωροταξικά διεσπαρμένη παραγωγή σε κάθε γωνιά της χώρας και έτσι να χρειάζονται νέες θεωρήσεις για την διάθεση του «ηλεκτρικού χώρου».
Λόγω όλων των παραπάνω αναφερθέντων είναι βέβαιο ότι θα απαιτηθεί σημαντική ενίσχυση και επέκταση των ηλεκτρικών δικτύων τόσο στην μέση, όσο και στην υψηλή τάση, όχι μόνο μέσω αυξημένου μήκους γραμμών και αριθμού υποσταθμών, αλλά και μέσω νέων εργαλείων εποπτείας και διαχείρισης των ηλεκτρικών ροών. Τέτοια εργαλεία είναι αυτά των ψηφιακών συστημάτων ελέγχου των διαφόρων ηλεκτρικών υποδομών, των ηλεκτρονικών ισχύος και των συστημάτων αποθήκευσης, πάντα με στόχο την εξασφάλιση της διαθεσιμότητας, της ασφάλειας και της ποιότητας παροχής της ηλεκτρικής ενέργειας προς τους τελικούς χρήστες.
Η ανάγκη αυτή έχει ήδη αναγνωριστεί από όλη την διεθνή και τοπική ενεργειακή κοινότητα και σημαντικά έργα προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν ήδη ανακοινωθεί από τους αρμόδιους διαχειριστές. Αρκετά από τα έργα αυτά βρίσκονται στην φάση του λεπτομερούς σχεδιασμού και κάποια ήδη υλοποιούνται, όχι όμως με τους ρυθμούς που η αγορά σήμερα θα απαιτούσε, ένα γεγονός που εν τέλει επιτείνει το πρόβλημα σε βάθος χρόνου.
Η Hitachi Energy είχε ήδη προβλέψει και στο περσινό αφιέρωμα του Energypress ότι οι προκλήσεις που η ενεργειακή κοινότητα αντιμετώπιζε από τις αρχές του 2022 , θα συνεχιστούν καθ’ όλο το 2023, όπως και συνέβη, και θα συνεχίσουν να υφίστανται ίδιες και πιο έντονες για αρκετά ακόμα χρόνια .
Σήμερα εκτιμούμε ότι η αντιμετώπιση τους το 2024 από πλευράς διαθεσιμότητας του αναγκαίου ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και συστημάτων για την ενίσχυση των ηλεκτρικών δικτύων θα γίνει ακόμα πιο δυσχερής, γιατί πλέον η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα του σχετικού ηλεκτρολογικού εξοπλισμού και συστημάτων είναι πολύ πιο επιβαρυμένη από τις ιδιαίτερα αυξημένες παραγγελίες των δυο προηγουμένων ετών, με τάση περαιτέρω χειροτέρευσης.
Η σωστή επιλογή της χώρας για ενίσχυση των υπαρχόντων ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες και την κατασκευή νέων καλωδιοδιαδρόμων, ώστε να αποφορτιστεί έγκαιρα το ηλεκτρικό δίκτυο μέσω εξαγωγών από την περίσσεια πράσινης ενέργειας τις ώρες υψηλής παραγωγής, προσκρούει στα προβλήματα διαθεσιμότητας που υπάρχουν σε μια ακόμα πιο ανελαστική αγορά, αυτή των συστημάτων HVDC. Η πολλαπλάσια αυξημένη παγκόσμια ζήτηση για τέτοια συστήματα, σε σχέση με την περιορισμένη σήμερα διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα από όλους τους κατασκευαστές συνολικά, οδηγεί σε αυξημένους χρόνους υλοποίησης των προς συμβασιοποιηση σχετικών έργων, με την εκτίμηση η ολοκλήρωση τους στην καλύτερη περίπτωση να γίνει όχι νωρίτερα από το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας.
Ο μόνος τρόπος για να αμβλυνθούν οι διαφαινόμενες επιπτώσεις στην ελληνική αγορά από την διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση προς την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα για ηλεκτρικές υποδομές είναι, κατά την γνώμη μας, η τοπική ενεργειακή κοινότητα να αφουγκραστεί και αναγνωρίσει τις σημερινές παγκόσμιες τάσεις και μέσω καταλλήλων δράσεων να διαμορφώσει και εξελίξει την τοπική ενεργειακή αγορά σε έναν ελκυστικό και αξιόπιστο επενδυτικά χώρο, ικανό να προσελκύσει και εξασφαλίσει τους αναγκαίους παραγωγικούς πόρους για τις ανάγκες της και στους χρόνους που τους χρειάζεται.
* Ο κ. Κώστας Παπαδόπουλος είναι Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της HITACHI ENERGY
