Πώς μπορούν οι Αθηναίοι να καταπολεμήσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση

Κατά πόσο μπορούμε να συμβάλουμε σε ένα καλύτερο περιβάλλον εκφράζοντας μαζικά τις ιδέες μας; Αλήθεια, πώς γίνεται μια προσβάσιμη από όλους ηλεκτρονική πλατφόρμα να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στην οπτική των πολιτών και στη δράση των θεσμικών φορέων; Την απάντηση στο ερώτημα προσπαθεί να δώσει το εγχείρημα crowdsourcing (πληθοπορισμός) που υλοποιήθηκε μέσα από το πρόγραμμα “Co-Deciding Europe” (CODE Europe). Πρόκειται για ένα πρωτοποριακό εργαλείο συμμετοχικής δημοκρατίας που αξιοποίησε η Εταιρεία Πληροφορικής του Δήμου Αθηναίων (ΔΑΕΜ) και υλοποίησε σε συνεργασία με τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό Science For You (SciFY) σε ένα τριετές πρόγραμμα. Το όλο εγχείρημα έγινε σε συνδυασμό με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα DigiDEM project.

«Το crowdsourcing θέτει τον πολίτη συμπαραγωγό στις λύσεις αυτές», ανέφερε η Ίλια Χρισταντώνη της ΔΑΕΜ, στη συνέντευξη τύπου που διοργανώθηκε την Τετάρτη 15/11 στο Innovathens στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηνών. Μαζί της μίλησε η Δήμητρα Τσακανίκα της ΔΑΕΜ και η Δέσποινα Χαλβατζή, της SciFY. «Κύριος σκοπός είναι να μειώσει το χάσμα ανάμεσα στον πολίτη και στη δημόσιας διοίκηση» αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στη συζήτηση.

Στο πρόγραμμα συμμετείχαν πολίτες από 10 ευρωπαϊκές πόλεις διαφορετικών κρατών: Αθήνα, Άμστερνταμ, Βερολίνο, Βουδαπέστη, Βρυξέλλες, Λισαβόνα, Μπουργκάς, Ποντγκόριτσα, Ρίγα, Ταλίν. Το κομμάτι του crowdsourcing διήρκησε από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2022 και μοιράστηκε σε τέσσερεις φάσεις. 

Αρχικά την πλατφόρμα επισκέφθηκαν 45.888 πολίτες από όλες τις πόλεις, με εκείνους από την Αθήνα να ξεπερνούν τους 2000. Στο επόμενο στάδιο από την Αθήνα γεννήθηκαν 27 προτεινόμενες λύσεις. Αφού καταγράφηκαν τα προβλήματα, ακολούθησαν οι προτεινόμενες λύσεις, ψηφίστηκαν οι κορυφαίες από αυτές και στο τέταρτο στάδιο στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 1130 πολίτες, διατυπώθηκαν δέκα από αυτές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τι είπε ο κόσμος;

Οι προτάσεις του κόσμου εστίαζαν σε μια πληθώρα ζητημάτων που απασχολούν την κοινωνία αναφορικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Το πράσινο που πρέπει να αυξηθεί στις πόλεις, οι υποδομές που θα κάνουν τον κόσμο να πάρει το ποδήλατο και να προτιμήσει το περπάτημα, η επιπρόσθετη φορολόγηση για όσους προκαλούν μεγάλους ρύπους, η υποστήριξη των υποδομών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενίσχυση των ΜΜΜ για να προτιμώνται περισσότερο από τους πολίτες. 

Την ίδια στιγμή προτάθηκε η μετατροπή του στόλου των ΜΜΜ σε ηλεκτρικό και η θέσπιση κανόνων για τη μετατροπή επιχειρήσεων σε Zero Emission industries. Η μείωση των ενεργειακών απωλειών και της φορολογίας στις ανακινήσεις παλαιών σπιτιών, η θέσπιση ορίου ταχύτητας 30 χλμ/την ώρα στις πόλεις αλλά και η ένταξη προγράμματος εργαστηρίων και εκπαιδευτικού υλικού για τη ρύπανση και τη βελτίωση της ποιότητας αέρα, στα σχολεία, συμπληρώνουν τη λίστα με τις προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν σύμφωνα με τη γνώμη των πολιτών.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν προτάσεις που αποστέλλονται σε θεσμικά όργανα και τους εκπροσώπους της ΕΕ. Όπως αναφέρθηκε επίσης, η συνεισφορά των πολιτών μέσω του CODE επικοινωνείται ώστε να ενσωματωθεί στη νομοθεσία και τις πολιτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι άνθρωποι πίσω από το έργο στην Ελλάδα, όπως δήλωσαν στη συνέντευξη τύπου, επικοινώνησαν με τους βουλευτές μας στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο που ασχολούνται με τα περιβαλλοντικά ζητήματα και δήλωσαν τα αποτελέσματα χωρίς να λάβουν όμως κάποια απάντηση.

Δουλεύει το crowdsourcing;

Ένα από τους βασικούς στόχους του όλου εγχειρήματος ήταν το να διαπιστωθεί κατά πόσο η μέθοδος αυτή, που δίνει τη δυνατότητα στον κόσμο να επικοινωνήσει τις απόψεις του άμεσα, είναι αποδοτική. Οι συμμετέχοντες διερωτήθηκαν σχετικά με το e-participation και η ευχρηστία της πλατφόρμας αποτέλεσε ένα από τα βασικά ζητήματα που σύμφωνα με τη γνώμη τους θα οδηγούσαν στην επιτυχημένη λειτουργία της. 

Η πολυπλοκότητα στη διαδικασία εγγραφής αποτελεί ένα ζήτημα που θα μπορούσε να βελτιωθεί. Άλλοι παράγοντες που την καθορίζουν η σαφής περιγραφή και ο στόχος της δράσης καθώς και η δυνατότητα διαλόγου μεταξύ των χρηστών. Την ίδια στιγμή σημαντική είναι και ανάγκη τους για να λάβουν κάποιο feedback, να δουν ότι κάποιος ακούει τις απόψεις τους. «Θα θέλαμε πολύ κάποια στιγμή όλα αυτά τα όργανα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης να μας απαντήσουν κάτι και να δούμε κάποια από τα θέματα να συμπεριλαμβάνονται στις ντιρεκτίβες ώστε να μπορούμε και εμείς με χαρά να πούμε “ορίστε υπάρχει κάτι που μπήκε μέσα σε αυτές”», λέει η Ίλια Χρισταντώνη. «Πρέπει να εξασφαλίζουμε την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων. Και πώς μπορεί να γίνει αυτό; Όταν δουν οι πολίτες ότι μια φορά όντως οι απαντήσεις τους αξιοποιούνται σε κάτι. Να γίνει η αρχή, ένα από όλα αυτά που είπαν, να υλοποιηθεί».

Η δυναμική προώθηση είναι φυσικά κομβική. Απώτερος σκοπός του όλου εγχειρήματος; Να ενσωματωθεί η λύση στις διοικητικές διαδικασίες για να αποκτήσει μεγαλύτερη απήχηση. Εάν ο Δήμος ή το κράτος αγκαλιάσει ένα τέτοιο εγχείρημα τότε ίσως ο κόσμος ανταποκριθεί ακόμη πιο θερμά. Σήμερα μοιάζει να έχει γίνει η αρχή. Μένει να δούμε τι θα ακολουθήσει.