Λύσεις που βασίζονται στη φύση (Nature-based solutions) και κλιματική αλλαγή
Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση ορίζονται ως «δράσεις για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση, αειφόρο χρήση και διαχείριση φυσικών ή τροποποιημένων χερσαίων, γλυκών υδάτων, παράκτιων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τα οποία αντιμετωπίζουν κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις αποτελεσματικά και προσαρμοστικά, ενώ ταυτόχρονα παρέχουν ανθρώπινη ευημερία, υπηρεσίες οικοσυστήματος και ανθεκτικότητα και οφέλη βιοποικιλότητας» (UNEA/EA.5/Res.5) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ορίζει τις λύσεις που βασίζονται στη φύση ως «Λύσεις που εμπνέονται και υποστηρίζονται από τη φύση είναι οικονομικά αποδοτικές και παρέχουν ταυτόχρονα περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά οφέλη και βοηθούν στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας.
Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση (Nature-based solutions -NBS) μπορούν να αποτελέσουν σύμμαχο μας στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματική αλλαγής. Η κλιματική αλλαγή αποτελεί θεμελιώδη απειλή για τη φύση, τα είδη και τους ανθρώπους. Η Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα δεσμεύεται να διατηρήσει την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 2°C και να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της θέρμανσης στους 1,5°C. Η τελευταία έκθεση της IPCC έδειξε ότι οι λύσεις που βασίζονται στη φύση είναι μεταξύ των κορυφαίων πέντε πιο αποτελεσματικών στρατηγικών για τον μετριασμό των εκπομπών άνθρακα έως το 2030 . Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση τόσο για τον μετριασμό όσο και για την προσαρμογή χρησιμεύουν ως αναπόσπαστο κομμάτι της απαιτούμενης παγκόσμιας απόκρισης για τη δράση για το κλίμα. Η βιοποικιλότητα και τα υγιή φυσικά οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των προστατευόμενων περιοχών μέσα και γύρω από τις πόλεις, παρέχουν οφέλη και υπηρεσίες οικοσυστήματος που υποστηρίζουν την ανθρώπινη υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου πλημμύρας, του φιλτραρίσματος των ατμοσφαιρικών ρύπων και της παροχής αξιόπιστης παροχής καθαρού πόσιμου νερού. Αυτές οι υπηρεσίες συμβάλλουν στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης μολυσματικών ασθενειών και αναπνευστικών διαταραχών και βοηθούν στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση μπορούν να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή μειώνοντας τις εκπομπές του αερίου του θερμοκηπίου, να λειτουργήσουν ως αποθήκες άνθρακα αλλά και να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων των πόλεων σε κλιματικούς κινδύνους όπως πλημμύρες, καύσωνες, πυρκαγιές ακόμη και πιθανή άνοδο της στάθμης της Θάλασσας. Η ΕΕ εργάζεται τα τελευταία χρόνια στην ανάπτυξη των NBS. Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση υποστηρίζουν σημαντικές προτεραιότητες πολιτικής της ΕΕ, ιδίως την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, τη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και τη στρατηγική προσαρμογής του κλίματος, ως τρόπο για την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και για να γίνει η Ευρώπη πιο ανθεκτική στο κλίμα. το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εκτιμά ότι οι επενδύσεις στη φύση.
Οι λύσεις πρέπει να τριπλασιαστούν τουλάχιστον σε πραγματικούς όρους έως το 2030 και να τετραπλασιαστούν έως το 2050 εάν θέλουμε να πετύχουν οι στόχο για την κλιματική αλλαγή. Σήμερα στην Ευρώπη υπολογίζεται ότι η πλειονότητα των δράσεων που βασίζονται στη φύση (16%) πραγματοποιήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, ακολουθούν η Γερμανία (13%) και η Γαλλία (10%), Σουηδία (3%) και η Φινλανδία (1%). Λύσεις περιβαλλοντικής μηχανικής που βασίζονται στην φύση (NBS) και έχουν εφαρμοστεί διεθνώς και μπορούν να προσαρμοστούν στις ελληνικές πόλεις. Σήμερα στην χώρα μας, ελάχιστα παραδείγματα ως μεμονωμένα έργα και παρεμβάσεις έχουν γίνει. Αφορούν κυρίως πράσινες στέγες σε κτίρια, προσόψεις, μικρές αναπλάσεις , πάρκα τσέπης, αναπλάσεις κοινοχρήστων έργων καθώς και πιλοτικά έργα μικρής κλίμακας.
Απαιτείται η εκπόνηση εθνικού σχέδιού που θα ενσωματώνει τις Nature Based Solutions (NBS) στον αστικό σχεδιασμό, στην πολεοδομία αλλά και στα μελλοντικά αναπτυξιακά σχέδια. Όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα, επιβεβαιώνεται το ρητό ότι η λύση για τα πιο σύνθετα προβλήματα όπως η κλιματική αλλαγή είναι η πιο απλή και βασίζεται στην φύση και τις δυνατότητες που μας παρέχει.
* Ο Δαμιανός Καλπακίδης είναι Περιβαλλοντολόγος- Μηχ. Περιβάλλοντος M.Sc
cover photo:bestpractices.anemosanane
