Μεθάνιο: Κρυφή πληγή του παγκόσμιου κλίματος

Στην περίφημη Πέρμια Λεκάνη των νοτιοδυτικών ΗΠΑ, οι δεκάδες χιλιάδες γεωτρήσεις που γεμίζουν το τοπίο αυξάνονται κατά εκατοντάδες την ημέρα. Όμως ο πυρετός του φυσικού αερίου συνοδεύεται από μια αόρατη απειλή, διαρροές που επιδεινώνουν δραματικά την παγκόσμια θέρμανση.

Το μεθάνιο, κύριο συστατικό του φυσικού αερίου, είναι δεκάδες φορές πιο δραστικό από το διοξείδιο του άνθρακα ως αέριο του θερμοκηπίου. Επιζεί όμως στην ατμόσφαιρα μόνο για λίγα χρόνια, αντί για αιώνες όπως το CO_2,, κάτι που σημαίνει ότι ο περιορισμός των εκπομπών του θα ήταν ένα από τα ταχύτερα μέτρα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.

Κι όμως, οι διαρροές μεθανίου δεν είναι παράνομες στις ΗΠΑ, και ουσιαστικά δεν υπόκεινται σε κανένα ρυθμιστικό πλαίσιο.

Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η συγκέντρωση του μεθανίου στην ατμόσφαιρα είναι πλέον τριπλάσια σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, με τη μεγαλύτερη αύξηση να καταγράφεται το 2021.

«Το μεθάνιο είναι υπερ-ρύπος» δήλωσε η Κάσι Σίγκελ της οργάνωσης Center for Biological Diversity. «Αν το διοξείδιο του άνθρακα είναι το γκριλ του θερμαινόμενου πλανήτη μας, το μεθάνιο είναι το φλόγιστρο».

Σκιώδεις ρυπαντές

Στον Σταθμό Συμπίεσης του Μάκο, έξω από τη Λενόρα στο Δυτικό Τέξας, ρεπόρτερ του Associated Press κατέγραψαν με θερμική κάμερα διαρροές που εκτιμώνται στα 870 κιλά μεθανίου την ώρα, ποσότητα που ισοδυναμεί με την καύση επτά τάνκερ με βενζίνη κάθε μέρα.

Ο σταθμός του Μάκο είναι ένας από τος 533  «υπερ-ρυπαντές» μεθανίου που αποκάλυψε το 2021 το Carbon Mapper, ερευνητικό πρόγραμμα με τη συμμετοχή της NASA.

Χρησιμοποιώντας εναέριες μετρήσεις με υπέρυθρο φασματόμετρο, η ερευνητική ομάδα κατέγραψε τεράστιες ποσότητες μεθανίου να απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα από εγκαταστάσεις αερίου και πετρελαίου στην Πέρμια Λεκάνη, μια έκταση πλάτους 400 χιλιομέτρων κατά μήκος των συνόρων του Τέξας και του Νιου Μέξικο, περιοχή που πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια ήταν ο πυθμένας μιας ρηχής θάλασσας. Οι νεκροί οργανισμοί που έπεσαν στον βυθό μετατράπηκαν με τον καιρό σε πετρέλαιο και αέριο.

Το Associated Press εξέτασε τις γεωγραφικές συντεταγμένες των διαρροών που αποκάλυψε το Carbon Mapper, τις αντιστοίχησε με εταιρείες υδρογονανθράκων και εξέτασε τη συμμόρφωσή τους με τους κανονισμούς.

Διαρροές μεθανίου που συνολικά ξεπερνούν τους 6 τόνους μεθανίου την ώρα εντοπίστηκαν με τη θερμική κάμερα σε αγωγούς μεταφοράς, γεωτρήσεις, δεξαμενές και σταθμούς συμπίεσης πολλών εταιρειών.

Σπατάλη

Το περίεργο με αυτού του είδους τη ρύπανση είναι ότι οι εταιρείες σπαταλούν το ίδιο το προϊόν που αντλούν από το υπέδαφος, αφού το φυσικό αέριο αποτελείται κυρίως από μεθάνιο.

Αιτία είναι η υπεραφθονία μεθανίου, στην οποία οδήγησε η τεχνολογία υδραυλικής ρωγμάτωσης, στην οποία νερό διοχετεύεται στο υπέδαφος με μεγάλη πίεση για να σπάσει τα πετρώματα και να απελευθερώσει το αέριο.

Το μεθάνιο που απελευθερώνεται κατά την εξόρυξη πετρελαίου καίγεται εσκεμμένα για να μετατραπεί σε πιο «αθώο» CO2 (CC BY-SA 3.0)

Η παραγωγή ξεπερνά πλέον τη χωρητικόττα των υποδομών και πολλές εταιρείες απλά καίνε το πλεόνασμα, παρά τις επενδύσεις δισεκατομμυρίων σε νέους τερματικούς σταθμούς από όπου το φυσικό αέριο θα εξάγεται στην Ευρώπη και άλλες αγορές.

Και μόνο το 2022, περίπου 5.000 νέες γεωτρήσεις φυσικού αερίου έχουν λάβει άδεια στην Πέρμια Λεκάνη.

Χρόνια αδράνειας

Παρόλο που το πρόβλημα των διαρροών είναι ευρέως γνωστό, η ρύπανση μεθανίου δεν υπόκειται στην αρμοδιότητα της Υπηρεσίας Περιβαλλοντικής Προστασίας (EPA).

To 2016, o τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε το Σχέδιο Κλιματικής Δράσης, το οποίο μεταξύ άλλων απαιτούσε μείωση των εκπομπών μεθανίου κατά 40% έως το 2025.

Το σχέδιο όμως ακυρώθηκε επί προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε χαρακτηρίσει την κλιματική αλλαγή φάρσα που στήθηκε από την Κίνα. Κέρδισε έτσι τη στήριξη των ψηφοφόρων στην περιοχή της Πέρμιας Λεκάνης.

Ήδη από την πρώτη ημέρα της προεδρίας του, ο νυν πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ζήτησε από την ΕΠΑ να συντάξει νέους κανόνες, και το Κογκρέσο επανέφερε ορισμένα από τα μέτρα της προεδρίας Ομπάμα. Παρόλα αυτά, οι κανόνες δεν έχουν ακόμα αποφασιστεί.

«Η μείωση των εκπομπών του κλάδου πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι πρώτη προτεραιότητα για την κυβέρνηση και την EPA» διαβεβαίωσε ο Τόμας Κάρμπονελ, ανώτερο στέλεχος της υπηρεσίας.

Η EPA ήδη απαιτεί από τις εταιρείες που εκπέμπουν πάνω από 25.000 τόνους ισοδυνάμου CO₂ να καταθέτουν τα νούμερα, ωστόσο το AP υπολόγισε ότι πολλοί μεγάλοι ρυπαντές εκπέμπουν περισσότερα από όσα δηλώνουν. Το 2020, για παράδειγμα, η εταιρεία στην οποία ανήκει ο σταθμός συμπίεσης του Μάκο δήλωσε εκπομπές που δεν αντιστοιχούν παρά στο ένα δωδέκατο των αντίστοιχων εκπομπών που μέτρησε το Carbon Mapper.

Και το AP δεν κατάφερε να εντοπίσει καμία περίπτωση επιβολής κυρώσεων για ανακριβή στοιχεία ή μη υποβολή τους.

Δεσμεύσεις

Το σίγουρο είναι ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να λάβουν μέτρα, καθώς είναι μία από τις 100 και πλέον χώρες που υποσχέθηκαν στην κλιματική σύνοδο του Νοεμβρίου να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% έως το 2030.

Η Ρωσία, δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου μετά τις ΗΠΑ, αρνήθηκε να δεσμευτεί.

Για να πετύχουν το στόχο του 2030, η αμερικανική βιομηχανία υδρογονανθράκων θα πρέπει να μειώσει τις εκπομπές με ρυθμό που απέχει μακράν από τα σημερινά επίπεδα.

Ωστόσο επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι τα ασθενικά μέτρα που εφαρμόζει η βιομηχανία δεν επαρκούν για να αποφευχθεί η κλιματική καταστροφή.

«Το μεθάνιο ευθύνεται για το 25% της σημερινής παγκόσμιας θέρμανσης, και δεν μπορούμε να περιορίσουμε τη μελλοντική θέρμανση στους 2 βαθμούς Κελσίου αν δεν μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές του» δήλωσε η Ιλίσα Όκο της οργάνωσης Environmental Defence Fund.

«Έχουμε τα εργαλεία να μειώσουμε το μεθάνιο στο μισό. Και όσο ταχύτερα το κάνουμε, τόσο το καλύτερο για το κλίμα και τις κοινότητές μας».