Tελευταία Νέα του Αρχιπελάγους - Άνοιξη 2022

Παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», δεν έλειψε ούτε μία μέρα από το πεδίο συνεχίζοντας εντατικά την έρευνα που στοχεύει στην προστασία των ελληνικών θαλασσών. Με τα 4 σκάφη του «Αρχιπελάγους» και έμπειρες ερευνητικές ομάδες να έχουν έδρα στη Σάμο και τους Λειψούς, συνεχίστηκαν οι έρευνες για την καταγραφή των πληθυσμών των θαλάσσιων θηλαστικών, για την έρευνα και προστασία των κοραλιγενών οικοτόπων στα βαθιά νερά, την επαναφύτευση των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας, για την καταγραφή των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της εξάπλωσης των ξενικών ειδών, ενώ συνεχίζεται εντατικά η έρευνα για την καταγραφή της έκτασης της μικροπλαστικής ρύπανσης σε διάφορα επίπεδα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Παράλληλα, οι εργασίες για τη δημιουργία του Καταφυγίου Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου στα βορειοδυτικά των Λειψών μπαίνουν στο τελικό στάδιο. Στόχος μας είναι μέσα στην επόμενη χρονιά να ξεκινήσει η λειτουργία του ως πρότυπο κέντρο περίθαλψης για προστατευόμενα θαλάσσια είδη, καθώς και ως καταφύγιο για δελφίνια που προέρχονται από τα ευρωπαϊκά δελφινάρια που επιτέλους σταδιακά σταματούν τη λειτουργία τους.

Το Διεθνές Σχολείο της Θάλασσας αποτελεί την πιο σημαντική και δύσκολη δράση του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, που τα τελευταία 20 χρόνια φέρνει το Αιγαίο στο διεθνή χάρτη της εφαρμοσμένης εκπαίδευσης στη θαλάσσια έρευνα και προστασία:

•  υλοποιείται σε συνεργασία με κορυφαία διεθνή πανεπιστήμια που έχουν συνάψει πρωτόκολλο συνεργασίας με το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος
• περισσότεροι από 19.000 νέοι άνθρωποι από 42 χώρες, μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές και νέοι επιστήμονες, διαφόρων ειδικοτήτων, έχουν λάβει μέρος σε εκπαιδευτικές και ερευνητικές δράσεις, field courses, προγράμματα study abroad με διάρκεια από λίγους μήνες έως 3 χρόνια.
• υλοποιείται έρευνα για διδακτορικές διατριβές σε συνεργασία με πανεπιστήμια της Βρετανίας και της Ιταλίας, οι οποίες στηρίζονται από υποτροφίες που προσφέρουν από κοινού τα Πανεπιστήμια και το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος.
• δραστηριοποιείται καθόλη τη διάρκεια του έτους στις χερσαίες βάσεις και στα εργαστήρια του Ινστιτούτου Αρχιπελάγους στη Σάμο και τους Λειψούς και εν πλω στα 4 ερευνητικά σκάφη, ενώ τους επόμενους μήνες θα επεκταθεί και σε άλλα νησιά του Αιγαίου
• αποτελεί τη μεγαλύτερη επένδυση του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος και στοχεύει να προετοιμάσει και να εμπνεύσει τη νέα γενιά επιστημόνων που θα κληθούν να διαχειριστούν τα αυξανόμενα προβλήματα που απειλούν τις θάλασσές μας παρέχει έμμεση οικονομική στήριξη στις κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου όπου δραστηριοποιείται

Μία σημαντική και αθέατη πτυχή της δουλειάς του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος» γίνεται στα εργαστήρια μας στη Σάμο και τους Λειψούς, αλλά και εν πλω στο ερευνητικό σκάφος Aegean Explorer.

Η επίμονη δουλειά των ερευνητών μας, αλλά και των εξωτερικών συνεργατών μας από τα βρετανικά πανεπιστήμια Loughborough και East Anglia και το Plymouth Marine Laboratory, μας επιτρέπει να τεκμηριώνουμε την πραγματική έκταση της πλαστικής και μικροπλαστικής ρύπανσης στις θάλασσές μας.

Μάθετε περισσότερα ΕΔΩ

Η έρευνα, η προστασία και η ανάσχεση της καταστροφής των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας, είναι βασικές προτεραιότητες του «Αρχιπελάγους»

Με σειρά δράσεων, σε συνεργασία με διεθνή πανεπιστήμια και ερευνητικούς φορείς, χαρτογραφούνται οι εκτάσεις λιβαδιών Ποσειδωνίας σε διάφορες περιοχές των ελληνικών θαλασσών και παρακολουθείται η κατάσταση διατήρησής τους, αναπτύσσονται πρωτοποριακές μέθοδοι καταγραφής της ποσότητα άνθρακα που αποθηκεύουν, ενώ διενεργείται καινοτόμα έρευνα για τη μελέτη της λειτουργίας τους ως “συλλεκτών μικροπλαστικής ρύπανσης” (microplastic litter sinks). Τέλος, τα τελευταία χρόνια, υλοποιείται συστηματική επαναφύτευση υποθαλάσσιων κήπων Ποσειδωνίας με τη χρήση βιώσιμων τμημάτων του φυτού που ξεβράζονται στα ρηχά νερά, ως «μοσχευμάτων», ενώ προωθείται και η χρήση και εγκατάσταση αειφορικών αγκυροβολίων τουριστικών σκαφών σε περιοχές που υπάρχουν λιβάδια Ποσειδωνίας.

Τα υποθαλάσσια λιβάδια που σχηματίζει η Ποσειδωνία, συγκαταλέγονται στα πλέον παραγωγικά θαλάσσια οικοσυστήματα της Μεσογείου. Φιλοξενούν περισσότερα από 1300 πανίδας και χλωρίδας, απορροφούν έως και 35 φορές περισσότερο άνθρακα από τα τροπικά δάση, ελευθερώνουν πολύτιμο οξυγόνο, έχουν δυνατότητα αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων μικροπλαστικών ινών και θραυσμάτων, λειτουργούν ως “φυσικός φράχτης”, αποτρέποντας τη διάβρωση των παραλιών, ενώ σε αυτά οφείλεται και η καθαρότητα των θαλασσών μας.

Οι «κηπουροί του Αιγαίου»

Οι «κηπουροί του Αιγαίου» συνεχίζουν το σημαντικό έργο επαναφύτευσης των θαλάσσιων λιβαδιών Ποσειδωνίας δουλεύοντας επίμονα, κάθε μέρα και καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Ακύρωση των Έργων Επέκτασης της COSCO στο Λιμάνι του Πειραιά λόγω Περιβαλλοντικού Κινδύνου

Το Μάρτιο του 2022 σημειώθηκε μια σημαντική νίκη καθώς μετά από απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ακυρώθηκαν τα έργα επέκτασης της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά αφού κρίθηκε παράνομος ο τρόπος που υλοποιήθηκε συνολικά το Master Plan της εταιρείας.

Η απόφαση αυτή είναι μια σημαντική νίκη της κοινωνίας των πολιτών, καθώς είναι αποτέλεσμα των συντονισμένων ενεργειών του Εργατικού Κέντρου Πειραιά και 95 πολιτών που κατέθεσαν αιτήσεις ακύρωσης για «την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, της ποιότητας ζωής και της υγείας όλων έναντι της απόρριψης, στον βυθό της Πειραϊκής 620.000 τόνων τοξικών, καρκινογόνων, μολυσματικών υλικών-ιζημάτων-βυθοκορημάτων από την ΟΛΠ Α.Ε. – COSCO για την κατασκευή νέων υποδομών του Λιμανιού».Μάθετε περισσότερα ΕΔΩ.

Ραγδαία Επέκταση των Ιχθυοκαλλιεργειών στην Αιτωλοακαρνανία - Έντονη Ανησυχία Φορέων και Πολιτών

Η προσέλευση του κοινού στην Ενημερωτική Ημερίδα για την Περιοχή Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιέργειας (ΠΟΑΥ) Εχινάδων νήσων και Αιτωλοακαρνανίας, που έγινε την Κυριακή 13 Μαρτίου 2022 στο ξενοδοχείο Divani Caravel στην Αθήνα, υπήρξε ιδιαίτερα μεγάλη. Η ευρεία αυτή προσέλευση είναι ενδεικτική του ενδιαφέροντος και της ανησυχίας των τοπικών κοινωνιών για το μέλλον τους και το μέλλον του τόπου τους, που αποφασίζεται ερήμην τους.

Μάθετε περισσότερα ΕΔΩ

Προετοιμασία του Aegean Explorer για τις επόμενες αποστολές στα βαθιά νερά.

Η προσέγγιση και καταγραφή οικοσυστημάτων σε μεγάλα βάθη είναι δύσκολο εγχείρημα. Ήδη, όμως, σε προηγούμενες πιλοτικές αποστολές καταγράψαμε περισσότερα από 250 είδη σε μία έκταση μόλις 7.000 τετραγωνικά μέτρα. Με σύγχρονο ερευνητικό εξοπλισμό, προετοιμαζόμαστε να προσεγγίσουμε, εκ νέου, δυσπρόσιτα σημεία, με έντονα θαλάσσια ρεύματα, σε πολλές περιοχές ενδιαφέροντος των ελληνικών θαλασσών, στο Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος.

Δείτε περισσότερα ΕΔΩ.

Κοραλλιoγενείς οικότοποι

Στα βάθη των ελληνικών θαλασσών, μεταξύ 70 και 250 μέτρων, επιβιώνουν τα αρχαιότερα, πιο περίπλοκα και πιο παραγωγικά θαλάσσια οικοσυστήματα, τα κοραλλιγενή, οικοσυστήματα που κινδυνεύουμε να χάσουμε πριν ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν. Κάποια από τα κοράλλια που επιβιώνουν στις θάλασσες μας ξεπερνούν τα 7000 χρόνια σε ηλικία.

Εγκαταλελειμμένα δίχτυα στα 85 μέτρα βάθος

Μαζί με τις εντυπωσιακές εικόνες θαλάσσιας ζωής που καταγράφουμε στα βαθιά νερά, καταγράφουμε και την εκτεταμένη καταστροφή που προκαλείται από τα εγκαταλελειμμένα δίχτυα (ghost nets), τα οποία συχνά εκτείνονται για πολλά χιλιόμετρα και καλύπτουν ιδιαίτερα ευαίσθητα οικοσυστήματα, ιδίως σε περιοχές με έντονα θαλάσσια ρεύματα.

Σε μία εποχή που τα αποθέματα των ψαριών στις ελληνικές θάλασσές έχουν πλέον συρρικνωθεί ανησυχητικά, δεν είναι δυνατόν να μην έχει καμία ευθύνη κάποιος που εγκαταλείπει τέτοιες ποσότητες διχτυών στο βυθό ή συμμετέχει με οποιοδήποτε άλλο τρόπο στην καταστροφή.

Σύντομα θα μοιραστούμε μαζί σας πολλές σοκαριστικές εικόνες από το βυθό, τις οποίες συλλέγουμε κατά τη διάρκεια των υπό εξέλιξη συστηματικών ερευνών μας στα βαθιά νερά του Αιγαίου.
 

Η περίοδος αναπαραγωγής έχει ξεκινήσει στις θάλασσες της Μεσογείου

Πολλά είδη, (ψάρια ή ασπόνδυλα π.χ. καλαμάρια) να μετακινούνται, συχνά σε κοπάδια, στα ρηχότερα και θερμότερα νερά για να γεννήσουν τα αυγά τους. Εφόσον η αναπαραγωγική διαδικασία δε διαταραχθεί, τρισεκατομμύρια γόνοι θα απελευθερωθούν και θα έχουν μία ευκαιρία επιβίωσης στις θάλασσές μας. Όμως, όσο παράλογο και αν ακούγεται, την εποχή της αναπαραγωγής οι μεγάλες συγκεντρώσεις αποτελούν στόχο για την αλιεία.

H Αναστασία Μήλιου, Διευθύντρια Έρευνας του Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» μίλησε για το θέμα στην ΕΡΤ Αιγαίου.

H ζωή στη στεριά είναι αλληλένδετη με τη ζωή στη θάλασσα και χρειάζεται την ουσιαστική συμβολή όλων μας για την προστασία τους

Μεσογειακός Χαμαιλέοντας: Ένας ξεχωριστός κάτοικος του Αιγαίου!

Ο τελευταίος βιώσιμος πληθυσμός Μεσογειακού χαμαιλέοντα (Chameleo chameleon) στην Ελλάδα επιβιώνει έως σήμερα στο νησί της Σάμου. Τις προηγούμενες δεκαετίες το είδος αυτό επιβίωνε και στην Χίο και την Κρήτη, ενώ σήμερα δεν γνωρίζουμε εάν υπάρχουν βιώσιμοι πληθυσμοί του είδους στα νησιά αυτά. Οι χαμαιλέοντες, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου όπου απαντώνται, αναγνωρίζονται και προστατεύονται ως εμβληματικά είδη. Στην Ελλάδα όμως, λόγω ελλιπούς ενημέρωσης, εξακολουθούμε να έχουμε άγνοια για τα είδη με τα οποία συνυπάρχουμε, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο και την επιβίωσή τους.

Έχοντας συναίσθηση της σπανιότητας του είδους και της ευθύνης που το γεγονός αυτό δημιουργεί, από το 2009 η Ομάδα Χερσαίας Έρευνας του Αρχιπελάγους υλοποιεί επιτόπια έρευνα και δράσεις προστασίας με στόχο να συμβάλλει ουσιαστικά στην άμυνα αυτού του ιδιαίτερου είδους. Το σύνολο των παραπάνω δράσεων είναι αυτοχρηματοδοτούμενο από το Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος».

Ζιφιός (Cuvier's beaked whale) στα νερά του ΒΑ Αιγαίου, ανάμεσα στην Ικαρία και τη Χίο 

Μία από τις πολλές και σημαντικές πρόσφατες καταγραφές του πληθυσμού του είδους από τους ερευνητές του Ινστιτούτου «Αρχιπέλαγος».

Ο Ζιφιός είναι ένα από τα λιγότερο μελετημένα είδη κητωδών παγκοσμίως. Ζει σε ολιγομελείς ομάδες σε περιοχές με βαθιά και ρηχτά νερά όπου συνήθως υπάρχουν θαλάσσιες τάφροι. Είναι πραγματικά αξιοσημείωτο ότι οι ερευνητές του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος καταγράφουν μόνιμους πληθυσμούς Ζιφιών στις ίδιες περιοχές τα τελευταία 21 χρόνια.