Green Tank: Κοινή επιστολή για το ορυκτό αέριο στα Δυτικά Βαλκάνια
Δ Ε Λ Τ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ – 05/04/2022
Οργανώσεις καλούν την ΕΕ να σταματήσει την προώθηση της εξάρτησης από το ορυκτό αέριο στα Δυτικά Βαλκάνια
Η σημερινή επιστολή καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αυξήσει τις επενδύσεις στη βιώσιμη ενέργεια, που έχουν παραμεληθεί στην περιοχή, και να μην συνεχίσει την προώθηση του ορυκτού αερίου.
Το Green Tank συνυπογράφει κοινή επιστολή 36 οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (1) προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, καλώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να σταματήσει την προώθηση της χρήσης ορυκτού αερίου στα Δυτικά Βαλκάνια.
Τη δεδομένη στιγμή, η περιοχή αυτή είναι πολύ λιγότερο εξαρτημένη από το αέριο, συγκριτικά με την ΕΕ, η οποία παλεύει να απελευθερωθεί από τις εισαγωγές ορυκτού αερίου μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Σερβία και περιοχές της Βόρειας Μακεδονίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης χρησιμοποιούν το ρωσικό αέριο κυρίως για τη θέρμανση. Η Αλβανία, το Κόσσοβο και το Μαυροβούνιο δεν διαθέτουν καθόλου δίκτυα αερίου (2).
Παρά το γεγονός ότι τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν δεσμευτεί για την κατάργηση της χρήσης του ορυκτού αερίου έως το 2050 (3), τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθάρρυνε ενεργά την αύξηση στην κατανάλωση ορυκτού αερίου στην περιοχή, κυρίως μέσω του Νότιου Διαδρόμου ορυκτού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν (4), ακόμα κι αν οι υποδομές στο κοίτασμα Shah Deniz ανήκουν κατά 20% στη ρωσική Lukoil (5).
Η σημερινή επιστολή καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αυξήσει τις επενδύσεις στη βιώσιμη ενέργεια, που έχουν παραμεληθεί στην περιοχή, και να μην συνεχίσει την προώθηση του ορυκτού αερίου. «Η σημερινή συγκυρία αποδεικνύει ότι το ορυκτό αέριο είναι όχι μόνο καταστροφικό για το κλίμα αλλά και για την οικονομία. Τα Δυτικά Βαλκάνια έχουν χαμηλότερη εξάρτηση από το ορυκτό αέριο σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επομένως η προώθηση της αύξησης της χρήσης του στα Δυτικά Βαλκάνια είναι ανεύθυνη και αντιπαραγωγική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί και πρέπει να στηρίξει τη μετάβαση των Δυτικών Βαλκανίων απευθείας από τον λιγνίτη στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», δήλωσε ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής του Green Tank.
«Η αντιμετώπιση των απωλειών διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, η αύξηση της χρήσης αντλιών θερμότητας και φωτοβολταϊκών στις στέγες, οι καινοτόμες τεχνολογίες αποθήκευσης θερμότητας και η εκ βάθρων ανακαίνιση των οικιστικών κτιρίων χρειάζονται πολύ μεγαλύτερη προσοχή από τα υψηλά κλιμάκια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ώστε να αναπληρωθούν τα χαμένα χρόνια της προώθησης ορυκτού αερίου», δήλωσε η Nataša Kovačević από το CEE Bankwatch Network.
Σημειώσεις για τους συντάκτες:
- Η επιστολή είναι διαθέσιμη εδώ στην αγγλική γλώσσα.
- Η Σερβία χρησιμοποιεί ορυκτό αέριο για την τηλεθέρμανση, όμως η χρήση για την ηλεκτροπαραγωγή και τις ιδιωτικές κατοικίες είναι σχετικά χαμηλή. Η Βόρεια Μακεδονία έχει αυξήσει την κατανάλωση ορυκτού αερίου για την ηλεκτροπαραγωγή και τη θέρμανση τα τελευταία χρόνια. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, μόνο τέσσερις πόλεις είναι συνδεδεμένες με το δίκτυο αερίου, ενώ το Κόσσοβο, το Μαυροβούνιο και η Αλβανία δεν χρησιμοποιούν σχεδόν καθόλου το αέριο και δεν έχουν λειτουργικά δίκτυα διανομής. Ο αγωγός TAP διασχίζει την Αλβανία, αλλά μέχρι στιγμής δεν προμηθεύει τη χώρα με αέριο.
- Διακήρυξη για την Πράσινη Ατζέντα στα Δυτικά Βαλκάνια που υιοθετήθηκε στη Σόφια, 10 Νοεμβρίου 2020. Η Διακήρυξη περιλαμβάνει τη δέσμευση για την υιοθέτηση του Ευρωπαϊκού Κλιματικού Νόμου που καθιστά την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 νομικά δεσμευτική.
- Για παράδειγμα, το Οικονομικό και Επενδυτικό Σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του 2020, προωθεί ανοιχτά το αέριο. Υποστηρίζει – χωρίς αποδείξεις – ότι οι νέοι αγωγοί αερίου μπορούν αργότερα να χρησιμοποιηθούν για το ανανεώσιμο αέριο.
Μόνο τον Φεβρουάριο 2022:
- Ο πρεσβευτής της ΕΕ στη Σερβία συνέβαλε στην προώθηση έργων για τον νέο αγωγό Σερβίας-Βουλγαρίας που εν μέρει χρηματοδοτήθηκε από δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και ευρωπαϊκή επιδότηση.
- Εκπρόσωποι της ΕΕ εξέδωσαν πολυάριθμες δηλώσεις, προωθώντας το αέριο κατά τη συνεδρίαση του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Νότιου Διαδρόμου Αερίου, στο Μπακού. Για παράδειγμα, ο Επίτροπος Olivér Várhelyi δήλωσε: «(…) το αζέρικο αέριο μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πόρων και να μειώσει τα επίπεδα εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως την πλήρη κατάργηση του άνθρακα από το ενεργειακό μίγμα των Δυτικών Βαλκανίων» και «Είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε για την ενεργειακή μετάβαση στα Δυτικά Βαλκάνια: το αέριο διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην απεξάρτηση από το πετρέλαιο, τον λιγνίτη και τον λιθάνθρακα και την απανθρακοποίηση των οικονομιών».
- Αποστολή με εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη συναντήθηκαν με τον Nermin Džindić, τον Υπουργό Ενέργειας της Ομοσπονδίας Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Όπως αναφέρεται, η αποστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε ότι: «Η κατεύθυνση της μετάβασης για την ΕΕ (…) περιέχει μεσοπρόθεσμα τη λύση του χτισίματος του αγωγού αερίου της Νότιας Διασύνδεσης και μακροπρόθεσμα την εφαρμογή σχεδίων για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
- Ο Επίτροπος Várhelyi ξεχώρισε και πάλι το αέριο στη Διάσκεψη Κορυφής για τις επενδύσεις στα Δυτικά Βαλκάνια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη: «(…) ελπίζουμε πως θα λάβουμε αιτήσεις για πιο στρατηγικά και ώριμα προγράμματα, μεταξύ των οποίων και έργα ορυκτού αερίου ως εναλλακτική στις προμήθειες αερίου από τη Ρωσία».
- Η Lukoil ολοκληρώνει τη συμφωνία για την απόκτηση συμμετοχής στο έργο Shah-Deniz, 18 Φεβρουαρίου 2022.
