Ο ακήρυχτος ενεργειακός πόλεμος και η λύση των ΑΠΕ
Στη σκιά του πολέμου που βασανίζει για άλλη μια φορά την Ευρώπη καταδεικνύεται και πάλι η έντονη ενεργειακή γεωπολιτική εξάρτησή της, δημιουργώντας επιπτώσεις για όλες τις χώρες. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, στήριξαν τη μετάβασή τους για μια πράσινη οικονομία και κοινωνία στο υποτιθέμενο «μεταβατικό καύσιμο», το ορυκτό αέριο, γεγονός που τις εγκλώβισε σε μια ενεργειακή εξάρτηση που σήμερα θέτει σε κίνδυνο τις οικονομίες τους.
Οι αριθμοί της εξάρτησης αυτής είναι αμείλικτοι. Το 2021, οι πωλήσεις πετρελαίου και ορυκτού αερίου αντιπροσώπευαν σχεδόν το 36% του προϋπολογισμού της Ρωσικής Ομοσπονδίας (πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ), ως αποτέλεσμα της εκτίναξης των τιμών. Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το 40% της ζήτησης της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Υπό το πρίσμα της απειλής της ασφάλειας εφοδιασμού φυσικού αερίου, δεδομένου ότι υπάρχει το ενδεχόμενο παύσης των ρωσικών εξαγωγών, τα συμβόλαια αγοροπωλησίας του σημείωσαν αύξηση πάνω από 30%, με τη μέγιστη τιμή στα σχεδόν 200 ευρώ να αποτελεί νέο ιστορικό υψηλό, γεγονός που με τη σειρά του πυροδότησε ένα ανεξέλεγκτο ράλλυ υψηλών τιμών ρεύματος στη χώρα μας. Η αυξανόμενη αστάθεια των τιμών στις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας έχει επίσης προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να συμπεριλάβει το ορυκτό αέριο στην Ταξινόμηση της ΕΕ.
Παράλληλα, η τιμή του άνθρακα έχει αυξηθεί κατά πολύ από τις αρχές του 2021, λόγω παραγόντων, όπως η άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου, οι οποίοι ώθησαν ορισμένους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας να στραφούν και πάλι στον άνθρακα, με αποτέλεσμα υψηλότερες εκπομπές και ζήτηση για άδειες. Τον Ιανουάριο, το κόστος του CO2 στην αγορά άνθρακα της ΕΕ κυμάνθηκε μεταξύ 80 και 90 ευρώ, ενώ τον Φεβρουάριο έφτασε στην υψηλότερη τιμή του ξεπερνώντας τα 98 ευρώ. Οι αναλυτές θεωρούν ότι θα αγγίξει και τα 100 ευρώ. Ορισμένες χώρες της ΕΕ θεωρούν ότι το αυξανόμενο κόστος ενέργειας οφείλεται στην αύξηση της τιμής του άνθρακα στην ΕΕ, ωστόσο η επίδραση της τιμής του φυσικού αερίου έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο.
Διαβλέποντας τον κίνδυνο αυτό κάποια Ευρωπαϊκά κράτη αναβάθμισαν ήδη, τον κλιματικό και περιβαλλοντικό σχεδιασμό τους, όπως για παράδειγμα η Γερμανία που έχει θέσει ως στόχο την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2045. Άλλα πάλι κράτη, στην προσπάθεια να διασφαλίσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια, αλλά και την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, στρέφονται ξανά σε σενάρια για χρήση άνθρακα ή Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG). Είναι όμως αυτονόητο ότι τα ορυκτά καύσιμα δεν έχουν καμία θέση σε έναν κόσμο που πρέπει να αναχαιτίσει την κλιματική αλλαγή, ενώ και από οικονομικής άποψης, υπονομεύουν την ασφάλεια των Ευρωπαίων καταναλωτών και δεν είναι σε θέση να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση της ηπείρου.
Όπως έχουν δείξει μέχρι τώρα τα γεγονότα, είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η ενεργειακή κρίση οφείλεται στην κρίση του ορυκτού αερίου και τους υπερβολικά αργούς ρυθμούς προώθησης και ανάπτυξης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Η τρέχουσα κατάσταση έχει οδηγήσει την ΕΕ να επαναξιολογήσει την ενεργειακή της πολιτική και στρατηγική, επιταχύνοντας την ανάπτυξη των ΑΠΕ και την ενεργειακή αποδοτικότητα. Σε πρόσφατη συνεδρίαση της Γερμανικής Βουλής μάλιστα, ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών ξεκίνησε την ομιλία του προσδιορίζοντας τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειες , ως “Πηγές της Ελευθερίας”. Ανάλογες τοποθετήσεις και πρωτοβουλίες απαιτείται να αναλάβει και η Ελλάδα.
Στην τρέχουσα κρίσιμη κατάσταση διαφαίνεται μια ιστορική ευκαιρία και αναγκαιότητα για τις ΑΠΕ, των οποίων τα πλεονεκτήματα είναι δεδομένα και αδιαφιλονίκητα. Οι ΑΠΕ λοιπόν:
- Αποτελούν ανεξάντλητες πηγές ενέργειας
- Μπορούν να συμβάλουν στην ασφάλεια του εφοδιασμού, ειδικά εάν αναπτυχθούν άμεσα τα κατάλληλα συστήματα αποθήκευσης.
- Είναι ανεξάρτητες από τις γεωπολιτικές συνθήκες.
- Είναι απαλλαγμένες από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις των διαφόρων αγορών.
- Μπορούν πλέον να χαρακτηριστούν ως η φθηνότερη πηγή ενέργειας στον κόσμο, σύμφωνα και με την τελευταία έκθεση του International Renewable Energy Agency (IRENA).
- Διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την προστασία του περιβάλλοντος, συμβάλλοντας στον στόχο για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας.
Στο δίλημμα της ενεργειακής απεξάρτησης της ΕΕ οποιαδήποτε οπισθοδρόμηση θα έχει τραγικό κόστος στο μέλλον, όπως αποδεικνύουν και τα γεγονότα του τελευταίου μήνα. Στη μάχη αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης οι κυβερνήσεις άργησαν δραματικά να λάβουν τις σωστές αποφάσεις για απεξάρτηση από τον άνθρακα και στροφή προς τις ΑΠΕ. Το περιβαλλοντικό αυτό κεκτημένο πρέπει να προστατευθεί και οι κυβερνήσεις να δεσμευτούν στην κατεύθυνση της ταχύτερης επίτευξης των στόχων για ανάπτυξη των ΑΠΕ και της κλιματικής ουδετερότητας, ώστε να επιτύχουν την πολυπόθητη ενεργειακή ασφάλεια και να διασφαλίσουν την κοινωνική ευημερία.
-Ο κ. Δημήτρης Μαντέλης είναι Υπεύθυνος Ενεργειακής Πολιτικής, WWF Ελλάς και η κ. Βικτωρία Τσιτσώνη, Αναλύτρια Οικονομικών Πολιτικών, WWF Ελλάς
