Οι ασάφειες και οι παρεξηγήσεις που περιέχονται σε σχέδιο πρότασης της ΕΕ θα μπορούσαν να εμποδίσουν τα πυρηνικά εργοστάσια από το να διεκδικήσουν το σήμα της πράσινης επένδυσης σύμφωνα με την ταξινομία της βιώσιμης χρηματοδότησης της Ένωσης, προειδοποίησε ο βιομηχανικός κλάδος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται επί του παρόντος στη διαδικασία κατάρτισης ενός εγχειριδίου κανόνων, γνωστού ως «ταξινομία για τη βιώσιμη χρηματοδότηση», με σκοπό να καθορίσει ποιες επενδύσεις μπορούν να χαρακτηριστούν ως φιλικές προς το κλίμα στην ΕΕ.
Στο πλαίσιο αυτό, η πυρηνική ενέργεια έχει κατηγοριοποιηθεί προσωρινά ως «μεταβατική» τεχνολογία που συμβάλλει «ουσιαστικά στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής» σύμφωνα με τα σχέδια της ΕΕ που κυκλοφόρησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 31 Δεκεμβρίου.
Για να χαρακτηριστούν ως μεταβατικοί, οι νέοι πυρηνικοί σταθμοί πρέπει να κατασκευαστούν πριν από το 2045 και να παρουσιάζουν λεπτομερή σχέδια για τη δημιουργία μιας εγκατάστασης διάθεσης μέχρι το 2050 για τα ραδιενεργά απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας.
Ωστόσο, ζητήματα με το σχέδιο κριτηρίων σημαίνουν ότι κανένας πυρηνικός σταθμός δεν θα μπορούσε επί του παρόντος να διεκδικήσει την πολυπόθητη πράσινη ετικέτα, δήλωσε στη EURACTIV ο οργανισμός της πυρηνικής βιομηχανίας «Foratom».
Αυτό οφείλεται στην απαίτηση ότι οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να εφαρμόζουν πλήρως «την καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία και καύσιμα ανθεκτικά σε ατυχήματα» για να πληρούν τις προϋποθέσεις. Αυτό το καύσιμο βρίσκεται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο και επί του παρόντος δεν είναι διαθέσιμο ή αδειοδοτημένο, λέει η «Foratom».
«Όπως ισχύει σήμερα, καμία πυρηνική οντότητα δεν καλύπτεται από την ταξινομία εξαιτίας αυτού του γεγονότος», δήλωσε η Jessica Johnson, διευθύντρια επικοινωνίας της «Foratom». «Εάν το κείμενο δεν αλλάξει, τότε θα έχουμε πράγματι προβλήματα, ιδίως σε σχέση με τα καύσιμα ανθεκτικά σε ατυχήματα – δεν υπάρχουν σήμερα στην αγορά», δήλωσε η ίδια στη EURACTIV.
Τα κριτήρια που βασίζονται σε μη διαθέσιμα στην αγορά καύσιμα «είναι προφανώς μη αποδεκτά», δήλωσε η Johnson, προσθέτοντας ωστόσο ότι αυτό θα μπορούσε απλώς να είναι μια «παρανόηση» από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Οι ηγέτες της πυρηνικής βιομηχανίας εξέφρασαν τις ανησυχίες τους σε επιστολή που απέστειλαν στην Κομισιόν. «Δεδομένου ότι τα ανθεκτικά σε ατυχήματα καύσιμα βρίσκονται ακόμη σε ερευνητικό στάδιο, πιστεύουμε ότι αυτή η απαίτηση θα πρέπει να αφαιρεθεί και αντ’ αυτού να περιοριστεί στην υφιστάμενη νομοθεσία και στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνολογίες».
Ασαφής διατύπωση
Παράλληλα, η βιομηχανία έχει επισημάνει τις ανησυχίες της σχετικά με τη διατύπωση του σχεδίου όσον αφορά τους τύπους πυρηνικών σταθμών που θα μπορούσαν να πληρούν τις προϋποθέσεις.
Σύμφωνα με τη «Foratom», τα κριτήρια για τη λειτουργία και τη συντήρηση των πυρηνικών σταθμών είναι ασαφή, καθώς η πρόταση φαίνεται να καλύπτει μόνο τα έργα νέας κατασκευής ή εκείνα που υφίστανται παράταση της διάρκειας ζωής τους, αποκλείοντας ενδεχομένως την κανονική λειτουργία και συντήρηση των υφιστάμενων σταθμών.
«Πιστεύουμε ότι πρόκειται απλώς για μια αβλεψία και περισσότερο για ένα ζήτημα διατύπωσης. Αλλά είναι σημαντικό να δηλώνεται σαφώς ότι τα κριτήρια τεχνικού ελέγχου καλύπτουν τη λειτουργία και τη συντήρηση των υφιστάμενων σταθμών παραγωγής ενέργειας», δήλωσε η ίδια.
Η «Foratom» αμφισβήτησε επίσης την απαίτηση για τελικούς χώρους αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας. Οι εταιρείες θα μπορούν να διεκδικήσουν το πράσινο σήμα επενδύσεων της ΕΕ μόνο εάν μπορούν να παρουσιάσουν «σχέδιο με λεπτομερή βήματα» για τη «λειτουργία τους έως το 2050», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο σχέδιο της ταξινομίας.
Ενώ η «Foratom» συμφωνεί ότι πρέπει να υπάρχουν τέτοια χώροι, η Johnson δήλωσε ότι η τρέχουσα διατύπωση θα μπορούσε να σημαίνει ότι ένα εργοστάσιο που θα κατασκευαστεί τη δεκαετία του 2040 θα πρέπει να έχει έναν τελικό χώρο αποθήκευσής τους σε λειτουργία μέχρι το 2050, παρά το γεγονός ότι δεν θα απαιτείται για δεκαετίες.
«Δεν βλέπουμε την ανάγκη να υπάρχει ένα τελικό αποθετήριο σε αδράνεια για 20 έως 30 χρόνια. Δεν το καταλαβαίνουμε», εξήγησε.
«Επίσης, δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο σε τελικούς χώρους αποθήκευσης. Δεν θα πρέπει να παρεμποδίζουμε την καινοτομία σε άλλες λύσεις, διότι υπάρχει άλλη καινοτομία και έρευνα σε εξέλιξη όσον αφορά διαφορετικές λύσεις για τα απόβλητα υψηλής ραδιενέργειας και τα αναλωμένα καύσιμα», πρόσθεσε.
Αντίπαλοι
Οι περιβαλλοντικές ομάδες έχουν επίσης ανησυχίες σχετικά με αυτό το μέρος του σχεδίου που διέρρευσε – μόνο για τον αντίθετο λόγο.
«Εάν ο πυρηνικός σταθμός αναφέρεται ως ευθυγραμμισμένος με την ταξινομία από το πρώτο έτος, αλλά [το σχέδιό του για τη διάθεση των αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας] αποτυγχάνει μέχρι, ας πούμε, το 2045, τότε αυτό σημαίνει ότι ο πυρηνικός σταθμός δεν ήταν καθόλου ευθυγραμμισμένος με την ταξινομία από το πρώτο έτος», εξήγησε ο Sebastien Godinot από το WWF, την παγκόσμια ΜΚΟ για την προστασία της φύσης.
«Η αναφορά της ταξινομίας είναι ετήσια, οπότε υπάρχει κάτι που είναι αδύνατο να ταιριάξει εκεί, πράγμα που σημαίνει σημαντικό κίνδυνο «πράσινου ξεπλύματος», προειδοποίησε ο Godinot.
Ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν ορκιστεί να αντιταχθούν στη συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας στην ταξινομία πράσινης χρηματοδότησης της ΕΕ. «Εάν η ταξινομία της ΕΕ περιλαμβάνει την πυρηνική ενέργεια, είμαστε έτοιμοι να κινηθούμε δικαστικά», προειδοποίησε η Αυστρία τον Νοέμβριο. Η χώρα επανέλαβε έκτοτε την απειλή αυτή.
Το Λουξεμβούργο, η Δανία και η Ισπανία έχουν επίσης εκφράσει την αντίθεσή τους στην πρόταση. Αλλά προς το παρόν έχουν μικρή υποστήριξη από άλλες χώρες της ΕΕ, οι οποίες είτε είναι υπέρ της πυρηνικής ενέργειας είτε τηρούν σιγή ιχθύος επί του θέματος.
Οι αντιπυρηνικές χώρες είναι απίθανο να έχουν επαρκή πλειοψηφία ώστε να ασκήσουν βέτο στο σχέδιο πρότασης της Επιτροπής, γνωστό ως «κατ’ εξουσιοδότηση πράξη». Για να μπλοκάρουν μια κατ’ εξουσιοδότηση πράξη, θα χρειαστούν τουλάχιστον το 55% των κρατών μελών της ΕΕ στο Συμβούλιο της ΕΕ (δηλαδή 15) που εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ (ειδική πλειοψηφία).
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ωστόσο, έχει χαμηλότερο όριο ψήφου και θα μπορεί να μπλοκάρει την πρόταση με απλή πλειοψηφία (δηλαδή τουλάχιστον 353 βουλευτές στην Ολομέλεια).
Αυτό καθιστά το Κοινοβούλιο μεγαλύτερη απειλή για την πυρηνική βιομηχανία, αν και η «Foratom» εξακολουθεί να είναι βέβαιη για το αποτέλεσμα. «Δεν πιστεύουμε ότι θα συγκεντρώσουν τον αριθμό των ψήφων που απαιτούνται για την επίτευξη αυτής της απλής πλειοψηφίας. Παρ’ όλα αυτά, παρακολουθούμε πολύ στενά το θέμα», δήλωσε η Johnson στη EURACTIV.
Ο Γερμανός συντηρητικός νομοθέτης Πέτερ Λίζε πιστεύει επίσης ότι το Κοινοβούλιο δεν θα μπλοκάρει την πρόταση. «Αν έπρεπε να βάλω ένα στοίχημα, θα εξακολουθούσα να στοιχηματίζω ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν θα καταλήξει στο να μπλοκάρει την κατ’ εξουσιοδότηση πράξη- δε θα έβαζα όμως και πολλά χρήματα σε αυτή την επιλογή» , δήλωσε στην Suddeutsche Zeitung.
Ορισμένοι νομοθέτες της ΕΕ ελπίζουν ότι μπορούν να συγκεντρώσουν αρκετή υποστήριξη για να σταματήσουν την πρόταση της Επιτροπής. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Μίχαελ Μπλος, ο οποίος ξεκίνησε ένα ψήφισμα για να προσπαθήσει να αυξήσει την πίεση των πολιτών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Με την πρόταση αυτή, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν καταστρέφει την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού οικολογικού σήματος για τις χρηματοοικονομικές επενδύσεις. Η συμπερίληψη της πυρηνικής ενέργειας και του φυσικού αερίου είναι μια πρωτοφανής απάτη αναφορικά με την «πράσινη ετικέτα», διότι η πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο δεν είναι βιώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε ο Μπλος στη EURACTIV.
«Υπάρχει πλέον έλλειψη σαφήνειας για τους πολίτες που θέλουν να δώσουν τα χρήματά τους σε βιώσιμες επενδύσεις, με την έννοια του πράσινου μετασχηματισμού. Όπου γράφει βιώσιμο πάνω, πρέπει να είναι και βιώσιμο πραγματικά, αλλιώς ολόκληρο το ρυθμιστικό πλαίσιο χάνει την αξιοπιστία του», πρόσθεσε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δώσει στις χώρες της ΕΕ προθεσμία έως τις 21 Ιανουαρίου για να δει τις αντιδράσεις σχετικά με τα σχέδιά της και αναμένεται να δημοσιεύσει την πρότασή της αμέσως μετά.
