ExxonMobil: «Ατομική ευθύνη» η... κλιματική αλλαγή.
Από τη δεκαετία του 1970 έως και τη δεκαετία του 1990, το μεγαλύτερο μέρος της επικοινωνιακής πολιτικής της ExxonMobile επικεντρώνεται στην αμφισβήτηση της επιστημονικής συναίνεσης ότι η καύση των ορυκτών καυσίμων θερμαίνει τον πλανήτη.
Πολύ πριν τον εναγκαλισμό της «ατομικής ευθύνης» από την ελληνική κυβέρνηση, προκειμένου να μεταθέσει τις ευθύνες για την εξάπλωση του κορονοϊού, αυτή η δόλια επικοινωνιακή στρατηγική είχε γνωρίσει δόξες στα χέρια επιχειρηματικών κολοσσών του πλανήτη που παράγουν επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία προϊόντα. Αξιοποιήθηκε μεταξύ άλλων και από τη μεγαλύτερη πετρελαϊκή εταιρία του κόσμου, ExxonMobil, η οποία κατάφερε μέσω αυτής να μεταθέτει επί χρόνια την προσοχή της κοινής γνώμης από τις δικές της τεράστιες ευθύνες για την κλιματική αλλαγή και τους ρύπους που εκπέμπουν τα προϊόντα της.
Μια νέα έρευνα που εκπονήθηκε από το ερευνητικό συνεργάτη του Χάρβαρντ Geoffrey Supran και την ιστορικό του ίδιου Πανεπιστημίου Naomi Oreskes –και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «One Earth»– δίνει μια λεπτομερέστερη εικόνα αυτής της στρατηγικής. Οι Supran και Oreskes εξετάζουν πληθώρα διαφημιστικών μηνυμάτων της πετρελαϊκής εταιρείας σε εφημερίδες και άλλα μέσα μαζικής ενημέρωσης καθώς εσωτερικά της έγγραφα σε μια χρονική περίοδο περίπου μισού αιώνα. Στόχος τους να αναγνώσουν πως αυτή επικοινωνεί στην κοινή γνώμη την κλιματική αλλαγή.
Στις πρώτες καταχωρίσεις της σε αμερικανικές εφημερίδες για αυτό το θέμα η Exxon υιοθετεί σκεπτικισμό απέναντι στις διαπιστώσεις των επιστημόνων για το κλίμα. Από τη δεκαετία του 1970 έως και τη δεκαετία του 1990 το μεγαλύτερο μέρος της επικοινωνιακής πολιτικής της επικεντρώνεται συγκεκριμένα στην αμφισβήτηση της επιστημονικής συναίνεσης ότι η καύση των ορυκτών καυσίμων θερμαίνει τον πλανήτη.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όμως, η Exxon υιοθετεί μια άλλη πιο εκλεπτυσμένη και πιο έξυπνη προσέγγιση. Πίσω από αυτήν υπάρχουν τα λόγια ενός από τους πιο ικανούς στρατηγούς επικοινωνίας της εταιρείας, του πρώην αντιπροέδρου της Herbert Schmertz: «Ο στόχος είναι να περιβάλλουμε τον εαυτό μας με καλές φράσεις ενώ τις κακές τις κολλάμε στους αντιπάλους μας».
Ετσι όταν τελικά η ExxonMobile αναγνωρίζει την ανάγκη μείωσης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης επιλέγει να εστιάζει δυσανάλογα τη ρητορική της στην πλευρά της ζήτησης των υδρογονανθράκων και το πόσα η ίδια κάνει προς αυτήν την κατεύθυνση παρά στην άλλη πλευρά αυτήν της αυξανόμενης προσφοράς υδρογονανθράκων για την οποία είναι και βασική υπεύθυνη. Στόχος της νέας επικοινωνιακής στρατηγικής της είναι η μετάθεση της προσοχής της κοινής γνώμης προς εκεί που τη συμφέρει περισσότερο. Και πιο συγκεκριμένα μακριά από αυτήν –και τον καθοριστικό ρόλο που έχει μέσω της προσφοράς των προϊόντων της στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής– προς την πλευρά της ζήτησης, προς τους καταναλωτές και την εξάρτησή τους από τα καύσιμα.
«Οι καταναλωτές που εξοικονομούν ενέργεια μπορούν να κάνουν τη διαφορά», αναφέρει χαρακτηριστικά σε σχετική –με αυτή τη στρατηγική– διαφημιστική της καταχώριση το 2007 που αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στο ίδιο μήνυμα η πετρελαϊκή υποδεικνύει και τρόπους με τους οποίους οι καταναλωτές μπορούν να είναι «έξυπνοι στη χρήση του ηλεκτρικού» και «να θερμαίνουν και να δροσίζουν το σπίτι τους αποτελεσματικά». Σε μια ακόμη καταχώρισή της το 2008 η Exxon μεταθέτει αυτή τη φορά την προσοχή της κοινής γνώμης στα αυτοκίνητα: «Είναι σημαντικό να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η βελτίωση της αποδοτικότητας των οχημάτων που οδηγούν οι άνθρωποι είναι ένας τρόπος για να γίνει αυτό» ανέφερε το μήνυμα της.
Εκατοντάδες διαφημίσεις και έγγραφα της Exxon Mobil ώς το 2019 υποδεικνύουν την ίδια τακτική μέρος της οποίας είναι η εξατομίκευση της ευθύνης για το πρόβλημα.
Η απόδοση της κατηγορίας στον χρήστη ενός προϊόντος αντί στον παραγωγό του είναι μια πολύ γνωστή τακτική που στο παρελθόν είχαν εφαρμόσει και άλλες βιομηχανίες. Μεταξύ άλλων, «μανούλες» σε αυτήν την στρατηγική αναδείχθηκαν οι βιομηχανίες όπλων, οι εταιρίες παραγωγής πλαστικών και οι καπνοβιομηχανίες.
Στην περίπτωση των ορυκτών καυσίμων, η εξατομίκευση της ευθύνης για την κλιματική αλλαγή συνιστά έναν αντιπερισπασμό που επιτρέπει στους βασικούς υπεύθυνους να ξεφεύγουν. Αποσιωπά την ευθύνη εταιρειών όπως η Exxon η οποία είναι μεταξύ των 20 επιχειρήσεων που ευθύνονται για το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου από το 1965.
Σύμφωνα με την έρευνα, η στρατηγική αυτή επέτρεψε όχι μόνο την υποβάθμιση του ρόλου της Exxon στην κλιματική κρίση αλλά συνεχίζει να χρησιμοποιείται προκειμένου να υπονομεύσει δικαστικούς αγώνες εναντίον της, νομοθεσία και τον ακτιβισμό υπέρ του κλίματος.
«Πρόκειται για προπαγάνδα αιχμής που προέρχεται από μια βιομηχανία με 100 χρόνια εμπειρίας και πρωτοπορία στην τέχνη των δημοσίων σχέσεων», τονίζει ο Supran, προσθέτοντας ότι «οι άνθρωποι θα πρέπει να γνωρίζουν σε τι υπόκεινται, γιατί διαφορετικά αυτό μπαίνει στα κόκαλά μας χωρίς καν να γνωρίζουμε από πού προήλθε».
17 Μαϊου 2021
efsyn
