Υδρογόνο: Το καύσιμο της νέας εποχής χρειάζεται χρηματοδότηση και υποδομές.

Το υδρογόνο έχει τη δυνατότητα να γίνει ένας από τους σημαντικότερους ενεργειακούς φορείς του 21ου αιώνα και γι' αυτό οφείλουμε έγκαιρα να εντάξουμε την παραγωγή - μεταφορά - διανομή του στον ενεργειακό σχεδιασμό της ΕΕ και των κρατών μελών, ξεκινώντας από την ενίσχυση της έρευνας ώστε να έχουμε προσβάσιμη τεχνολογία σε καλές τιμές.

H Ευρωπαϊκή Ένωση ήδη υποστηρίζει προγράμματα Έρευνας και Ανάπτυξης με την περαιτέρω αναβάθμιση της τεχνολογίας P2G  (Power to Gas Μετατροπή ενέργειας σε αέριο) καθώς και των τεχνολογιών διαχωρισμού. Το νέο Horizon Europe διαθέτει πολλές ευκαιρίες για προχωρημένη και εφαρμοσμένη έρευνα σε αυτό τον τομέα. Σημασία έχει ωστόσο να αναβαθμιστεί η στήριξη του υδρογόνου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ένας από τους τρόπους που μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο είναι μέσω μιας πρωτοβουλίας υδρογόνου ως σημαντικού έργου κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος (IPCEI) που θα αυξήσει τη διάθεση των κοινοτικών πόρων και το ενδιαφέρον για συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Ταυτόχρονα προκειμένου να διευκολυνθούν οι τελικοί καταναλωτές πρέπει να εξεταστεί το πιθανό πρόσθετο κόστος ανάμειξης υδρογόνου στο δίκτυο φυσικού αερίου.

Τα συντονισμένα βήματα στην ΕΕ και σε αυτόν τον τομέα μπορούν να προχωρήσουν βάσει στρατηγικής που θα προτείνει η Κομισιόν και θα λαμβάνει υπόψη τις πραγματικές δυνατότητες παραγωγής υδρογόνου στην ΕΕ, την υπάρχουσα υποδομή σε αγωγούς φυσικού αερίου, υπόγειες αποθήκες και τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) καθώς και σε συσκευές τελικής χρήσης. Στην ίδια μελέτη θα παρουσιάζονται το κόστος και τα οφέλη της μετασκευής, όπου απαιτείται, της υποδομής αερίου και συσκευών τελικής χρήσης για χρήση πρωτίστως πράσινου αλλά και μπλε υδρογόνου είτε σε καθαρή είτε σε αναμεμιγμένη, αέρια ή υγρή μορφή.

Το βέβαιο είναι πως η αναβάθμιση της υπάρχουσας υποδομής για τη μεταφορά μεγαλύτερων ποσοτήτων ανανεώσιμων αερίων και υδρογόνου  είναι απαραίτητη. Επίσης είναι εμφανώς υπερβολικά κοστοβόρα η κατασκευή νέων υποδομών που χρειάζεται για τη μεταφορά του, το καθαρό υδρογόνο. Προκειμένου να περάσουμε σταδιακά  από την έγχυση υδρογόνου σε καθαρό υδρογόνο, πρέπει να διαθέτουμε ως ΕΕ ισχυρά εργαλεία χρηματοδότησης. 

Στο πολιτικό πεδίο είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε χωρίς αγκυλώσεις ότι η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία το 2050. Το σημαντικό υφιστάμενο δυναμικό αποθήκευσης της ευρωπαϊκής υποδομής φυσικού αερίου μπορεί να συμβάλει, μεταξύ άλλων, στην εποχική αποθήκευση και τη μαζική εξισορρόπηση του ενεργειακού συστήματος διασφαλίζοντας την ασφάλεια του εφοδιασμού, την ακεραιότητα του συστήματος και παρέχοντας επαρκή ευελιξία καθώς όλο και μεγαλύτερο μέρος μεταβλητής ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας εισέρχεται στο ενεργειακό σύστημα.

Οφείλουμε να συμφωνήσουμε επίσης στην ΕΕ ότι η διασφάλιση της μελλοντικής ανάπτυξης της υποδομής φυσικού αερίου της Ένωσης και η αξιοποίηση του δυναμικού αποθήκευσης μπορεί να μειώσει σημαντικά το κόστος της ενεργειακής μετάβασης. Η υπάρχουσα υποδομή φυσικού αερίου μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενσωμάτωση ανανεώσιμων αερίων, όπως βιομεθανίου και υδρογόνου που παράγεται τοπικά στο ενεργειακό σύστημα. 

Ταυτόχρονα οφείλουμε να διευθετήσουμε εκ των προτέρων στην ΕΕ τα θέματα που σχετίζονται με τη μεταφορά και διανομή καθαρού υδρογόνου. Τα υπάρχοντα δίκτυα φυσικού αερίου πρέπει να ανακατασκευαστούν και να αναβαθμιστούν. Η υπάρχουσα υποδομή φυσικού αερίου μπορεί να ενσωματωθεί σε νέα δίκτυα υδρογόνου μετατρέποντας τους σημερινούς διαχειριστές δικτύων φυσικού αερίου σε "συνδυασμένους διαχειριστές δικτύου" καθώς αυτοί μπορούν να λειτουργούν τόσο μικτά δίκτυα όσο και δίκτυα καθαρού υδρογόνου. Οι ισχύοντες κανόνες για τη λειτουργία του δικτύου αναφέρονται μόνο σε δίκτυα φυσικού αερίου και δεν αποτελούν ακόμη πρόβλημα για τα δίκτυα μικτού αερίου. Το υδρογόνο  μέχρι τώρα τροφοδοτείται στο υπάρχον δίκτυο φυσικού αερίου με ποσοστό που ποικίλει ανά κράτος μέλος και πάντως δεν ξεπερνά το ασφαλές όριο του 15%. Ωστόσο τα δίκτυα καθαρού υδρογόνου αποτελούν μια σοβαρή πρόκληση για την ενεργειακή μετάβαση. Η ανάπτυξη δικτύων καθαρού υδρογόνου είναι περιορισμένη, διότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο ούτε επιτρέπει μια τέτοια επέκταση δικτύου ούτε χρηματοδοτεί με τέλη δικτύου. 

Παράλληλα και η αναβάθμιση της υπάρχουσας υποδομής χρειάζεται τεράστιες επενδύσεις. Από αυτήν την άποψη, είναι σημαντικό να υπάρχουν σαφείς κανόνες για τη σταθεροποίηση και τη διευκόλυνση της αγοράς ξεκινώντας από το νομοθετικό πλαίσιο. 

Ο κανονισμός για το πλαίσιο των περιβαλλοντικά φιλικών επενδύσεων  (Taxonomy)  έρχεται για να θεσπίσει ένα σύστημα ταξινόμησης σε ολόκληρη την ΕΕ που θα παρέχει στις επιχειρήσεις και τους επενδυτές ένα κοινό πλαίσιο που θα προσδιορίζει σε ποιο βαθμό οι οικονομικές δραστηριότητες μπορούν να θεωρηθούν "περιβαλλοντικά βιώσιμες".

Ωστόσο, σε πρώτη φάση το Taxonomy αφήνει πολλά κενά στον βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο καθορισμό του ρόλου του φυσικού αερίου. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν περαιτέρω διευκρίνισεις διότι ο σαφής καθορισμός του επενδυτικού τοπίου στο φυσικό αέριο σχετίζεται άμεσα με το μέλλον της μεταφοράς ανανεώσιμων πηγών αερίου και υδρογόνου.

Επιπλέον, πριν από λίγους μήνες, η ΕΤΕπ ανακοίνωσε τη νέα της πολιτική δανεισμού που καταργεί τη σταδιακή στήριξη σε ενεργειακά έργα που βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Αυτό σημαίνει ότι η Τράπεζα θα καταργήσει σταδιακά την υποστήριξη έως το 2021 έως (i) την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου · ii) παραδοσιακή υποδομή φυσικού αερίου (δίκτυα, εγκαταστάσεις αποθήκευσης, διύλισης) · (iii) τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας που έχουν ως αποτέλεσμα εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου άνω των 250 gCO2 ανά kWh παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας, κατά μέσο όρο καθ 'όλη τη διάρκεια ζωής για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο που επιδιώκουν την ενσωμάτωση καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα και φυσικό αέριο, άνθρακα ή τύρφη. 

Τόσο το Taxonomy όσο και η απόφαση της ΕΤΕπ, δημιουργούν  ένα νέο επενδυτικό περιβάλλον που χρειάζεται άμεση διευκρίνιση στη νομοθεσία αλλά και στα διαθέσιμα χρηματοοικονομικά μέσα.

Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οδηγώντας μας να εφαρμόσουμε χωρίς αποκλίσεις το Green Deal και να επισπεύσουμε την αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου στην ΕΕ. Η Κομισιόν οφείλει να αναπτύξει άμεσα μια συνεκτική στρατηγική για το υδρογόνο, προκειμένου να βελτιώσει τους κανονισμούς της ΕΕ και να αποτρέψει τον κατακερματισμό των ευρωπαϊκών αγορών. Τα πρότυπα ποικίλλουν στα κράτη μέλη όσον αφορά την ανάμειξη υδρογόνου με φυσικό αέριο και ως εκ τούτου, η Επιτροπή της ΕΕ πρέπει να αναπτύξει ελάχιστα πρότυπα ανάμειξης για το υδρογόνο τόσο για το δίκτυο αερίου όσο και για τις τελικές χρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε χώρας καθώς και τα ειδικά συμφέροντα του τελικών καταναλωτών βάσει  μελέτης επιπτώσεων. Στην ίδια στρατηγική είναι απαραίτητο να ενταχθεί με σαφήνεια  η αναβάθμιση  των υποδομών. Το υδρογόνο μπορεί να εγγυηθεί το ενεργειακό μέλλον της ΕΕ με ασφάλεια, επάρκεια και προσβάσιμες τιμές για τους καταναλωτές και τη βιομηχανία αρκεί στο μεσοδιάστημα να φροντίσουμε να διασφαλίσουμε όρους και προϋποθέσεις λειτουργίας της ενιαίας αγοράς ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ενεργειακό μείγμα κάθε κράτους-μέλους είναι εθνική αρμοδιότητα. 

* Η κα Μαρία Σπυράκη είναι ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ. Εισηγήτρια του ΕΛΚ στην έκθεση:
A comprehensive European approach to energy storage

11 Mαϊου 2020

energypress