Συνεχίζεται η «πυρηνική διαμάχη» στην Ευρώπη, παρά το συμβιβασμό για την αναμόρφωση της ηλεκτρικής αγοράς – Τα στρατόπεδα, οι ανησυχίες και οι προοπτικές

Καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη συνεχίζει να σπάει νέα ρεκόρ, και οι λογαριασμοί ρεύματος -αν και έχουν υποχωρήσει- εξακολουθούν να επιβαρύνουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, εύλογο είναι ότι οι ειδήσεις από το μέτωπο της ενέργειας έτυχαν πολύ μεγάλης ανταπόκρισης το περασμένο έτος. Κι ως επί το πλείστον στην Ευρώπη το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στις συνήθεις πολιτικές εσωτερικές διαμάχες για την ενεργειακή πολιτική. 

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η πιο υψηλών προδιαγραφών διαμάχη έφερε αντιμέτωπους τις βαρέων βαρών οικονομίες της ΕΕ, τη Γαλλία και τη Γερμανία, με κυρίαρχο θέμα τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίσει η πυρηνική ενέργεια στους στόχους του μπλοκ για απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα. Και ήταν αυτή η αντιπαράθεση που κράτησε σε ομηρία επί μήνες το πλαίσιο για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

Νίκες και ήττες

Η χρονιά ξεκίνησε με νίκη των υποστηρικτών  της πυρηνικής ενέργειας, όταν το Παρίσι κέρδισε την αναγνώριση για το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα που παράγεται από πυρηνική ηλεκτρική ενέργεια ως μέρος του νέου εγχειριδίου κανόνων της ΕΕ για το πράσινο υδρογόνο που κατατέθηκε τον Φεβρουάριο.

Ωστόσο έναν μήνα αργότερα, η Γαλλία δέχθηκε μεγάλη απογόητευση όταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αρνήθηκε να δώσει στην πυρηνική ενέργεια τον χαρακτηρισμό της «στρατηγικής» τεχνολογίας ως μέρος της πρότασης της Κομισιόν για ένα νόμο για βιομηχανία μηδενικών ρύπων. 

Το Παρίσι πέρασε τότε στην αντεπίθεση και τον περασμένο Μάιο μπλόκαρε την υιοθέτηση της οδηγίας της ΕΕ για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας την τελευταία στιγμή , υποστηρίζοντας ότι απαιτούνται περαιτέρω «εγγυήσεις» για τη διασφάλιση της παραγωγής υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα που προέρχεται από την πυρηνική ενέργεια.

Σύμφωνα με το Παρίσι, ο κίνδυνος ήταν ότι οι στόχοι σε ολόκληρη την ΕΕ για την παραγωγή υδρογόνου από ανανεώσιμες πηγές θα έρχονταν σε σύγκρουση με την παραγωγή υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα από πυρηνικές πηγές – μια κόκκινη γραμμή για τη Γαλλία.

Αυτή ήταν μια επική στιγμή στη χάραξη πολιτικής με περισσότερους από έναν τρόπους, παρόλο που το θέμα διευθετήθηκε ένα μήνα αργότερα . 

Πυρηνικές ανησυχίες

Εν πολλοίς, η γαλλογερμανική διαμάχη σχετικά με τα πυρηνικά επανέφερε στην Ευρώπη την αντιπαράθεση, και τις ανησυχίες σχετικά με το πόσο αξιόπιστη και ασφαλής είναι η συγκεκριμένη μορφή ενέργειας.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, είναι μια από τις πιο καθαρές πηγές ενέργειας καθώς δεν έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, τα πυρηνικά απόβλητα παραμένουν επικίνδυνα για χιλιάδες χρόνια και έχουν μακροχρόνιες περιβαλλοντικές ανησυχίες.

Ως εκ τούτου,  αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θεωρούν την πυρηνική ενέργεια απαραίτητη για την οικονομική τους επιβίωση και τη βλέπουν ως μία από τις καλύτερες επιλογές όσον αφορά την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής.

Χώρες που προωθούν την πυρηνική ενέργεια

Από το τρομακτικό δυστύχημα  της Φουκουσίμα που συνέβη στην Ιαπωνία το 2011, η Ευρώπη παραμένει διχασμένη σχετικά με την κατοχή ολοένα αυξανόμενων πυρηνικών σταθμών.

Η Ιταλία και η Λιθουανία έχουν καταργήσει πλήρως την πυρηνική ενέργεια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η Γαλλία, ωστόσο, υπήρξε υπέρμαχος της πυρηνικής ενέργειας ως πηγής χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Επιπλέον, η Βουλγαρία, η Ιταλία, η Κροατία, η Φινλανδία, η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν υποστηρίξει τη Γαλλία με τις πυρηνικές της φιλοδοξίες. Και όπως υπογραμμίζει το euronews.com, από τους 163 πυρηνικούς αντιδραστήρες στην Ευρώπη τον Αύγουστο του 2023, οι 56 μονάδες βρίσκονταν στη Γαλλία.

Η πυρηνική ενέργεια έχει εδραιωθεί καλά στην Ευρώπη, καθώς υπάρχουν λειτουργικοί πυρηνικοί σταθμοί σε 13 από τα 27 κράτη μέλη και παρέχει περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη.

Μάλιστα, έχοντας κατά νου την αβεβαιότητα για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ένα σχέδιο 57 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή έξι πυρηνικών αντιδραστήρων επόμενης γενιάς στη χώρα, από το 2028.

Χώρες που αντιτίθενται στην πυρηνική ενέργεια

Το Βέλγιο και η Γερμανία, μαζί με την Ελβετία και την Ισπανία, είναι οι χώρες που σχεδιάζουν να καταργήσουν σταδιακά τις πυρηνικές τους βιομηχανίες, λαμβάνοντας υπόψη τις επικίνδυνες επιπτώσεις και τις προκλήσεις της.

Αυτές οι χώρες έχουν σχεδιάσει να εγκαταλείψουν εντελώς τα σχέδιά τους για την πυρηνική ενέργεια, αλλά εξακολουθούν να απέχουν από την πλήρη σταδιακή κατάργησή τους, δεδομένης της μεταβαλλόμενης γεωπολιτικής αστάθειας.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή , η αντίθεση στην πυρηνική ενέργεια έχει δημιουργήσει συνολική μείωση 25% στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από τη διάσπαση των ατόμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών από το 2006 έως το 2020.

Είναι ενδιαφέρον ότι σε μια από τις πρόσφατες έρευνες που δημοσιεύθηκαν από το Hungarian Foundation, διαπιστώνεται η αυξανόμενη θετική αντίληψη για την πυρηνική ενέργεια σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με το αποτέλεσμά της, το ποσοστό αντίθεσης στην πυρηνική ενέργεια έχει μειωθεί από 26% σε 15%.