Ενα σχέδιο που φιλοδοξεί να επιλύσει τον περίπλοκο γρίφο της ανεπάρκειας ενεργειακών και υδατικών πόρων στα νησιά του Αιγαίου θα ξεδιπλώσει το 2025 το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ). Ειδικότερα, το ενεργειακό επιτελείο της κυβέρνησης προωθεί τη δημιουργία καινοτόμων υβριδικών συστημάτων τα οποία θα λειτουργήσουν ως «αντίδοτο» στην ενεργειακή απομόνωση των ελληνικών νησιών, δημιουργώντας παράλληλα ευνοϊκές συνθήκες και για τη λειτουργία μονάδων αφαλάτωσης.
Διαγωνισμοί
Μάλιστα, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει μιλώντας στο «Βήμα» η υφυπουργός Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου, το πρώτο εξάμηνο του 2025 αναμένεται ότι θα ξεκινήσουν και οι διαγωνισμοί για την ανάπτυξη των υβριδικών σταθμών, οι οποίοι αποτελούν συνδυαστικές μονάδες παραγωγής ρεύματος από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και συστήματα αποθήκευσης – συνήθως με μπαταρίες ή και με την τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης.
«Η Ρόδος πιθανότατα θα είναι το πρώτο νησί όπου θα εγκατασταθεί τέτοιο έργο» επισημαίνει η κυρία Σδούκου, εξηγώντας ότι, στην παρούσα φάση, ο ΔΕΔΔΗΕ που είναι ο Διαχειριστής των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών – δηλαδή εκείνων που το ηλεκτρικό τους δίκτυο για τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας δεν συνδέεται με το σύστημα της ηπειρωτικής χώρας – ολοκλήρωσε τον επαναπροσδιορισμό των περιθωρίων εγκατάστασης υβριδικών σταθμών για το συγκεκριμένο νησί και συνεχίζει πλέον την αξιολόγηση και για τα υπόλοιπα.
Ενεργειακές ανάγκες
Ο αριθμός των υβριδικών σταθμών που θα εγκατασταθούν σε κάθε Μη Διασυνδεδεμένο Νησιωτικό Σύστημα (ΜΔΝ) της χώρας εξαρτάται από το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά του κάθε συστήματος.
Η απόφαση για το πλήθος των σταθμών, σύμφωνα με την κυρία Σδούκου, θα ληφθεί σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ και τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), ώστε να διασφαλιστούν η αποδοτική λειτουργία και η ομαλή διαχείριση των ενεργειακών αναγκών.
«Η διαδικασία θα ξεκινήσει από τα μεγαλύτερα ΜΔΝ, όπως είναι η Ρόδος, το σύστημα Κω-Καλύμνου, η Σάμος, η Λέσβος και η Χίος. Σε αυτά τα συστήματα εκτιμάται ότι θα εγκατασταθούν 2-3 υβριδικοί σταθμοί ανά νησί, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Στα μεσαίου μεγέθους νησιά προβλέπονται 1-2 υβριδικοί σταθμοί, ενώ στα μικρότερα νησιά αναμένεται να εγκατασταθεί ένας υβριδικός σταθμός» αναφέρει η υφυπουργός, τονίζοντας ότι η συγκεκριμένη στρατηγική προσέγγιση διασφαλίζει την προτεραιότητα στις περιοχές με τη μεγαλύτερη ενεργειακή ζήτηση, ενώ παράλληλα δίνει έμφαση στην ενεργειακή αυτονομία και βιωσιμότητα των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών.
Τη διεξαγωγή των διαγωνισμών για την εγκατάσταση των υβριδικών σταθμών θα αναλάβει η ΡΑΑΕΥ, όπως έχει ήδη πράξει στο παρελθόν για τη χορήγηση λειτουργικής ενίσχυσης σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, διασφαλίζοντας έτσι τη διαφάνεια και την αποδοτικότητα στη διαδικασία επιλογής.
Αλλωστε, ο Ρυθμιστής έχει αποκτήσει τη σχετική τεχνογνωσία καθώς έχει ήδη ολοκληρώσει έναν αντίστοιχο διαγωνισμό για την εγκατάσταση του υβριδικού σταθμού στο νησί της Αστυπάλαιας. «Ο συγκεκριμένος σταθμός συνδυάζει σταθμούς ΑΠΕ και αποθήκευσης, προάγοντας την ενεργειακή αυτονομία του νησιού. Αυτό το έργο αποτελεί το πρώτο βήμα σε μια ευρύτερη στρατηγική για τη στήριξη των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών μέσω υβριδικών σταθμών» υπογραμμίζει η κυρία Σδούκου.
Διπλός μηχανισμός
Η εγκατάσταση υβριδικών σταθμών στα νησιά θα στηριχθεί με κονδύλια ύψους 200 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Απανθρακοποίησης. «Οι πόροι αυτοί θα χρησιμοποιηθούν για την παροχή επενδυτικής ενίσχυσης για την ανάπτυξη υβριδικών σταθμών στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά. Η επενδυτική ενίσχυση θα καλύψει ένα σημαντικό μέρος του υψηλού αρχικού κόστους ανάπτυξης τέτοιων έργων, ενθαρρύνοντας τις σχετικές επενδύσεις» επισημαίνει η υφυπουργός Ενέργειας.
Παράλληλα, η επενδυτική ενίσχυση, όπως αναφέρει η κυρία Σδούκου, θα συνδυαστεί με απομειωμένη λειτουργική ενίσχυση, η οποία θα προέλθει από τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ που παρέχει ενισχύσεις σε έργα ΑΠΕ και θα εξασφαλίσει ότι οι υβριδικοί σταθμοί θα παραμένουν αποδοτικοί μακροπρόθεσμα. «Ο διπλός αυτός μηχανισμός στοχεύει στη διασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των έργων, αποφεύγοντας τυχόν υπεραποζημίωση, ενώ παράλληλα παρέχει κίνητρα στους κατόχους των υβριδικών σταθμών να επιτυγχάνουν τη βέλτιστη λειτουργία τους, μειώνοντας παράλληλα την ανάγκη για χρήση δημόσιων πόρων» τονίζει η ίδια.
Οι επενδυτές
Το βασικό κριτήριο που θα εφαρμοστεί στους διαγωνισμούς είναι η χαμηλότερη προσφερόμενη τιμή αναφοράς. Με άλλα λόγια, οι επενδυτές θα πρέπει να υποβάλουν προσφορές με την ελάχιστη δυνατή τιμή (ταρίφα) για την ενέργεια που θα παρέχουν στο δίκτυο, εξασφαλίζοντας έτσι την οικονομική αποδοτικότητα των συστημάτων.
Εξετάζεται, ακόμη, η υιοθέτηση συμπληρωματικών κριτηρίων, όπως είναι η τεχνική αξιοπιστία, η συμβολή στη συνολική βιωσιμότητα των ενεργειακών συστημάτων των νησιών αλλά και τα οφέλη προς την τοπική κοινωνία. Τα πρόσθετα κριτήρια θα εξασφαλίσουν ότι οι προτάσεις δεν είναι μόνο οικονομικά αποδοτικές αλλά και τεχνικά άρτιες, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, ενώ θα προσφέρουν σημαντικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά.
Αλλωστε, με την εγκατάστασή τους τα νησιά θα απεξαρτηθούν από τα ρυπογόνα και πανάκριβα ορυκτά καύσιμα στα οποία βασίζεται σήμερα η ηλεκτροπαραγωγή στους 32 αυτόνομους και τοπικούς σταθμούς παραγωγής που λειτουργούν με μαζούτ και ντίζελ.
Υποστήριξη των μονάδων αφαλάτωσης
Οι μονάδες αφαλάτωσης, αν και συχνά αναφέρονται στο πλαίσιο τέτοιων έργων, αποτελούν ξεχωριστά συστήματα τα οποία δεν ενσωματώνονται στους υβριδικούς σταθμούς. Ωστόσο, οι σταθμοί αυτοί μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά – μέσω της καθαρής «φθηνής» ενέργειας που παράγουν – στις αφαλατώσεις θαλασσινού νερού περιορίζοντας έτσι και το ενεργειακό τους αλλά και το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Συγκεκριμένα, τα υβριδικά συστήματα θα μπορούν να υποστηρίξουν με φθηνή «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια τις εξαιρετικά ενεργοβόρες μονάδες αφαλάτωσης που θεωρούνται αναγκαίες για τα άνυδρα νησιά του Αιγαίου, αλλά το εξαιρετικά υψηλό κόστος του παραγόμενου νερού τις καθιστά σχεδόν απαγορευτικές.
Τις ανάγκες της νησιωτικής χώρας σε υδάτινους πόρους καταδεικνύουν κα τα πρόσφατα στοιχεία (29/11/2024) του υπουργείου Ναυτιλίας, σύμφωνα με τα οποία, από το 2019 έως σήμερα, έχουν δοθεί σε άνυδρους νησιωτικούς δήμους και στις ΔΕΥΑ τους (Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης – Αποχέτευσης) για την υδροδότησή τους και έργα βελτίωσης υποδομών ύδρευσης, περί τα 48,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 12,3 εκατ. ευρώ για το σύμπλεγμα των Κυκλάδων.
