Στιγμές ευρωπαϊκής ιστορίας περιβάλλοντος.

Η Ευρώπη θα της διαθέσει τα επόμενα χρόνια πάνω από 100 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα σε πρώτη φάση περίπου 0,85 δισ. ευρώ. Είναι το βασικό παγκόσμιο εργαλείο για μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, αφού θα τις μειώσει κατά 44%. Μπορεί να μειώσει κατά 25% τη συνολική παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας. Ανά 1 εκατ. ευρώ επένδυσης δημιουργεί τις περισσότερες θέσεις εργασίας (έως και 40) από οποιονδήποτε άλλο κλάδο της οικονομίας. Σχεδιάζεται να δημιουργήσει το λεγόμενο ευρωπαϊκό Renovation Wave (Κύμα Ανακαινίσεων), που μαζί με τον ανασχεδιασμό των πόλεων αναμένεται να διαμορφώσει το σύγχρονο European Bauhaus, με τη συμμετοχή αρχιτεκτόνων, καλλιτεχνών, πανεπιστημίων, ψηφιακών τεχνολογιών, για να συνδυαστεί η κυκλική οικονομία, η νέα τεχνολογία και η κτιριακή ανακαίνιση.

Αναφέρομαι στην Εξοικονόμηση Ενέργειας, που θεωρείται πλέον ως το βασικό περιβαλλοντικό εργαλείο για να μην αυξηθεί πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία του πλανήτη. Και όμως, η δράση αυτή πιθανόν θα απουσίαζε από τις ευρωπαϊκές δράσεις, αν δεν είχαν υπάρξει κάποιες συγκυρίες. Έχει ενδιαφέρον, πώς μικρές και άγνωστες στιγμές πολιτικών δράσεων επηρεάζουν την ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πορεία, αλλά και τη διεθνή δράση σε κομβικά θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή. Λίγοι γνωρίζουν ότι η κορυφαία αυτή πράσινη δράση δημιουργίας εκατομμυρίων θέσεων εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο, παραλίγο σήμερα να μην υπήρχε. Η άγνωστη ιστορία δημιουργίας της έχει ως εξής:

Είναι Ιούνιος 2014 και η Ελλάδα από την αρχή του έτους έχει την προεδρία της Ε.Ε., με τον υπογράφοντα να έχει την προεδρία του Συμβουλίου υπουργών Ενέργειας και του Συμβουλίου υπουργών Περιβάλλοντος. Ευρωπαίος επίτροπος Ενέργειας ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης Gunter Ottinger, ενώ πρόεδρος της Επιτροπής, ο πολύς (επίσης χριστιανοδημοκράτης) Manuel Barroso. Η Ευρώπη συζητά με πολλή σοβαρότητα την πολιτική απανθρακοποίησης των οικονομιών, με τη στρατηγική «Ενέργεια και Κλίμα προς το 2030», η οποία στη συνέχεια μετεξελίχθηκε στην «Ενεργειακή Ένωση» και αποτέλεσε το μεγάλο όπλο των σοβαρών χωρών του πλανήτη για την υπογραφή το επόμενο έτος, 2015, της Συμφωνίας των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή, που υπέγραψαν 150 ηγέτες χωρών όλου του κόσμου.

Όλοι γνωρίζαμε στις αρχές του 2014 ότι αυτό που θα αποφάσιζε η Ευρώπη θα ήταν στην πραγματικότητα ο παγκόσμιος οδηγός για τους στόχους και τα μέτρα αντιμετώπισης των καταστροφικών συνεπειών της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Στις αρχές Ιανουαρίου 2014 η Επιτροπή, χωρίς καμία συνεννόηση με την προεδρία, δημοσιοποιεί τις προτάσεις της για τους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους προς το 2030, με διθυραμβικές μάλιστα δηλώσεις Barroso και Ottinger. Στόχοι, η μείωση κατά 40% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και μόλις 27% συμμετοχή των Ανανεώσιμων Πηγών (ΑΠΕ) στην ενέργεια. Χωρίς καμία απολύτως ποσοτική αναφορά στην Εξοικονόμηση Ενέργειας. Καμία απολύτως!!!

Στην Ελλάδα πίσω, εμείς από το 2010 είχαμε ξεκινήσει να σχεδιάζουμε και στη συνέχεια να εφαρμόζουμε το «Εξοικονομώ Κατ' Οίκον», που αξιολογήθηκε ως το 2ο καλύτερο ευρωπαϊκό πρόγραμμα Εξοικονόμησης Ενέργειας σε κτίρια (ως πρώτο είχε αξιολογηθεί το ισπανικό). Με τους συνεργάτες μου σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε, μέσα στον παραλογισμό της περιόδου 2010-2014, το πρόγραμμα ενεργειακής θωράκισης 40.000 κατοικιών για νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος, συνολικών επενδύσεων €500.000.000, εξοικονομώντας για το οικογενειακό τους εισόδημα €300-400 κάθε χρόνο από δαπάνες ενέργειας. Εξοικονόμηση, όσο μισή σύνταξη χαμηλοσυνταξιούχου! Μάλιστα, με πρώτες ύλες κατά 75% από ελληνικές βιομηχανίες και με τη δημιουργία 12.000 θέσεων εργασίας στην «πράσινη οικοδομή».

Μια συγκλονιστική επιτυχία, όπου σε αντίθεση με όλα τα άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα και έργα, αντί να ζητάμε παράταση εκταμίευσης κονδυλίων, αντίθετα, πιέζαμε για επιπλέον κονδύλια, προκειμένου να ικανοποιήσουμε τη διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση και τις χιλιάδες αιτήσεις που είχαν υποβληθεί, αλλά δεν είχαμε άλλα κονδύλια για να τις ικανοποιήσουμε.

Εμβρόντητοι, λοιπόν, ως προεδρία βλέπαμε ότι η Επιτροπή ουσιαστικά μηδένιζε τους στόχους εξοικονόμησης για το 2030 και προφανώς, ως συνέχεια, θα προωθούσε και μηδενισμό των αντίστοιχων κονδυλίων εξοικονόμησης ενέργειας από τα διαρθρωτικά ταμεία. Ξεκινήσαμε τότε έναν μαραθώνιο ανατροπής της αδιανόητης αυτής επιλογής, που προέκυψε από συγκεκριμένα οικονομικά κέντρα. Σε όλα τα Συμβούλια υπουργών Ενέργειας και Περιβάλλοντος, σε όλα τα διεθνή fora, στα οποία η προεδρία εκπροσωπούσε την Ενωση, έθετα ως κορυφαίο θέμα την Εξοικονόμηση, με το γνωστό μότο «φθηνότερη ενέργεια είναι αυτή που δεν καταναλώθηκε ποτέ».

Ταυτόχρονα, έπειτα από πολλές συζητήσεις αποκτήσαμε κι έναν πολύ ισχυρό σύμμαχο στο πρόσωπο του αντικαγκελάριου της Γερμανίας, υπουργού Ενέργειας και προέδρου του κυβερνητικού εταίρου σοσιαλδημοκρατικού SPD, Sigmar Gabriel, ο οποίος πείστηκε απολύτως από τις αναλυτικές μας παρουσιάσεις για τα οφέλη για το περιβάλλον, την απασχόληση και την οικονομική ανάταξη, ιδιαίτερα για χώρες που ήταν σε μνημόνια, όπως η Ελλάδα.

Αποτέλεσμα: με πρωτοβουλία της προεδρίας και της Γερμανίας, 9 υπουργοί Ενέργειας και Περιβάλλοντος, στις 17 Ιουνίου 2014, στέλνουμε κοινή επιστολή σε Barroso και Ottinger, ζητώντας την ανατροπή της εισήγησης της Επιτροπής και την ένταξη της Εξοικονόμησης Ενέργειας ως δεσμευτικού στόχου για την Ένωση και για κάθε κράτος - μέλος, προκειμένου να υιοθετηθεί από το Συμβούλιο Κορυφής του Οκτωβρίου 2014. Η πίεσή μας ήταν ισχυρότατη και είχαμε ξεκαθαρίσει ότι μόνο με ένταξη φιλόδοξου στόχου για την εξοικονόμηση θα προχωρούσε όλο το πακέτο, διαφορετικά δεν θα επιτρέπαμε να προχωρήσει τίποτα.

Τελικά τα καταφέραμε! Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 23-24 Οκτωβρίου 2014 υιοθέτησε τον πιο φιλόδοξο (μέχρι τότε) παγκόσμιο στόχο, όχι μόνο για ύπαρξη στόχου, αλλά για 27% αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και 40% μείωση εκπομπών αερίων και 27% συμμετοχή των ΑΠΕ. Σήμερα, έπειτα από 6 χρόνια, προχωρώντας με ακόμη πιο γενναία βήματα, έχουμε την τύχη να συζητούμε και να αποφασίζουμε για ευρωπαϊκή μείωση κατά 55% των εκπομπών αερίων, 32% συμμετοχή των ΑΠΕ και 32,5% εξοικονόμηση ενέργειας.
Κάπως έτσι γράφονται μικρές σελίδες στην παγκόσμια μάχη για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

*Ο Γιάννης Μανιάτης είναι καθηγητής, πρώην υπουργός. 

(Φιλελεύθερος)

11 Οκτωβρίου 2020

energypress