Πώς η κυβέρνηση προκάλεσε «την απαξίωση της ανακύκλωσης»

Με τις ψήφους των εκπροσώπων των υπουργείων, το ΔΣ του ΕΟΑΝ έδωσε έγκριση στην Ανταποδοτική Ανακύκλωση παρά την αντίθετη υπηρεσιακή εισήγηση του Οργανισμού και το διάβημα των οικολογικών οργανώσεων.

Το άρθρο αποτελεί συνεπτυγμένη έκδοση της έρευνας για την ανακύκλωση που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στο Reporters United. Διάβασε περισσότερα στο τέλος του κειμένου.

«Η χώρα δεν είναι περήφανη», είπε πρόσφατα στη Βουλή ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας σε συζήτηση για την ανακύκλωση στην Ελλάδα. Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι ούτε η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ούτε η πολιτεία μπορούν να είναι περήφανες για την πολιτική τους στην ανακύκλωση συσκευασιών.

Τον περασμένο Νοέμβριο η Διεύθυνση Εναλλακτικής Διαχείρισης του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) συνέταξε ένα Εισηγητικό Σημείωμα 97 σελίδων για τη λειτουργία της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης. Ας εξηγήσουμε με απλά λόγια ποιος είναι ποιος:

• Ο ΕΟΑΝ είναι φορέας του Υπουργείου Περιβάλλοντος που είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή της πολιτικής για την ανακύκλωση στην Ελλάδα.

• Η Ανταποδοτική Ανακύκλωση είναι η εταιρεία που διαχειρίζεται τα «Σπιτάκια Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης», στα οποία πετάμε πλαστικές, γυάλινες και αλουμινένιες συσκευασίες. Πρόκειται για ένα από τα δύο Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) για την ανακύκλωση συσκευασιών, με το έτερο να είναι ο μπλε κάδος της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ).

Στο Εισηγητικό Σημείωμα οι υπάλληλοι της Διοίκησης άσκησαν κριτική στην Ανταποδοτική και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η υπηρεσία «δεν δύναται να εισηγηθεί την ανανέωση της έγκρισης του ΣΣΕΔ», δηλαδή του συστήματος ανακύκλωσης της Ανταποδοτικής. Η Υπηρεσιακή Εισήγηση ανέφερε μεταξύ άλλων:

Οι επιδόσεις της Ανταποδοτικής, κατά την προηγούμενη περίοδο λειτουργίας της (2012-2019) ήταν πολύ χαμηλές, μην επιτυγχάνοντας για κανένα έτος κανέναν από τους επτά στόχους ανάκτησης/ανακύκλωσης αποβλήτων συσκευασίας που όφειλε να πετύχει, με εξαίρεση το έτος 2017 κατά το οποίο πέτυχε τρεις από τους επτά στόχους (συνολική ανακύκλωση, συνολική ανάκτηση, ανακύκλωση χαρτιού/χαρτονιού).

Τηλεφώνημα Αλέξη Κούγια

Ζητήσαμε από την Ανταποδοτική να τοποθετηθεί στο περιεχόμενο της Υπηρεσιακής Εισήγησης. Τότε δεχτήκαμε τηλεφώνημα του δικηγόρου κ. Αλέξη Κούγια, ο οποίος μας εξήγησε πως εκπροσωπεί νομικά την εταιρεία. Ο κ. Κούγιας καταλόγισε δόλο στα όσα λέγονται κατά της Ανταποδοτικής και ισχυρίστηκε ότι πίσω από την κριτική κρύβονται συμφέροντα άλλων παραγόντων από τον χώρο της ανακύκλωσης. Ο κ. Κούγιας ζήτησε παραπάνω χρόνο ώστε να απαντήσει επί του Εισηγητικού Σημειώματος, ωστόσο δεν λάβαμε κάποια νέα απάντηση εκ μέρους του δικηγόρου και μετά την παρέλευση μιάμισης εργάσιμης ημέρας από το τηλεφώνημα με τον κ. Κούγια, προχωρήσαμε στη δημοσίευση του εγγράφου.

Από το ρεπορτάζ μας, πάντως, προκύπτει ότι στις αρχές Φεβρουαρίου η Ανταποδοτική έστειλε στον ΕΟΑΝ σημείωμα, όπου χαρακτήριζε τα συμπεράσματα της Διοίκησης «ψευδή, παραπλανητικά και συκοφαντικά».

«Η ανακύκλωση νοσεί»

Αρμόδιο να πάρει τελικές αποφάσεις για την Ανταποδοτική (όπως και για άλλα συστήματα ανακύκλωσης) είναι το Διοικητικό Συμβούλιο του ΕΟΑΝ.

Λίγο πριν τη συνεδρίαση του ΔΣ, τρεις περιβαλλοντικές οργανώσεις (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace και WWF) έστειλαν επιστολή προς τον κ. Σκρέκα, κοινοποιούμενη προς τον κ. Μητσοτάκη και τον ΕΟΑΝ, όπου υποστήριξαν ότι «η ανακύκλωση στην Ελλάδα νοσεί» και «μέρος του προβλήματος αποτελεί η αδράνεια και φοβικότητα με την οποία το Υπουργείο Περιβάλλοντος και ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης αντιμετώπισαν τις προβληματικές επιδόσεις του συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης συσκευασιών Ανταποδοτική Ανακύκλωση».

«Δεν μπορούμε πλέον να ανεχτούμε την περαιτέρω απαξίωση του ΕΟΑΝ και της ανακύκλωσης», σχολίασαν.

Ο ΕΟΑΝ ανανεώνει την άδεια της Ανταποδοτικής

Το ΔΣ του ΕΟΑΝ συνήλθε στις 15 Φεβρουαρίου. Κόντρα στην εισήγηση της Διοίκησης και τη στάση μεγάλων οικολογικών οργανώσεων, ενέκρινε το επιχειρησιακό σχέδιο της Ανταποδοτικής μετά από εισήγηση του προέδρου Νίκου Χιωτάκη, πρώην δημάρχου Κηφισιάς. Η ψηφοφορία έληξε με εννέα ψήφους υπέρ, μία κατά (από τον εκπρόσωπο των οργανώσεων) και μία αποχή από τον Διευθύνοντα Σύμβουλο, Ιωάννη Σιδέρη.

Πρόκειται για μια σε μεγάλο βαθμό πολιτική απόφαση, αφού υπέρ της έγκρισης της Ανταποδοτικής τάχθηκε μια πλειοψηφία που από θεσμική άποψη έχει ξεκάθαρο κυβερνητικό πρόσημο. Yπέρ τάχθηκαν οι επτά εκπρόσωποι των υπουργείων Περιβάλλοντος, Εσωτερικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, πέρα από τους εκπροσώπους της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδας.

«Αυτοκατάργηση του ΕΟΑΝ»

Μετά την απόφαση οι εκπρόσωποι των οργανώσεων υπέβαλαν την παραίτησή τους από το ΔΣ, υποστηρίζοντας ότι «δεν πρόκειται να γίνουν συμμέτοχοι στην αυτοκατάργηση του ΕΟΑΝ και την υπονόμευση του μέλλοντος της ανακύκλωσης στην Ελλάδα». Οι WWF, Greenpeace και Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης χαρακτήρισαν την απόφαση «πολιτική και όχι τεχνοκρατική», προσθέτοντας ότι «ο ΕΟΑΝ βγαίνει τραυματισμένος, με συντριπτική ζημιά στο κύρος και την αξιοπιστία του».

Οι οργανώσεις σχολίασαν:

«Η απόφαση για την έγκριση του εξαετούς επιχειρησιακού σχεδίου του συστήματος χαρακτηρίζεται από μια παγκόσμια πρωτοτυπία: εγκρίνει το σχέδιο χωρίς να τεκμηριώνει την τεχνικοοικονομική βιωσιμότητα και τη δυνατότητα να επιτύχει στόχους ανακύκλωσης και ορίζει ότι κάποια στιγμή στο μέλλον θα αναθέσει έλεγχο για να διαπιστώσει αν το σχέδιο που ενέκρινε είναι βιώσιμο ή μη. Με άλλα λόγια, η πλειοψηφία του ΔΣ του ΕΟΑΝ αποφάσισε την έγκριση του επιχειρησιακού σχεδίου της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης, κι άρα τη λειτουργία του συστήματος για τα επόμενα έξι έτη, χωρίς να είναι σε θέση να τεκμηριώσει το αξιόπιστο και βιώσιμο του σχεδίου κι άρα του συστήματος»

Στις 16 Μαρτίου και ο κ. Σιδέρης παραιτήθηκε από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου, επικαλούμενος «αήθη επίθεση» σε βάρος των υπαλλήλων του ΕΟΑΝ και του προσώπου του με «συνεχή συκοφαντικά δημοσιεύματα». Και ο ίδιος εξέφρασε την άποψη ότι η εισήγηση της Διοίκησης για την Ανταποδοτική δεν μπορεί να αγνοηθεί.

Πρόεδρος ΕΟΑΝ: Απόφαση με γνώμονα τη θέση της πολιτείας

Ο πρόεδρος του ΕΟΑΝ Νίκος Χιωτάκης υποστήριξε την απόφαση του Οργανισμού λέγοντας ότι «πήραμε απόφαση με βάση την πάγια θέση της πολιτείας για αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης. Θέλουμε όσο το δυνατόν περισσότερα συστήματα ανακύκλωσης συσκευασιών. Γι’ αυτό και πρότεινα στο ΔΣ να δώσουμε στην Ανταποδοτική τη δυνατότητα να λειτουργήσει και να ελεγχθεί μετά από έναν χρόνο, ώστε να δούμε αν το επιχειρησιακό της πρόγραμμα είναι βιώσιμο, αν τα οικονομικά της στοιχεία είναι καλά και αν εξυπηρετούνται οι δήμοι».

Οι υποστηρικτές της Ανταποδοτικής

Ενώ Διοίκηση και οργανώσεις ασκούν κριτική, η Ανταποδοτική φαίνεται πως έχει ισχυρούς υποστηρικτές.

• Τον Αύγουστο του 2019 ο κ. Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι το Μαξίμου θα εφαρμόσει πρόγραμμα της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης για τις συσκευασίες.

* Βίντεο εδώ

• Το 2019 η Ανταποδοτική συμμετείχε στο συνέδριο της ΝΔ με την τοποθέτηση εξοπλισμού ανακύκλωσης.

• Σε εκδηλώσεις της Ανταποδοτικής έχουν συμμετάσχει πολλές φορές ο (πρώην πλέον, εν ενεργεία τότε) υπουργός Εσωτερικών, Τάκης Θεοδωρικάκος, ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ, ο τέως πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος και ο Μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος. Η Ανταποδοτική έκανε πρεσβευτή της τον Γιάννη Αντετοκούνμπο και παλαιότερα τον Σάκη Ρουβά.

Από το 2014 ο ΕΟΑΝ εισηγείτο «οριστική διακοπή» της Ανταποδοτικής

Σε απόφασή του τον Ιούλιο του 2014, το ΔΣ του ΕΟΑΝ, με διαφορετική σύνθεση από τη σημερινή, εισηγήθηκε προς το ΥΠΕΝ την «οριστική διακοπή» της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης με φόντο τα προβλήματα που διαπίστωσε στη λειτουργία της. Καμία ηγεσία δεν προχώρησε σε αυτό το βήμα. Και τώρα, παρότι οι υπάλληλοι της Διοίκησης ανέλυσαν με αντικειμενικά ευρήματα την προβληματική κατάσταση, οι εκπρόσωποι των υπουργείων τους αγνόησαν και επέτρεψαν να συνεχιστεί μια κατάσταση όπου κατά τις κορυφαίες οικολογικές οργανώσεις «η ανακύκλωση νοσεί».

 

 

 

1 Απριλίου 2021

Ο Άσωτος Ρεπόρτερ