Πώς η Ευρώπη στηρίζει το ηλιακό της όραμα – Δάνεια, χρηματοδοτήσεις και επιδοτήσεις

Η ηλιακή ενέργεια κερδίζει έδαφος σε πολλές χώρες της Ευρώπης. 

Η ηλιακή έκρηξη καθοδηγείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει δεσμευτεί να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2050. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ήταν ήδη ακρογωνιαίος λίθος αυτού του σχεδίου, αλλά η ενεργειακή κρίση που πυροδότησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 οδήγησε το μπλοκ να πιέσει για μαζική, «ταχεία ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».

Μαζί με το European Data Journalism Network, η DW ανέλυσε τον τρόπο με τον οποίο οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υποστηρίζουν την επέκταση της ηλιακής ενέργειας της ηπείρου.

Πώς η ηλιακή ενέργεια έγινε τόσο δημοφιλής τόσο γρήγορα;

Σήμερα, αρκετές χώρες της ΕΕ φιλοξενούν δυναμικότητα περίπου ενός κιλοβάτ —περίπου δύο ηλιακά πάνελ— ανά άτομο. Η Ολλανδία προηγείται με 1,4 κιλοβάτ ανά κάτοικο, ακολουθούμενη από κοντά στη Γερμανία με 1,2 κιλοβάτ.

«Το πρώτο κύμα ηλιακής ενέργειας έλαβε χώρα στα μέσα της δεκαετίας του 2000», εξήγησε ο Raffaele Rossi, επικεφαλής του τμήματος πληροφοριών αγοράς στον βιομηχανικό όμιλο Solar Power Europe. 

Τα κίνητρα και η Ελλάδα

Ωστόσο, το υψηλό κόστος της ηλιακής τεχνολογίας κράτησε τους περισσότερους ιδιοκτήτες σπιτιού μακριά, είπε ο Rossi. Ωστόσο, στο μεταξύ, οι τεχνολογικές ανακαλύψεις έχουν μειώσει το παγκόσμιο κόστος εγκατάστασης κατά σχεδόν 90%.

Με την πρόσθετη ώθηση που προκλήθηκε από την παγκόσμια ενεργειακή κρίση, η ηλιακή δυναμικότητα της ΕΕ διπλασιάστηκε μεταξύ 2021 και 2024.

Η ηλιακή αγορά πρόκειται τώρα να υπερβεί  τους στόχους ηλιακής ενέργειας των χωρών της ΕΕ για το 2030 . Η πρόσφατη ανάλυση της Solar Power Europe δείχνει ότι όλα τα μέλη της ΕΕ εκτός από τρία πιθανότατα θα επιτύχουν τους στόχους τους εγκαίρως, με είκοσι να έχουν προγραμματιστεί να επιτύχουν ή να υπερβούν τους στόχους τους πριν από το 2030.

Τα μικρά πάνελ

Οι οικιστικές εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας σε μπαλκόνια και στέγες συμβάλλουν σε αυτή την αλλαγή, αντιπροσωπεύοντας το ένα τέταρτο της συνολικής ηλιακής δυναμικότητας της ΕΕ.

Ενώ οι τιμές έχουν πέσει, η χρήση ηλιακής ενέργειας απαιτεί ακόμη σημαντικές προκαταβολικές επενδύσεις. 

Κάνοντας την ηλιακή ενέργεια εφικτή για όλους

Δεν μπορούν όλοι να αντέξουν οικονομικά το αρχικό κόστος. «Πρέπει να επικεντρωθούμε ιδιαίτερα σε ευάλωτα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα», δήλωσε η Seda Orhan, Διευθύντρια Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο Climate Action Network Europe, μια ομάδα ΜΚΟ που υποστηρίζουν βιώσιμες πολιτικές για το κλίμα και την ενέργεια. «Αυτά είναι τα μέρη της κοινωνίας που δεν έχουν εμπλακεί στην ενεργειακή μετάβαση».

Η ΕΕ προτρέπει τα κράτη μέλη να βοηθήσουν τους πολίτες να κάνουν τη μετάβαση, χαλαρώνοντας τους κανονισμούς και παρέχοντας οικονομική υποστήριξη, ειδικά για χαμηλότερα εισοδήματα. Τα κράτη μέλη προσεγγίζουν το ζήτημα με διάφορους τρόπους.

Εκεί που οι πολίτες πληρώνουν λιγότερα 

Τουλάχιστον εννέα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, έχουν μειώσει τους συντελεστές ΦΠΑ στις πωλήσεις και την εγκατάσταση ηλιακών πάνελ. Αυτό θα πρέπει να οδηγήσει σε άμεση μείωση της τιμής για τους καταναλωτές αντί για επιστροφές εξόδων που μπορεί να συνεπάγονται περίπλοκες διαδικασίες υποβολής αιτήσεων.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις προσφέρουν επίσης άμεση χρηματοδότηση στους πολίτες που επενδύουν στην ηλιακή ενέργεια , αν και τα ποσά και οι συνθήκες ποικίλλουν δραματικά.

Το παράδειγμα της Ουγγαρίας

Η Ουγγαρία προηγείται με γενναιόδωρες επιδοτήσεις, που καλύπτουν έως και τα δύο τρίτα του κόστους ηλιακών πάνελ για τους ιδιοκτήτες κατοικιών, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούν συγκεκριμένες απαιτήσεις και επενδύουν επίσης στην αποθήκευση ενέργειας. Η Σουηδία ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση με το πρόγραμμα "Grön Teknik", το οποίο προσφέρει έκπτωση 20% με ελάχιστη γραφειοκρατία.

Ευνοϊκά δάνεια και φορολογικά κίνητρα

Πολλές κυβερνήσεις και τράπεζες προσφέρουν επίσης δάνεια χαμηλού επιτοκίου για ηλιακές εγκαταστάσεις, με την περιοχή της Βαλλονίας του Βελγίου να παρέχει ακόμη και επιλογές μηδενικού επιτοκίου για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα.

Επιπλέον, οι ιδιοκτήτες κατοικιών μπορούν να διεκδικήσουν σημαντικές εκπτώσεις φόρου εισοδήματος για τις ηλιακές επενδύσεις τους στην Ισπανία και την Ιταλία, ενώ η Γερμανία και η Σουηδία μειώνουν τους φόρους στην ηλεκτρική ενέργεια που πωλείται στο δίκτυο.

Αβεβαιότητα για μελλοντικά προγράμματα στήριξης

Η ανάλυση της DW έδειξε επίσης ότι αρκετές επιδοτήσεις ηλιακής ενέργειας πλησιάζουν τις ημερομηνίες λήξης τους, ενώ πολλές έχουν ήδη λήξει.

Ορισμένες κυβερνήσεις αρχίζουν να πιέζουν για τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων, δήλωσε στη DW ο ειδικός της αγοράς Raffaelle Rossi.

"Εάν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, οι άμεσες επιδοτήσεις μπορούν να μειωθούν κάπως. Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει προσεκτικά. Μπορούμε ήδη να δούμε την αγορά να αντιδρά αρνητικά στη μείωση των επιδοτήσεων". Ειδικά για τα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα, είπε, οι επιδοτήσεις παραμένουν ιδιαίτερα χρήσιμες.

«Θα είναι πολύ σημαντικό να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την ηλιακή ενέργεια», πρόσθεσε η Seda Orhan. Πέρα από τη δράση για το κλίμα, τονίζει επίσης τις οικονομικές δυνατότητες του ηλιακού τομέα. Απασχολεί ήδη περισσότερα από 800.000 άτομα στην ΕΕ, κυρίως σε τοπικές εργασίες εγκατάστασης — αποφέροντας άμεσες οικονομικές αποδόσεις στις κυβερνήσεις που διατηρούν προγράμματα οικονομικής στήριξης.

Η ηλιακή ανάπτυξη εξαρτάται από αξιόπιστες υποδομές

Παρά τις αβεβαιότητες σχετικά με τις επιδοτήσεις, η Solar Power Europe προβλέπει άλλον διπλασιασμό της χωρητικότητας στην ΕΕ πριν από το 2030. Η ηλιακή ενέργεια στον τελευταίο όροφο παραμένει το μεγαλύτερο τμήμα.

Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από μια ισχυρή ηλιακή υποδομή. Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για την ηλιακή ενέργεια, αυτό περιλαμβάνει εκπαίδευση αρκετών εργαζομένων για την κατασκευή, εγκατάσταση και συντήρηση συστημάτων ηλιακής ενέργειας, καθώς και εκσυγχρονισμό του ευρωπαϊκού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας για τη διαχείριση της αύξησης των αποκεντρωμένων πηγών ενέργειας από ηλιακές εγκαταστάσεις