Ορυκτός - και όχι μόνον - πλούτος και περιοχές NATURA

Άλλο ένα επεισόδιο του γνωστού σήριαλ «Καλοί οικολόγοι εναντίον κακών επιχειρηματιών» παίχτηκε πρόσφατα με αφορμή κάποιο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που περιλάμβανε ρυθμίσεις για τις – πολύπαθες και κακοπαθιασμένες – Ελληνικές NATURA.  Παρότι τα στερεότυπα καλά κρατούν και σίγουρα αποθαρρύνουν το ευρύ κοινό από το να μπει στη λεπτομέρεια του θέματος, αξίζει να προσπαθήσουμε – για άλλη μια φορά – να δούμε κάποια πράγματα λίγο πιο αντικειμενικά και ψύχραιμα.

Κατ αρχήν, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε σοβαρό πρόβλημα ποιότητας Νόμων. Ο τρόπος που νομοθετούμε (τουλάχιστον τα τελευταία 30 χρόνια που μπορώ να γνωρίζω) είναι από απαράδεκτος μέχρι επικίνδυνος. Κενά, ασάφειες, αντικρουόμενες διατάξεις,  επικαλύψεις αρμοδιοτήτων, σε συνδυασμό με την αίσθηση χρόνου που έχει η Ελληνική δικαιοσύνη, δημιουργούν εύλογες αντιπαραθέσεις ακόμα και ανάμεσα στους πλέον καλόπιστους.  Δεν διεκδικώ δάφνες νομικών γνώσεων αλλά – θρασύτατα – απαιτώ οι Νόμοι να είναι κατανοητοί σε αυτούς που καλούνται να τους εφαρμόσουν.

Για όσους δεν ξεχνούν πολύ γρήγορα, προ δυο δεκαετιών η ανακήρυξη μιας έκτασης ως προστατευόμενης (NATURA), έμοιαζε να έχει μόνο πλεονεκτήματα. Δωρεάν διαφήμιση για την περιοχή, δωρεάν χρήμα από την ΕΕ και δωρεάν πόντοι δημοσιότητας για τους «αιρετούς άρχοντες». Το αποτέλεσμα είναι να ανακηρύξουμε περιοχές που καλύπτουν ένα μεγάλο ποσοστό της επικράτειας. Το μέγεθος και η θέση ορισμένων από αυτές,  δημιουργούν σε τοπικό επίπεδο προφανείς χωροταξικές δυσλειτουργίες.

Ο αποκλεισμός δραστηριοτήτων μέσα στις προστατευόμενες περιοχές σε πολλές περιπτώσεις μοιάζει εύλογος, αφού μπορούν να χωροθετηθούν αλλού.  Υπάρχουν όμως πόροι που χωροθετούνται από την φύση, όπως για παράδειγμα τα ορυκτά ή το αιολικό δυναμικό. Για την αξιοποίηση τους η επιλογή είναι απλή. Είτε ασκείς τη δραστηριότητα εκεί που βρίσκονται – εντός ή εκτός NATURA – είτε δεν τους αξιοποιείς. Ας μετρήσει  κάποιος κάποτε πόση εθνική περιουσία (ορυκτά ή αιολικό δυναμικό ) βρίσκεται εντός NATURA και ας αποφασίσει ο Ελληνικός λαός πως θέλει να την διαχειρισθεί.

Και επειδή κάποιοι θα σπεύσουν να μιλήσουν για τα (υπερ)κέρδη των πλουτοκρατών, αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι για κάθε 100 ευρώ τζίρο που εισπράττουν οι εξορυκτικές επιχειρήσεις, λιγότερα από 5 ευρώ καταλήγουν στις τσέπες των μετόχων τους , πολλοί από τους οποίους μάλιστα καμία σχέση δεν έχουν με πλουτοκράτες (μικρομέτοχοι, μεριδιούχοι αμοιβαίων κεφαλαίων, ασφαλιστικά ταμεία, το Ελληνικό Δημόσιο). Τα υπόλοιπα 95 ευρώ, με την εξαίρεση όσων δαπανώνται για την εισαγωγή υλικών και μηχανημάτων που δυστυχώς δεν παράγει η χώρα μας, δημιουργούν άμεσο πλούτο για τον Έλληνα πολίτη. Αυτόν το πλούτο, στην περίπτωση πόρων που βρίσκονται μέσα σε περιοχές NATURA, πρέπει να αποφασίσουμε αν θέλουμε να τον αξιοποιήσουμε.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν δραστηριότητες που μπορούν να χωροθετηθούν και εκτός NATURA αλλά με αυξημένο κόστος, τόσο οικονομικό όσο και περιβαλλοντικό. Μια γραμμή μεταφοράς ενέργειας, μια οδική πρόσβαση, ένα  λατομείο αδρανών μπορεί να παρακάμψει μια προστατευόμενη περιοχή, αλλά σίγουρα θα προκύψει  τόσο οικονομική, όσο και – ενδεχομένως – περιβαλλοντική επιβάρυνση. Αν για παράδειγμα, μια οδική παράκαμψη προσθέσει σε μια διαδρομή μερικά χιλιόμετρα, ποιος και με τι κριτήριο θα αποτιμήσει αυτή την περιβαλλοντική επιβάρυνση, σε σχέση με άλλες εναλλακτικές.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση προβλήθηκε ως επιχείρημα για την απόσυρση των τροπολογιών και το ζήτημα της «ανασφάλειας δικαίου».  Η λογική ήταν ότι αν επιτραπεί κάτι υπό όρους, η ταχύτητα και ο τρόπος με τον οποίο απονέμεται η δικαιοσύνη στη χώρα μας θα «επιτρέψει» σε κάποιους να παραβούν αυτούς τους όρους για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πέραν του ότι δεν είναι ιδιαίτερα τιμητικό να επικαλούμαστε κάτι τέτοιο για την χώρα μας, με αυτή την λογική δεν θα έπρεπε να επιτρέπεται τίποτε, πουθενά.

Πάντοτε θαύμαζα εκείνους που, όταν μια συζήτηση με επιχειρήματα δεν τους συμφέρει, απονέμουν έναν υποτιμητικό τίτλο στον συνομιλητή τους και κλείνουν το θέμα.  «Ετικέτες» όπως «συντηρητικός», «τεχνοκράτης», «βιομήχανος» έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στον παρελθόν, προκειμένου να θεωρηθεί αυταπόδεικτη μια έωλη επιχειρηματολογία. Παρότι η χρήση αυτής της τεχνικής στα παιδικά παραμύθια, στο σινεμά, καθώς και σε τηλεοπτικές πολιτικές αντιπαραθέσεις  είναι άκρως επιτυχής, ελπίζω ότι ο Ελληνικός λαός έχει ξεπεράσει αυτό το εύκολο στερεότυπο του «καλού αριστερού οικολόγου» και του «κακού δεξιού βιομήχανου». Αν όχι, τότε λυπάμαι !!!

* κ. Ο Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ΓΕΩΕΛΛΑΣ ΑΜΜΑΕ και Β Αντιπρόεδρος του ΣΜΕ

**Το κείμενο περιλαμβάνεται στο Newsletter του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων