Το νομικό πλαίσιο της Γερμανίας για τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις, όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα έκθεσης που παρουσιάστηκε την Τετάρτη (12 Ιανουαρίου) από μια σύμπραξη διαφόρων ενώσεων – σύμφωνα με την EURACTIV Γερμανίας.
Η χρήση φυτοφαρμάκων παγκοσμίως έχει αυξηθεί κατά 80% από το 1990, σύμφωνα με τον Άτλαντα φυτοφαρμάκων που δημοσιεύθηκε από το Ίδρυμα Heinrich Böll, την περιβαλλοντική οργάνωση BUND και το Δίκτυο Δράσης για τα Φυτοφάρμακα (PAN Germany).
«Χρειαζόμαστε επειγόντως μια αντιστροφή της τάσης» – όπως δήλωσε η Barbara Unmüßig, εκτελεστική διευθύντρια του Ιδρύματος Heinrich Böll, κατά την παρουσίαση της έκθεσης. «Η ευρωπαϊκή και η γερμανική πολιτική είναι πλέον υπεύθυνες γι’ αυτό», πρόσθεσε.
Σε επίπεδο ΕΕ, η εμβληματική στρατηγική της ΕΕ «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» έχει ως στόχο να μειώσει στο μισό τόσο τον αριθμό των χρησιμοποιούμενων φυτοφαρμάκων όσο και τους σχετικούς κινδύνους έως το 2030. Σύμφωνα με τον Olaf Bandt, πρόεδρο της περιβαλλοντικής οργάνωσης BUND, αυτό είναι ήδη ένα καλό βήμα.
«Όμως αυτό είναι κάτι στο οποίο η κυβέρνηση της Γερμανίας [των Σοσιαλδημοκρατών, των Πρασίνων και του φιλελεύθερου FDP] θα έπρεπε να είχε πει αμέσως: Το υποστηρίζουμε αυτό και κάνουμε ακόμη περισσότερα», δήλωσε επίσης ο Bandt.
Μέχρι σήμερα, η Γερμανία μπορεί, στην καλύτερη περίπτωση, να λάβει μια «κακή» βαθμολογία για τις ενέργειές της σε αυτόν τον τομέα, πρόσθεσε.
Ο νέος υπουργός Γεωργίας Cem Özdemir, για παράδειγμα, θα έπρεπε να είχε βελτιώσει το εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της ΕΕ (ΚΑΠ) αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ώστε να δημιουργήσει ισχυρότερα κίνητρα για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων.
Για την επίτευξη των στόχων μείωσης που έχει θέσει η ΕΕ, η Γερμανία δεν έχει μέχρι στιγμής έναν «σαφή οδικό χάρτη» – όπως δήλωσε η Unmüßig. «Ο Özdemir και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει να κάνουν περισσότερα βήματα», πρόσθεσε.
Στη συμφωνία συνασπισμού, η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι θέλει να «μειώσει σημαντικά τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων και να προωθήσει την ανάπτυξη εναλλακτικών προϊόντων φιλικών προς τη φύση και το περιβάλλον».
Για παράδειγμα, θα προωθηθεί καλύτερα η βιολογική γεωργία, η οποία λειτουργεί χωρίς συνθετικά φυτοφάρμακα. Η κυβέρνηση συνασπισμού θα αναπτύξει περαιτέρω το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Φυτοπροστασία, το οποίο καθορίζει τα σχέδια της Γερμανίας για τον περιορισμό των κινδύνων που συνδέονται με τα φυτοφάρμακα.
Αυστηροποίηση των διαδικασιών έγκρισης
Από την ανάληψη των καθηκόντων της, η υπουργός Περιβάλλοντος Steffi Lemke έχει ταχθεί υπέρ της σημαντικής μείωσης των επιπέδων των φυτοφαρμάκων και έχει ανακοινώσει μέτρα για το σκοπό αυτό.
«Χρειαζόμαστε μια σημαντική μείωση αν θέλουμε να σταματήσουμε τη θνησιμότητα των εντόμων», δήλωσε η Lemke στις εφημερίδες Funke Mediengruppe στα τέλη Δεκεμβρίου. «Δεν πρέπει να χάσουμε αυτή τη μάχη καθώς μιλάμε για έναν πολύ κρίσιμο τομέα του οικοσυστήματός μας», πρόσθεσε.
Για να επιτευχθεί αυτό, η Lemke θέλει, μεταξύ άλλων, να αυστηροποιηθούν οι διαδικασίες έγκρισης των φυτοφαρμάκων. Όμως, σύμφωνα με τον Frank Hüesker του Κέντρου Περιβαλλοντικών Ερευνών Helmholtz και τον Robert Lepenies του Karlshochschule στην Καρλσρούη, αυτό δεν είναι το κύριο σημείο εκκίνησης για την αποτελεσματική μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων.
Σε πρόσφατη μελέτη τους, οι δύο πολιτικοί επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή των ήδη υφιστάμενων κανονισμών σχετικά με τη χρήση και τους κινδύνους των φυτοφαρμάκων αποτελεί το κύριο πρόβλημα.
«Υπάρχει η οδηγία για τη βιώσιμη χρήση, η οποία παρέχει λύσεις για αυτό και με την οποία τα κράτη μέλη δεσμεύονται επίσης να την εφαρμόσουν», όπως δήλωσε ο Lepenies στη EURACTIV Γερμανίας. «Αλλά παρόλο που έχουμε τους νόμους, φαίνεται πολιτικά και οικονομικά αδύνατο να εφαρμοστεί», πρόσθεσε.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να αναθεωρήσει την οδηγία της ΕΕ για τη βιώσιμη χρήση των φυτοφαρμάκων (SUD), η οποία αποσκοπεί στη μείωση των κινδύνων από τη χρήση φυτοφαρμάκων για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, και εγκρίθηκε το 2009.
Παγιωμένες δομές
Σύμφωνα με τους δύο ερευνητές, η ανεπαρκής εφαρμογή των κανονισμών για τα φυτοφάρμακα μπορεί επίσης να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό σε παγιωμένες δομές, οι οποίες είναι δύσκολο να προσαρμοστούν, ακόμη και αν αλλάξει ο κανονισμός.
Αυτές περιλαμβάνουν τις υποδομές για τη διανομή των φυτοφαρμάκων, τα οικονομικά κίνητρα για την αγορά και τη νοοτροπία των αρμόδιων πολιτικών και διοικητικών υπευθύνων – όπως εξήγησε ο Hüesker. Πρόσθεσε ότι η εφαρμογή ορισμένων αμφιλεγόμενων κανονισμών στη Γερμανία προκαλεί καθυστερήσεις -ενίοτε σκόπιμα- σε διοικητικό επίπεδο.
Σύμφωνα με τον ίδιο, τα δημόσια και τα ιδιωτικά συμφέροντα πρέπει να διαχωριστούν καλύτερα σε αυτόν τον τομέα, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των νομικών απαιτήσεων σχετικά με τη χρήση φυτοφαρμάκων.
Κίνητρα για την υπεύθυνη χρήση των φυτοφαρμάκων θα μπορούσαν επίσης να δοθούν από μια εισφορά που θα λαμβάνει υπόψη την κατανάλωση και τον κίνδυνο του εκάστοτε παράγοντα, πρόσθεσε.
Η Δανία, η οποία έχει θεσπίσει φόρο χρήσης φυτοφαρμάκων σε συνδυασμό με οικονομικά κίνητρα για τη μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, έχει πετύχει μείωση κατά 40% – όπως δήλωσε η Unmüßig κατά την παρουσίαση του Άτλαντα φυτοφαρμάκων.
