Οι ασύμμετρες τιμές ενέργειας και οι κίνδυνοι υποτροπής

Ανακοινώθηκε πρόσφατα από τους συναρμόδιους υπουργούς ότι οι επιδοτήσεις ηλεκτρικού ρεύματος για το Μάιο και τον Ιούνιο διευρύνονται σημαντικά με κόστος 900 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το συνολικό κόστος των παρεμβάσεων ανέρχεται στα 3,2 δις ευρώ μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Μήπως έτσι επιδοτούνται τελικά τα ουρανοκατέβατα κέρδη;

Αντιφατικά μηνύματα και ακατανόητα για μένα προσωπικά. Επιδοτήσεις πενιχρές στο επίπεδο του καταναλωτή, υπέρογκοι φουσκωμένοι ατομικοί λογαριασμοί, επιδοτήσεις δισεκατομμυρίων και απροσδιόριστα υπερκέρδη ….. Γιατί θα έπρεπε να φθάσουμε σε επιδοτήσεις ενεργειακής φτώχιας; Θεωρώ υποτιμητική την ανάγκη διεκδικήσεων στα δικαστήρια και την υποβολή αιτήσεων επιδομάτων. Είναι καλλίτεροι οι Ισπανοί που επενέβησαν στη πηγή, ex-ante, και συγκράτησαν το κόστος παραγωγής; 

Ενοχλημένος για την αδυναμία μου να καταλάβω τι συμβαίνει επιτέλους, άφησα προσωρινά κατά μέρος άλλες μελέτες μου για να κάνω μια συνολική ανασκόπηση και να εμβαθύνω στο θέμα, ως μέσος καταναλωτής σε συμπληγάδες επιδεινούμενης ακρίβειας. Δεν υποτιμώ βέβαια τα εξειδικευμένα ενεργειακά μέσα πληροφόρησης, ούτε τα εμπεριστατωμένα άρθρα ενεργειακών δημοσιογράφων, στα οποία  μάλιστα έχω επωφελώς καταφύγει, εκ των πραγμάτων όμως εστιάζουν στην επικαιρότητα, και νομίζω ότι είναι πλέον η κατάλληλη στιγμή για μια συνολική παρουσίαση απολογιστικά. Τώρα μάλιστα που φαίνεται να ανοίγει νέο κεφάλαιο, αναμένοντας κατάργηση της ρήτρας αναθεώρησης και τυποποίηση των συμβάσεων προμήθειας.

Μόνιμα επαναλαμβανόμενο επιχείρημα η ακρίβεια των καυσίμων και ο κατακτητικός πόλεμος της Ρωσίας, δεδομένα πραγματικά και υπαίτια, οι αναλύσεις όμως τείνουν να παραβλέψουν ένα βασικό και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιαστικό παράγοντα των συνεπειών του πολέμου, την επιχειρηματική απληστία, αχαλίνωτη σε περιόδους κρίσης, εκ των πραγμάτων εγγενής στην κερδοσκοπική αγορά. Γεγονός που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά πλήττει στο σύνολό της την ελεύθερη οικονομία, για να μη ξεχνάμε την ακρίβεια καυσίμων στις ΗΠΑ.

Το νέο ενεργειακό τοπίο περιγράφεται με ασάφεια, ηθελημένη ίσως για να συγκαλυφθεί η ουσία του, ως «Ευρωπαϊκό Μοντέλο Στόχος», και ουσιαστικά, στο όνομα της κλιματικής αλλαγής, πρόκειται, για την ενοποίηση και απελευθέρωση της Ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας, την αποχή ή την αυτοσυγκράτηση κρατικών παρεμβάσεων και την αισιοδοξία αυτορρύθμισης με μια σειρά από χρηματιστηριακές δημοπρασίες στις νέες  αγορές ενέργειας: χονδρικής, επομένης ημέρας, ενδοημερήσιες και εξισορρόπησης. Μοιάζει μάλλον  με όραμα παρά με συγκεκριμένο στόχο και ήδη μετά από δεκαπενταετή εφαρμογή βρίσκεται σε εξέλιξη  διαβούλευση σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για μια ακόμη αναμόρφωση της αγοράς ενέργειας. 

Η ίδια σύζευξη μέτρων μετριασμού κλιματικής αλλαγής και αγοράς ενέργειας επιδιώκεται με το φόρο διοξειδίου του άνθρακα, δυστυχώς, μια πολύ σοβαρή υπόθεση για να την εμπιστευτούμε στην αγορά. Ως αποτέλεσμα, η πανίσχυρη αγορά ενέργειας βρίσκει τον τρόπο να επιβάλει τους όρους της στην αμήχανη γραφειοκρατία των Βρυξελλών που επιδίδεται σε συνεχείς αναθεωρήσεις και από την οποία μάλλον περιμένουμε πολλά και ασυμβίβαστα: ενεργειακή επάρκεια σε χαμηλές τιμές, αποκλεισμό των ενεργειακών πηγών της Ρωσίας και ενεργειακή μετάβαση με μηδενισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2050. Οι ειδικοί ασφαλώς αντιλαμβάνονται ότι οι στόχοι αυτοί οδηγούν κατ’ ανάγκην σε υψηλότερες τιμές και προϋποθέτουν τεράστιες επενδύσεις, κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα.

Συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου

Για τα ελληνικά δεδομένα θα ξεκινήσουμε με τη λιανική αγορά φυσικού αερίου, όπου τα πράγματα είναι απλούστερα και η τιμολογιακή πολιτική των προμηθευτών δύσκολα συγκαλύπτεται. Οι τιμές φυσικού αερίου χονδρικής είχαν φθάσει σε πρωτοφανή επίπεδα ήδη από το Δεκέμβριο 2021, και παραμένουν υψηλές, όπως φαίνεται στο διάγραμμα της τελευταίας πενταετίας (Διάγραμμα 1). Προέρχεται από το  Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων TTF (Title Transfer Facility), ένα ακόμη χρηματιστήριο, εικονικό σημείο διαπραγμάτευσης και συναλλαγών φυσικού αερίου στην Ολλανδία. Είναι κοινή διαπίστωση πλέον, βεβαιότητα θα έλεγα, ότι οι ασυνήθιστα χαμηλές τιμές του 2020 στη διάρκεια της ύφεσης λόγω πανδημίας, είναι παρελθόν χωρίς επιστροφή.

Διάγραμμα 1. Τιμές φυσικού αερίου TTF της πενταετίας Απρίλιος 2017- Μάρτιος 2022 σε ευρώ ανά μεγαβατώρα (€/MWh). Τρέχουσα τιμή στις 2/6/2022: 84.595 €.

Οι συμβάσεις μεταξύ Παρόχου και καταναλωτών λιανικής περιλαμβάνουν δύο ειδών χρεώσεις. Τις χρεώσεις προμήθειας που εισπράττει ο Πάροχος για το φυσικό αέριο και τις ρυθµιζόµενες. Οι πρώτες χαρακτηρίζονται ως ανταγωνιστικές με την έννοια  ότι διαμορφώνονται ανταγωνιστικά μεταξύ των Προμηθευτών που επιλέγουμε.  Οι ρυθμιζόμενες είναι οι ίδιες για όλους τους Προμηθευτές, ρυθμίζονται από το κράτος, εισπράττονται από τον Προμηθευτή φυσικού αερίου, αλλά αποδίδονται σε τρίτους και περιλαμβάνουν φόρους, τέλη και τη δαπάνη μεταφοράς που δικαιούνται οι  ∆ιαχειριστές των δικτύων µεταφοράς και διανοµής.

Στην αγορά φυσικού αερίου το σχήμα τιμολόγησης ποικίλει και συνήθως περιλαμβάνεται στη σύμβαση προμήθειας ή απλά γίνεται παραπομπή στην μηνιαία τιμή που ορίζει κάθε μήνα ο Προμηθευτής, δεν αναφέρεται πως, και αναρτά στην ιστοσελίδα του. Συνήθως όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η τιμολόγηση περιγράφεται στη σύμβαση και στηρίζεται στη τιμή TTF με κάποια προσαύξηση που περιγράφεται απλά ανά κιλοβατώρα ή με κάποιο συνθετότερο τύπο, για παράδειγμα [1,18*TTF +13]*K, €/MWh , με βάση τη μέση μηνιαία TTF και την κατανάλωση Κ. Η σύγκριση τιμολόγησης γίνεται ακόμη συνθετότερη με την προσθήκη εντυπωσιακών εκπτώσεων. 

Είναι φανερό ότι ο Προμηθευτής φυσικού αερίου είναι πολλαπλά κερδισμένος, αφού οι διακυμάνσεις τιμής και το επιχειρηματικό ρίσκο μεταφέρονται πλήρως στο καταναλωτή. Επιπλέον, η χρέωση με την τιμή TTF είναι μια δεύτερη πηγή κέρδους γιατί ο Προμηθευτής λειτουργεί με μακροπρόθεσμα συμβόλαια και  προμηθεύεται το αέριο σε τιμές κατώτερες από τις χρηματιστηριακές. Επιπλέον, όταν η  τιμή TTF προσαρμόζεται με πολλαπλασιασμό με κάποιο συντελεστή, όπως στον προηγούμενο τύπο, τότε η επιβάρυνση του δύστυχου καταναλωτή από ανερχόμενες τιμές TTF είναι «παραδόξως» μια ακόμη πηγή κέρδους για τον Προμηθευτή. Μετά από αυτά δεν εκπλήσσομαι για τα μεγάλα κέρδη των Προμηθευτών αερίου.

Η τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας

Στην ηλεκτρική ενέργεια έχει προκύψει μείζον θέμα με τα αδόκητα ή ουρανοκατέβατα κέρδη που είναι συζητήσιμα, κυρίως όμως με τους φουσκωμένους λογαριασμούς που είναι γεγονός και συνδέονται αιφνιδιαστικά με τη ρήτρα αναπροσαρμογής, ενώ η αγορά λειτουργούσε στο παρελθόν με σταθερά τιμολόγια. Οι συνέπειες της ακρίβειας του αερίου ήταν ιδιαίτερα οδυνηρές για την Ελλάδα που λόγω της εσπευσμένης απολιγνιτοποίησης η ηλεκτροπαραγωγή εξαρτάται υπερβολικά από το φυσικό αέριο.

Για την κατανόηση των επιπτώσεων της ρήτρας αναπροσαρμογής κατ’ ανάγκην καταφεύγω σε εξειδικευμένα δεδομένα, στην αξιολόγηση των οποίων με βοήθησαν οι άρτιες βάσεις παρακολούθησης της αγορά ενέργειας από την ΡΑΕ και τον ΑΔΜΗΕ. Η τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας με ρήτρα αναπροσαρμογής υπολογίζεται βάσει της  μηνιαίας τιμής εκκαθάρισης της αγοράς, ΜΤΕ, η οποία διαμορφώνεται στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (Market Clearing Price, MCP) σε ημερήσια βάση. Η μηνιαία μεσοσταθμική Τιμή Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα, μαζί με σχετικές προσαυξήσεις παρακολουθούνται και από τον ΑΔΜΗΕ.

Για τον υπολογισμό της ρήτρας εφαρμόζεται μαθηματικός τύπος που ορίζεται από τον Προμηθευτή και επηρεάζει αποφασιστικά τη τιμολόγηση. Για τη σύγκριση καταφύγαμε σε δημοσιευμένα υποδείγματα τριών προμηθευτών Α, Β και Γ, με βάση τις πραγματικές τιμές εκκαθάρισης για την περίοδο Ιανουαρίου 2021 – Μάϊου 2022, όπως φαίνεται στο διάγραμμα 2. Στην ακραία περίπτωση Γ οι προσαυξήσεις είναι κατά μέσο όρο 45% της τιμής εκκαθάρισης, πράγμα που αφήνει το περιθώριο στους προμηθευτές για μεγάλες εκπτώσεις προς τους καταναλωτές, αλλά και για υπερκέρδη. Από το διάγραμμα είναι φανερό ότι για τις ίδιες τιμές εκκαθάρισης οι χρεώσεις των καταναλωτών αφήνουν μεγάλα περιθώρια κέρδους εκτός των ορίων του υγιούς ανταγωνισμού. Αυτά τα κέρδη ΝΑΙ είναι ουρανοκατέβατα, αλλά δεν αφορούν όλους τους καταναλωτές, καθώς ορισμένοι καθετοποιημένοι παραγωγοί τα ελάφρυναν με εκπτώσεις. Το βέβαιο όμως είναι ότι αν η τιμολόγηση αφεθεί ανεξέλεγκτη, ο δρόμος της κερδοσκοπίας είναι ανοικτός.

Η ενοποιημένη αγορά ενέργειας προϋποθέτει υποδομή με ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία όχι μόνο των καταναλωτών λιανικής, αλλά επίσης και της βιομηχανίας . Ήμασταν έτοιμοι να συμμετάσχουμε τον Νοέμβρη του 2020; Σχηματικά θα απαντήσω με την ερώτηση: ήμασταν έτοιμοι για την είσοδο στην ΕΟΚ ή τη συμμετοχή στο ευρώ; 

Διάγραμμα 2. Εξέλιξη της τιμής κιλοβατώρας με εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής με τρία διαφορετικά τιμολόγια Α, Β και Γ. ΜΤΕ = μηνιαία τιμής εκκαθάρισης της αγοράς.

Δυο λόγια για το πόρισμα της ΡΑΕ

Οι πρωτοβουλίες προσαρμογής στο νέο ενεργειακό τοπίο εκ μέρους της ΡΑΕ και του ΑΔΜΗΕ είναι σε εξέλιξη. Η ΡΑΕ από τα μέσα Μαΐου 2021 προχώρησε σε σχεδιασμό ενεργειών για τον μετασχηματισμό της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (Market Reform Plan) και παρουσίασε τη σχετική πρόταση σε ημερίδα τον Ιούλιο 2021. Στα πλαίσια σχετικής δημόσιας διαβούλευσης, η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας επισήμανε τον  Σεπτέμβριο του 2021 με επιστολή προς την ΡΑΕ ότι «οι καθετοποιημένοι προμηθευτές δεν επιδιώκουν να αυξήσουν το μερίδιο τους στη λιανική, αλλά να κατοχυρώσουν τα κέρδη τους από την χονδρεμπορική αγορά». Η αναφορά γίνεται στο σημείο αυτό για συσχετισμό με το πόρισμα της ΡΑΕ. Το πόρισμα αφορά την περίοδο της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης, δηλαδή από τον Οκτώβριο 2021 έως τα διαθέσιμα δεδομένα του Μαρτίου 2022. Έχει σχολιασθεί σε έκταση, όχι απαραίτητα και σε βάθος. 

Θα σταθώ σε δύο μόνο σημεία του πορίσματος επιγραμματικά. ΝΑΙ, υπήρξαν υπερκέρδη στη χονδρεμπορική  αγορά κατά την περίοδο ανάλυσης που υπολογίζονται 927,44 εκατομμύρια ευρώ εκ των οποίων τα 729,91 εκατ. ευρώ είναι της ΔΕΗ, πράγμα που συνάδει με τις θέσεις της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας που αναφέρθηκαν. Για τα κέρδη αυτά επιχειρείται η αντιδιαστολή των υπερκερδών χονδρικής με εκπτώσεις ή σταθερά τιμολόγια στη λιανική αγορά, πράγμα ανορθόδοξο ή σοφιστεία αν θέλετε, γιατί δεν αναιρείται έτσι η ζημιά των βιομηχανικών καταναλωτών, αλλά ούτε και η έμμεση βλάβη στην εθνική οικονομία στην οποία μεταφέρθηκε πολλαπλασιαστικά η συνεπακόλουθη διάβρωση  ανταγωνιστικότητας. 

Δεύτερη επισήμανση από το πόρισμα: ΝΑΙ, υπήρξαν «αδόκητα» κέρδη από ενέργειες στην αγορά εξισορρόπησης  και «η ΡΑΕ έχει εκτιμήσει ότι κατά το διάστημα Νοεμβρίου 2020 – Φεβρουαρίου 2021 οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας εισέπραξαν ποσά συνολικού ύψους περίπου 67 εκατ. €, τα οποία δεν αντικατοπτρίζουν εύλογες ανάγκες και αποδοτική λειτουργία της αγοράς και τα οποία, δεδομένης και της πολύ δύσκολης συγκυρίας, πρέπει να επιστραφούν στην αγορά λιανικής ή/και στους καταναλωτές».

Η Αγορά Εξισορρόπησης στοχεύει στη συνεχή προσαρμογή της συνολικής παραγωγής, με χειρισμούς κάθε τέταρτο της ώρας, στο συνολικό φορτίο και τη διατήρηση «σταθερής» συχνότητας. Πιο συγκεκριμένα, όταν η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας υπερβαίνει τη ζήτηση, τότε η συχνότητα αυξάνεται και αντίστροφα μειώνεται όταν η ζήτηση ξεπερνά την παραγωγή. Κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα ασφαλείας  του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, που είναι κατασκευασμένος να λειτουργεί υπό καθορισμένη συχνότητα της τάσης με την οποία τροφοδοτείται. Η αγορά εξισορρόπησης λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο, υπόκειται ευκολότερα σε χειρισμούς  και πιστεύεται ότι μπορεί να αποφέρει στους παραγωγούς υψηλότερες τιμές. Η ιδιομορφία αυτή φαίνεται ότι αξιοποιήθηκε από τους παραγωγούς για να πραγματοποιήσουν «αδόκητα» κέρδη, όπως αποφάνθηκε η ΡΑΕ. 

Ελληνικές πρωτιές

Στη διάρκεια της κρίσης είχαμε μια δυσάρεστη ελληνική πρωτιά, τα αίτια της οποίας αναλύθηκαν  στο πόρισμα της ΡΑΕ και απεικονίζεται στο κρεσέντο του διαγράμματος 3. Δυστυχώς, είναι επίκαιρες ανάλογες τάσεις και πάλι με πρωτιά της Ελλάδος.

Διάγραμμα 3. Η ελληνική πρωτιά ακρίβειας στη διάρκεια της κρίσης 2021-22. Τιμή μεγαβατώρας χονδρικής σε ευρώ.

Το Ευρωπαϊκό πλαίσιο

Σε ανακοίνωσή της η ΡΑΕ διευκρινίζει ότι η Ρήτρα Αναπροσαρμογής στις Συμβάσεις Προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας αποτελεί αμιγώς και αποκλειστικά επιχειρηματική απόφαση των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας και δεν «επιβλήθηκε» από τη ΡΑΕ. Δεν αμφιβάλω καθόλου γι’ αυτό. Αλλά βέβαια δεν είναι παράνομη αφού προβλέπεται από νόμο.

Οι Έλληνες παραγωγοί είναι πιθανότατα συντονισμένοι με τον Ευρωπαϊκό φορέα προμηθευτών ενέργειας Eurelectric, ο οποίος προωθεί τα συμφέροντα της βιομηχανίας ηλεκτροπαραγωγών και εκπροσωπεί 3500 εταιρίες στην Ευρώπη με ετήσια παραγωγή 3223 TWh και κύκλο εργασιών 627 δις €. Ο φορέας παρεμβαίνει ενεργά στη διαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής με θεμιτές προτάσεις στη φάση διαβούλευσης, αλλά και υπαινικτικές επιστολές, όσον αφορά την εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη. Προετοιμασμένοι από το 2017, με διπλωματική διατύπωση, συνιστούν την δυναμική τιμολόγηση για να μεταφέρουν στους τελικούς καταναλωτές μέρος τουλάχιστον της «πτητικότητας» των τιμών της χονδρικής αγοράς. Ο φορέας συνιστά ρητά την δυναμική τιμολόγηση σε συμφωνητικά μεταξύ του παρόχου και του καταναλωτή λιανικής βάσει της τρέχουσας τιμής κιλοβατώρας στην αγορά (spot market) ή βάσει της τιμής της προηγουμένης ημέρας (day ahead).

Γιατί ο λιγνίτης είναι προς το συμφέρον των καταναλωτών;

Θα ήθελα να κλείσω τονίζοντας, ότι εκτός από την αντικειμενική μεθοδολογία, που δεν αμφισβητήθηκε, και την έκταση της πρωτογενούς και υπεύθυνα διασταυρωμένης αποκαλυπτικής τεκμηρίωσης του πορίσματος της ΡΑΕ, ο πλούτος όλων αυτών των δεδομένων, αποτελεί μια «ακτινογραφία» της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και μπορεί να αξιοποιηθεί ευρύτερα. Πολύ συνοπτικά θα δείξω με τα δεδομένα του πορίσματος γιατί ο λιγνίτης είναι ανταγωνιστικός και φθηνότερος από το φυσικό αέριο. Στον Πίνακα 18 του πορίσματος συνοψίζεται σε μηνιαία βάση το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο σε εκατομμύρια ευρώ. Στο διάγραμμα 4 το κόστος προβάλλεται στον κατακόρυφο άξονα σε εκατομμύρια ευρώ και στον οριζόντιο άξονα η τιμή φυσικού αερίου από τα αρχεία της ΡΑΕ (Ανακοίνωση 31535). Πρώτο συμπέρασμα είναι ότι τα δεδομένα είναι συνεκτικά και συμβατά και κατανέμονται στην ευθεία: 

Υ =3.4956*Χ + 17.362

Διάγραμμα 4. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο: Το μηνιαίο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον Πίνακα 18 του πορίσματος της ΡΑΕ προβάλλεται συναρτήσει της αντίστοιχης τιμής φυσικού αερίου.

Δεύτερο συμπέρασμα: με βάση το διάγραμμα μπορεί να διαφοροποιηθεί το μηνιαίο λειτουργικό κόστος παραγωγής, 17.362 εκατομμύρια ευρώ, από το κόστος φυσικού αερίου, παρόλο που τα δεδομένα αναφέρονται στον κλάδο ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο συνολικά και όχι σε ένα συγκεκριμένο παραγωγό. 

Για παράδειγμα, για τιμή αερίου 100 €/MWh το συνολικό κόστος φυσικού αερίου μόνο, χωρίς το λειτουργικό κόστος,  είναι 3,4956*100= 349,56  εκατομμύρια ευρώ και αντιστοιχεί σε 3,4956 εκατομμύρια μονάδες φυσικού αερίου με θερμογόνο δύναμη ισοδύναμο με μια μεγαβατώρα. Από τα στοιχεία του Πίνακα 19 του πορίσματος (Απολογιστικοί όγκοι παραγωγής) προκύπτει μέση μηνιαία παραγωγή 1900 TWh και μέση απόδοση 1900/3495,6 = 0,54. Υπογραμμίζεται ότι αυτή η εκτίμηση απόδοσης είναι μέσα στα αναμενόμενα όρια 0,5 έως 0,6 για αεριοστροβίλους. Οι υπολογισμοί αυτοί συνεπώς επιβεβαιώνουν την αξιοπιστία των δεδομένων του πορίσματος.

Προκύπτει επομένως ότι για την παραγωγή μιας ηλεκτρικής μεγαβατώρας απαιτούνται 1/0,54 = 1.85 μονάδες φυσικού αερίου με θερμογόνο δύναμη ισοδύναμη με μια μεγαβατώρα. Συνεπώς, το κόστος προμήθειας φυσικού αερίου και δικαιωμάτων είναι:

K = 1,85*ΤΑ+0,6*ΤΔ 

γιατί για κάθε κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται διοξείδιο του άνθρακα 0,6 του τόνου, όπου ΤΑ το κόστος αερίου και ΤΔ η τιμή δικαιωμάτων διοξειδίου του άνθρακα.

Ακόμη και αν ΤΑ= 80 €/MWh  και ΤΔ= 80 €/tCO2, τότε για τις μονάδες φυσικού αερίου που ήδη λειτουργούν, το κόστος μεγαβατώρας εκτιμάται σε:

 K= 1,85*1,56*80 = 196,8 €/ MWh, 

ενώ και για το νέα υπερσύγχρονη μονάδα συνδυασμένου κύκλου στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας, με απόδοση 0,63 και εκπομπές 0,33t CO2 ανά MWh, το κόστος προμήθειας φυσικού αερίου και εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα είναι:

Κ= 80/0,63 +0,33*80 = 80*1,59+0,33*80= 153,6 €/MWh.

Και πάλι λοιπόν η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαϊδα 5 παραμένει ανταγωνιστική, αφού η επιβάρυνση για τα δικαιώματα εκπομπών δεν θα υπερβαίνει τον ένα τόνο διοξειδίου του άνθρακα ανά μεγαβατώρα, δηλαδή τα 80€ στο συγκεκριμένο παράδειγμα. Μήπως λοιπόν κάποιοι φοβούνται το λιγνίτη;

Οι κίνδυνοι επανάληψης

Θα κλείσω με τα ασύμμετρα κέρδη που επιβλήθηκαν από την αγορά μονομερώς, από θέσεως ισχύος ολιγοπωλίου, και δεν αποκλείεται να συνεχίζονται, όπως φαίνεται από τα πρόσφατα δεδομένα του Πίνακα.  Το πρόσωπο και τα κίνητρα της αγοράς δεν θα αλλάξουν, μπορούμε όμως να ελπίζουμε στη προστασία των καταναλωτών από τον ΑΔΜΗΕ και πρωταρχικά από τη ΡΑΕ, ο ρόλος της οποίας θα πρέπει να ενισχυθεί και να γίνει αποφασιστικός και κυριολεκτικά ρυθμιστικός.

Τιμές μεγαβατώρας επόμενης ημέρας στις 4 Ιουνίου 2022 ( ΡΑΕ Average Day-Ahead Market prices for 2022-06-04).

Υστερόγραφο: γράφοντας το κείμενο αυτό πληροφορήθηκα το θάνατο αγαπημένης και άξιας συναδέλφου στο ΙΓΜΕ (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών), της Σταυρούλας Καραντάση από το Λεβίδι, και πόνεσα διπλά, για την απώλεια της φίλης και για την αδυναμία της υπηρεσίας που διαδέχθηκε το ΙΓΜΕ να φροντίσει για τη μετάγγιση γνώσης, εμπειρίας, πάθους για τον ορυκτό πλούτο και ιδανικών από τους παλιούς στους νεότερους.

https://independent.academia.edu/Chiotis

https://www.researchgate.net/profile/Eustathios_Chiotis

* Ο Ευστάθιος Χιώτης είναι Διδάκτωρ Μεταλλειολόγος Μηχανικός ΕΜΠ και Μηχανικός Πετρελαίων Imperial College, πρώην διευθυντής στο ΙΓΜΕ και στη ΔΕΠ.