Το 2021 κατάφερε να κυριαρχήσει ευρισκόμενη στο επίκεντρο της στρατηγικής της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και να επισκιάσει τη ζωή των νοικοκυριών και τις δουλειές των επιχειρήσεων με την πρωτοφανή κρίση επάρκειας και των τιμών του φυσικού αερίου.
Έτσι τον περασμένο Ιούλιο η Ευρ. Επιτροπή παρουσίασε τη δέσμη μέτρων «Fit for 55» για την επίτευξη του αναθεωρημένου στόχου της μείωσης των εκπομπών αέριων ρύπων του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 σε σχέση με το 1990. Σειρά κρατών προχωρούν στη σταδιακή απόσυρση των ανθρακικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με πρωταγωνίστρια σε αυτήν την προσπάθεια την Ελλάδα. Η κυβέρνηση επαναλαμβάνει ότι το κλείσιμο της τελευταίας λιγνιτικής μονάδας θα γίνει το 2028, ενώ η ΔΕΗ επισπεύδει το «λουκέτο» για το 2025.
Το 2021, όμως, ήταν και μία χρονιά κατά την οποία η κλιματική αλλαγή έδειξε τα δόντια της: Η «Μήδεια» το χειμώνα με τις ακραίες χιονοπτώσεις και την πρόκληση των ζημιών στο δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας, η πρωτόγνωρη ξηρασία του καλοκαιριού με την πρόκληση των πυρκαγιών και την κατακόρυφη άνοδο της ζήτησης ενέργειας ανέδειξε επίσης και τα ζητήματα της επάρκειας ισχύος.
Εταιρικοί μετασχηματισμοί και πράσινες επενδύσεις
Η χρονιά που πέρασε για την Ελλάδα σηματοδότησε και τον εταιρικό κι ενεργειακό μετασχηματισμό δύο εμβληματικών κρατικών επιχειρήσεων, της ΔΕΗ και των Ελληνικών Πετρελαίων.
Το αποκορύφωμα των πρωτοβουλιών της δημόσιας εταιρίας ηλεκτρισμού ήταν η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου για την άντληση 1,350 δις. ευρώ με σκοπό τη χρηματοδότηση μέρους του επενδυτικού της πλάνου ύψους άνω των 9 δις. ευρώ για την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ συνολικής ισχύος 9,5 GW έως το 2026. Μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές συμμετείχαν στην αύξηση, ενώ το ελληνικό δημόσιο μείωσε τη συμμετοχή του στο 34%.
Από την άλλη πλευρά τα ΕΛΠΕ έθεσαν σε τροχιά τον εταιρικό κι ενεργειακό μετασχηματισμό τους με σκοπό τις επενδύσεις ύψους 3,5 με 4 δις. ευρώ έως το 2030 για τη δραστηριότητά τους στις καθαρές μορφές ενέργειας.
Μεγάλες επίσης ιδιωτικές εταιρίες, όπως η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ έθεσε τον στόχο για μεγαλύτερο «πρασίνισμα» του χαρτοφυλακίου της ώστε με επενδύσεις άνω των 2 δις. ευρώ να πιάσει σε πέντε με έξι χρόνια το στόχο των ΑΠΕ σε συνολική ισχύ 3 GW.
Αλλά και η Mytilineos στις αρχές του 2021 προχώρησε στη μεγάλη κίνηση για τον περιορισμό του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος με την απόκτηση χαρτοφυλακίου φωτοβολταϊκών συνολικής ισχύος 1,5 GW και προϋπολογισμού πέριξ των 900 εκ. ευρώ.
Επίσης μεγάλες ιδιωτικοποιήσεις στο χώρο της ενέργειας όπως του ΔΕΔΔΗΕ και της ΔΕΠΑ Υποδομών συγκέντρωσαν επενδύσεις από ξένους ομίλους της τάξης των 3 δις. ευρώ.
Οι απειλές του 2022
Το 2021, όμως, φεύγει με το τελευταίο εξάμηνο του να σκορπάει φωτιά σε οικογενειακούς και επιχειρηματικούς προϋπολογισμούς.
Η διένεξη Βρυξελλών – Μόσχας για τον γερμανικό αγωγό Nord Stream 2 που θα μεταφέρει ρωσικό αέριο σε συνδυασμό με την απότομη ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομιών μετά το τέλος των lockdowns πυροδότησε μία άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση.
Η τιμή του φυσικού αερίου TTF αυξήθηκε σε ένα χρόνο κατά 800% προκαλώντας ένα στριπτίζ… της ισχνής ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε. και μάλιστα εν μέσω της μετάβασης της από την εποχή του άνθρακα σε εκείνη των καθαρών μορφών ενέργειας.
Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας συμπαρασύρθηκαν και εκτοξεύτηκαν σε αστρονομικά επίπεδα. Μόνο στην Ελλάδα από την αρχή του χρόνου μέχρι και τις 22 Δεκεμβρίου (μέρα ρεκόρ για τη χονδρεμπορική τιμή στα 416 ευρώ/MWh) η τιμής ρεύματος στο χρηματιστήριο ενέργειας εκτοξεύτηκε κατά 690%. Οι λογαριασμοί των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων πήραν φωτιά. Όπως αποκάλυψε στις 23 Δεκεμβρίου ο Ο.Τ., το επιπλέον κόστος μόνο για το διάστημα Ιουλίου – Δεκεμβρίου ανήλθε στα 2,3 δις. ευρώ. Η κυβέρνηση από τον περασμένο Σεπτέμβριο κυνηγά να σβήσει… τις αυξήσεις με πακέτο επιδοτήσεων της τάξης του 1 δις. ευρώ.
Το 2022 μπαίνει με την απειλή της συνέχισης της ενεργειακής κρίσης και των καυτών ανατιμήσεων. Το «παροδικό» φαινόμενο, όπως αρχικά είχε εκτιμηθεί, μετατρέπεται σε έναν σοβαρό κίνδυνο. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κάνουν πια λόγο για εξάμηνο μεγάλων πληθωριστικών πιέσεων.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. δεν έχουν πετύχει μέχρι στιγμής στη διαμόρφωση ουσιαστικών πολιτικών που θα αντιμετωπίσουν την εστία της ενεργειακής κρίσης αλλά και των γεωπολιτικών πιέσεων της Μόσχας.
Μία ακόμη απειλή με φόντο την ενέργεια είναι η αμφισβήτηση της στρατηγικής της Ε.Ε. για την «πράσινη» συμφωνία και την μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα.
Δεν είναι λίγες εκείνες οι φωνές που ζητούν να μπει φρένο προς την πορεία αυτή ανοίγοντας ξανά το παράθυρο της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Η ελπίδα
Το νέο έτος κρύβει, όμως, και την ελπίδα για την εκκίνηση των ουσιαστικών βημάτων της ενεργειακής μετάβασης της Ευρώπης προς την κλιματική ουδετερότητα.
Τα μηνύματα της αισιοδοξίας έρχονται από τις ίδιες τις ευρωπαϊκές εταιρίες αλλά και την επιστημονική και τεχνολογική κοινότητα.
Ενεργειακοί όμιλοι και βιομηχανίες τρέχουν προγράμματα μείωσης των περιβαλλοντικών τους αποτυπωμάτων. Επενδύσεις δισεκατομμυριών είναι σε πλήρη εξέλιξη για τη ανάπτυξη έργων ΑΠΕ.
Ερευνητικά ιδρύματα τρέχουν καινοτόμες τεχνολογικά μεθόδους που αφορούν για παράδειγμα στην παραγωγή πράσινου υδρογόνου ή στην ανάπτυξη συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας. Έργα τα οποία μακροπρόθεσμα θα καταστήσουν ενεργειακά ανεξάρτητη την Ε.Ε.
Στην Ελλάδα ξεχωρίζουν τέσσερις τέτοιες αποφάσεις. Η πρώτη αφορά στην έγκριση της Κομισιόν για την ενίσχυση έργου ισχύος 680 MW που αφορά στην αποθήκευση ενέργειας με την τεχνολογία της αντλησιοταμίευσης. Ένα έργο προϋπολογισμού άνω των 500 εκ. ευρώ στην Αμφιλοχία, που πρόκειται να ξεκινήσει εντός της χρονιάς και θα αποθηκεύει καθαρή ενέργεια που θα παράγεται από υδροηλεκτρικό σταθμό.
Η δεύτερη απόφαση προέρχεται πάλι από την Ευρ. Επιτροπή με την έγκριση ενισχύσεων ύψους 1,4 δις. ευρώ για την ανάπτυξη υβριδικών έργων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ αλλά και συστημάτων αποθήκευσης σε 47 αυτόνομα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Η τρίτη απόφαση εκδόθηκε και πάλι από τις Βρυξέλλες εγκρίνοντας ενισχύσεις ύψους 2,27 δις. ευρώ για έργα ΑΠΕ συνολικής ισχύος 4,2 GW στη χώρα μας.
Και η τελευταία απόφαση, έχει να κάνει με την ανάπτυξη του εθνικού συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ο ΑΔΜΗΕ υλοποιεί ένα φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα ύψους 5 δις. ευρώ έως το 2030 με σκοπό τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών με το ηπειρωτικό σύστημα. Με τον τρόπο αυτό θα ανοίξει μεγαλύτερος χώρος για ανάπτυξη έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας.
(του Χρήστου Κολώνα, Οικονομικός Ταχυδρόμος)
