Μύθοι και αλήθειες για την κλιματική κρίση. Γιατί δεν ακούμε την επιστήμη;

H ανάληψη δράσης για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης είναι πλέον μονόδρομος.

«Το κλίμα του πλανήτη ποτέ δεν ήταν σταθερό. Έχουμε ζήσει και στο παρελθόν θερμές και ψυχρές κλιματικές περιόδους».

«Η επιστήμη είναι διχασμένη για το αν η κλιματική αλλαγή οφείλεται στον άνθρωπο».

«Βρισκόμαστε ενώπιον μια περιόδου παγκόσμιου ψύχους και όχι υπερθέρμανσης».

Αυτά είναι μερικά από τα επιχειρήματα που ακούμε από τους αρνητές της κλιματικής αλλαγής στην προσπάθειά τους για εκτροπή της δημόσιας συζήτησης από το ζητούμενο που είναι η άμεση ανάληψη δράσης για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης.

Πράγματι, το κλίμα του πλανήτη δεν ήταν ποτέ σταθερό. Ωστόσο, είναι διαφορετικό πράγμα η κλιματική διακύμανση (climate variability) και άλλο η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με την καμπύλη Keeling είναι η πρώτη φορά εδώ και 800.000 χρόνια που οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2) βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών. Το CO2 ως αέριο του θερμοκηπίου συμβάλει στην άνοδο της θερμοκρασίας, η οποία έχει αυξηθεί περίπου 1°C σε σχέση με την προβιομηχανική περίοδο (πριν από το 1850). Σήμερα η συγκέντρωση CO2 έχει ανέλθει στο επίπεδο ρεκόρ των 415ppm, νούμερο το οποίο είχε προβλέψει με απόλυτη ακρίβεια η επιστημονική ομάδα της πετρελαϊκής Exxon το 1982 σε μελέτη, η οποία δεν είδε ποτέ το φως της δημοσιότητας μέχρι πρόσφατα.

Όσο για το ενδεχόμενο έναρξης μιας περιόδου παγκόσμιου ψύχους (global cooling) αυτό είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αντιθέτως, η θερμότητα της γης από το 1970 μέχρι σήμερα αυξάνεται ραγδαία καθώς, λόγω της ανθρωπογενούς δραστηριότητας είναι σαν να διαχέουμε την ενέργεια 190.000 πυρηνικών σταθμών κάθε χρόνο στους ωκεανούς.

Η επιστήμη δεν είναι διχασμένη για το αν η κλιματική αλλαγή οφείλεται στον άνθρωπο. Έχει καταλήξει στο συμπέρασμα αυτό εδώ και δεκαετίες μέσω των Εκθέσεων που συντάσσει ανά τακτά χρονικά διαστήματα η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (Intergovermental Panel on Climate Change-IPCC) του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Η IPCC ιδρύθηκε από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ (United Nations Environment Programme -UNEP) και τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (World Meteorological Organization -WMO) το 1988, και αποτελεί τον πλέον έγκριτο και αξιόπιστο επιστημονικό οργανισμό στον κόσμο που μελετά την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον, την ανθρωπότητα και την οικονομία, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες γνώσεις και τα δεδομένα στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Σε αυτήν συμμετέχουν επιστήμονες από 195 χώρες της διεθνούς κοινότητας και τα πορίσματά της πρέπει να εγκριθούν από το σύνολο των κρατών-μελών της. Απέναντι σε αυτήν την παγκόσμια επιστημονική συναίνεση οργανώνεται το τελευταίο διάστημα, με χορηγίες από το λόμπι των υδρογονανθράκων και του άνθρακα, μια συντονισμένη και διόλου τυχαία εκστρατεία παραπληροφόρησης από συγκεκριμένα ερευνητικά κέντρα, με στόχο την καθυστέρηση της υιοθέτησης μέτρων για την ανάληψη δράσης για το κλίμα.

Που βρισκόμαστε σήμερα;

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας του ΟΗΕ, το 2018 ακραία γεγονότα, τα οποία συνδέονται με την κλιματική αλλαγή, προκάλεσαν μόνο στις ΗΠΑ καταστροφές ύψους 49 δισεκατομμύρια δολαρίων, ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετανάστευσης, από τα 17 εκατομμύρια εκτοπισμένων ανθρώπων, πάνω από 2 εκατομμύρια βρέθηκαν σε αυτή την κατάσταση λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή. Αντίστοιχα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Γεωργίας εκτιμά ότι ο αριθμός των υποσιτιζόμενων ανθρώπων το 2017 ανήλθε στα 821 εκατομμύρια, μεγάλο μέρος του οποίου οφείλεται στην ξηρασία που προκλήθηκε από το φαινόμενο Ελ Νίνιο, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την αλλαγή του κλίματος.

Η IPCC δημοσίευσε μέσα σε ένα χρόνο τρεις Ειδικές Εκθέσεις για την κλιματική αλλαγή, οι οποίες αν και δεν προτείνουν μέτρα πολιτικής, αναδεικνύουν το γεγονός ότι ο πλανήτης μας βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Τον Οκτώβριο του 2018 δημοσίευσε την Ειδική Έκθεση για τον 1,5°C και προειδοποίησε ότι αν μέχρι το 2030 οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν μειωθούν κατά 45% και δεν μηδενιστούν μέχρι το 2050, θα ξεπεράσουμε το όριο συναγερμού της ανόδου της θερμοκρασίας στον 1,5°C, το οποίο είναι ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού που έχει υπογράψει και επικυρώσει το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.

Τον Αύγουστο του 2019, η IPCC δημοσιεύει άλλη μια νέα Ειδική Έκθεση, αυτή τη φορά για την Κλιματική Αλλαγή και τη Γη (Special Report on Climate Change and Land (SRCCL), η οποία επικεντρώνεται στα κρίσιμα ζητήματα της ερημοποίησης, της υποβάθμισης της γης, της βιώσιμης διαχείρισης των εδαφών και της διατροφικής ασφάλειας. Σε αυτήν αναδεικνύεται το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, εκμεταλλευόμαστε τα ¾ της διαθέσιμης ξηράς με αποτέλεσμα να απομυζούμε πόρους από τα οικοσυστήματα σε τέτοιο βαθμό που η απώλεια της βιοποικιλότητας δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, ενώ παράλληλα επισημαίνεται πως λόγω της ερημοποίησης κινδυνεύει το επίπεδο διαβίωσης 1-3 δισ. ανθρώπων, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Τέλος, τον Σεπτέμβριο του 2019 η IPCC έκλεισε την τριλογία των Ειδικών Εκθέσεων με τη μελέτη, με τίτλο «Πώς επηρεάζονται οι ωκεανοί και η κρυόσφαιρα από ένα κλίμα σε κρίση», στην οποία αναφέρεται ότι ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι απειλούνται από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη προκάλεσε το λιώσιμο 123 δισ. τόνων πάγου από 170.000 παγετώνες μόνο τη δεκαετία 2006-2015. Το λιώσιμο των πάγων επηρεάζει σοβαρά τους ανθρώπους, αλλά και το φυσικό περιβάλλον, καθώς αυξάνει τις πιθανότητες για φυσικές καταστροφές και επηρεάζει τη γεωργία και τον τουρισμό, με άμεσες συνέπειες στην ποιότητα ζωής ανθρώπων, αλλά και ειδών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πανίδα τον Πόλων (π.χ. θαλάσσιος ίππος, πιγκουίνοι), η οποία απειλείται άμεσα, καθώς αλλοιώνονται ή ακόμα και εξαφανίζονται τα ενδιαιτήματα των εν λόγω ειδών.

Η επιστήμη με τεκμηριωμένο τρόπο έχει καταρρίψει ξεκάθαρα κάθε επιχείρημα που θέτει υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, στέλνοντας ξεκάθαρα το μήνυμα στις πολιτικές ηγεσίες ότι η ανάληψη δράσης για την αναχαίτιση της κλιματικής κρίσης είναι πλέον μονόδρομος. Μπροστά μας έχουμε κάτι λιγότερο από 15 μήνες μέχρι την Συνδιάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στη Σκωτία τον Δεκέμβριο του 2020 για να λάβουν οι κυβερνήσεις τα τολμηρά εκείνα μέτρα που θα συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας στον 1,5°C. Μέχρι στιγμής, με τις δεσμεύσεις που έχουν ανακοινώσει, ο πλανήτης μας βρίσκεται σε τροχιά ανόδου της θερμοκρασίας πάνω από 3°C μέχρι το τέλος του αιώνα, ενώ το 2018 ήταν η χρονιά που οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκαν σημαντικά. 

Ήρθε η ώρα οι κυβερνήσεις να ευθυγραμμιστούν με τα πορίσματα της επιστήμης και να αφουγκραστούν την αγωνία της νέας γενιάς, η οποία κινητοποιείται μαζικά σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μάχη ενάντια στην κλιματική κρίση είναι μάχη επιβίωσης για το ανθρώπινο γένος και τον πολιτισμό μας.

* Σταύρος Μαυρογένης, υπεύθυνος ενεργειακής και κλιματικής πολιτικής,WWF Ελλάς

8 Οκτωβρίου 2019

HUFFPOST