Ενας αστροφυσικός του Χάρβαρντ ο οποίος το 1981 αποφάσισε ότι τελικά δεν τον νοιάζει καθόλου το τι συμβαίνει στο Διάστημα αφού είναι πολλά τα κακά που συμβαίνουν στη Γη και απαιτούν επείγουσες λύσεις έμελλε να γίνει ένας από τους «γίγαντες» της επιστήμης του κλίματος παγκοσμίως.
Ο 78χρονος σήμερα καθηγητής Γεωεπιστημών και Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον Μάικλ Οπενχάιμερ ήταν ένας από τους πρώτους κλιματολόγους που εδώ και περισσότερα από 35 χρόνια προειδοποίησαν για την επερχόμενη κλιματική αλλαγή παρουσιάζοντας στο αμερικανικό Κογκρέσο την έρευνά του που έδειχνε ότι ο άνθρωπος προκαλεί υπερθέρμανση του πλανήτη μέσω της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Συνέχισε και συνεχίζει να προειδοποιεί για τα δεινά που προκαλούμε στο «σπίτι» μας μέσα από πολλές καίριες θέσεις που έχει λάβει κατά καιρούς ως σύμβουλος του Κογκρέσου αλλά και των Αρχών της Νέας Υόρκης σχετικά με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, ως μέλος και σταθερός συγγραφέας των εκθέσεων της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών (IPCC) – η οποία μάλιστα έλαβε το 2007 το Νομπέλ Ειρήνης –, ακόμα και ως «δάσκαλος» σχετικά με το κλίμα της Μάργκαρετ Θάτσερ.
Η μηδενική αξιοπιστία των COP
Αυτός ο μεγάλος ειδήμονας του κλίματος μίλησε στο «Βήμα» με αφορμή τη Διάσκεψη για το Κλίμα COP29 που λαμβάνει χώρα στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, αναφέροντας ότι τα τελευταία χρόνια αναρωτιέται συχνά σχετικά με το ποιο είναι το ουσιαστικό νόημα ύπαρξης τέτοιων διασκέψεων. «Εχω γράψει αρκετά σχετικά με το αν η διαδικασία των COP έχει πλέον ξεπεράσει τα όρια της χρησιμότητάς της. Διότι ποιο το νόημα να συγκεντρώνονται οι αρμόδιοι τόσων χωρών προκειμένου να λάβουν αποφάσεις για μεγαλύτερες δεσμεύσεις όταν δεν έχουν καν φέρει εις πέρας τις προηγούμενες δεσμεύσεις τους; Γι’ αυτό και η αξιοπιστία των COP είναι πλέον μηδενική… Θα έβλεπα χρησιμότητα σε αυτές τις διασκέψεις αν άλλαζαν τον προσανατολισμό τους, αν οι χώρες που συμμετέχουν – και ειδικά οι μεγάλες πλούσιες χώρες – εκπλήρωναν πράγματι τους προηγούμενους στόχους τους και συζητούσαν αξιόπιστα για τους νέους τους στόχους, κάτι που αυτή τη στιγμή δεν συμβαίνει. Δεν συμβαίνει ενώ θα πρέπει όλοι να αντιληφθούν ότι τα ακραία κλιματικά φαινόμενα δεν θα σταματήσουν».
Δεν υπάρχει λοιπόν σημείο επιστροφής; Οδεύουμε προς την καταστροφή, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε κατά την έναρξη των εργασιών της COP29 o πρόεδρός της, ο αζέρος υπουργός Οικολογίας Μουχτάρ Μπαμπάγεφ; «Κάποιες περιοχές του πλανήτη όχι απλώς οδεύουν προς την καταστροφή, τη ζουν ήδη. Και η κατάσταση θα γίνει χειρότερη τα επόμενα χρόνια ακόμα και αν οι χώρες που έχουν συγκεντρωθεί για την COP29 αποφασίσουν επιτέλους να μειώσουν τις εκπομπές τους στο μέλλον. Ετσι αναμένουμε μια παρατεταμένη περίοδο αυξανόμενων καταστροφών, ειδικά σε κάποια μέρη του πλανήτη. Καταστροφές που θα αποφεύγονταν αν δεν είχαμε προκαλέσει την κλιματική κρίση, για την οποία η επιστήμη εδώ και δεκαετίες προειδοποιούσε χωρίς να εισακούεται».
Zώνες «υψηλότερου κινδύνου»
Ποια είναι αυτά τα μέρη του πλανήτη που αποτελούν τις ζώνες «υψηλότερου κινδύνου» για μεγάλες καταστροφές;
«Οι περιοχές που κινδυνεύουν περισσότερο από ακραία ζέστη και ξηρασία είναι η Κεντρική Αμερική, περιοχές της Νότιας Αφρικής, της Αυστραλίας καθώς και οι χώρες της Μεσογείου. Στη Μεσόγειο η ζέστη και η ξηρασία θα γίνουν εντονότερες, ενώ το νέο μοτίβο του κλίματος θα μεταφράζεται επίσης σε ισχυρές βροχοπτώσεις και πλημμύρες που θα εμφανίζονται διάσπαρτες μέσα στις περιόδους ξηρασίας και οι οποίες, με βάση τις υπάρχουσες υποδομές που δημιουργήθηκαν πριν από δεκαετίες, όταν τα δεδομένα του κλίματος ήταν πολύ διαφορετικά, θα είναι απλώς μη διαχειρίσιμες. Οι χώρες της Μεσογείου θα πρέπει λοιπόν να λάβουν σύντομα αποφάσεις για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, θα πρέπει όμως να λάβουν ακόμα πιο σύντομα αποφάσεις για το πώς θα μπορέσουν να προφυλάξουν τους πληθυσμούς τους από τις καταστροφές που θα έρθουν μέσω της δημιουργίας κατάλληλων υποδομών. Και μπορεί κάτι τέτοιο να συνδέεται με κόστος, όμως, αν το δουν μακροπρόθεσμα, θα είναι ένα κόστος περί τις πέντε φορές χαμηλότερο από το κόστος διαχείρισης μιας κλιματικής καταστροφής».
O καθηγητής Οπενχάιμερ ανέφερε ότι έχει την ελπίδα πως οι κυβερνήσεις θα πράξουν το καθήκον τους προς όφελος των πληθυσμών τους. «Η πραγματικότητα βέβαια δείχνει πως δεν κάνουν αρκετά. Πριν από εννέα χρόνια στο Παρίσι οι χώρες δεσμεύθηκαν ότι θα μειώσουν τις εκπομπές τους προκειμένου να συγκρατηθεί η μέση παγκόσμια θερμοκρασία κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα ως το 2100 και με πιο φιλόδοξο στόχο η συγκράτηση της θερμοκρασίας να είναι κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου – πρέπει βέβαια να πούμε ότι ο στόχος για μείωση κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου έχει ήδη χαθεί. Κανένας όμως δεν έκανε όσα έπρεπε προς αυτόν τον στόχο. Τα κράτη, και ειδικά τα πλούσια κράτη του Βορρά της Γης που οφείλουν να βοηθήσουν τον φτωχό Νότο να αντεπεξέλθει στα νέα κλιματικά δεδομένα, οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι το κλίμα πρέπει να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας τους, κάτι που δεν συμβαίνει».
Κι όμως, υπάρχει ελπίς…
Και αυτό το τελευταίο, τόνισε ο καθηγητής, αφορά σε μεγάλο βαθμό την ίδια τη χώρα του, η οποία μόλις εξέλεξε ξανά έναν πρόεδρο που δεν έχει σίγουρα την κλιματική αλλαγή στην κορυφή της ατζέντας του.
«Ο πρόεδρος Τραμπ δεν φαίνεται να θέλει να κάνει κάτι ουσιαστικό για αναστροφή της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει το κλίμα. Συνεχίζω να ελπίζω ότι θα πάρει στα σοβαρά το ζήτημα». Τόσο σοβαρά ώστε να μην αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού, όπως απείλησε για δεύτερη φορά; «Η συμφωνία αυτή αφορά ένα παγκόσμιο οικοδόμημα συνεργασίας και συμφώνων μεταξύ των χωρών και δεν είναι τόσο εύκολη η αποχώρηση. Ελπίζω κάποιος να το κατανοήσει αυτό στη νέα κυβέρνηση και να κατανοήσει επίσης ότι μια αποχώρηση θα θέσει τις ΗΠΑ σε δυσχερή θέση στο παγκόσμιο στερέωμα».
Κλείνοντας πάντως ο διακεκριμένος κλιματολόγος θέλησε να επισημάνει ότι πιστεύει πως μπορούμε να αποφύγουμε, έστω και τώρα, την ολική καταστροφή.
«Δεν εγκαταλείπω εύκολα την πίστη μου στους ανθρώπους. Καταστροφές θα γίνονται στο σημείο που φέραμε τον πλανήτη, πιστεύω όμως ότι μπορούμε να αποφύγουμε την οριστική καταδίκη. Μπορούμε, αν δράσουμε συντονισμένα, να συγκρατήσουμε τη θερμοκρασία κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου, αλλά αυτό απαιτεί ισχυρή δέσμευση των χωρών για μείωση των εκπομπών τους. Απαιτεί πολιτική βούληση. Απαιτεί καλούς ηγέτες που θα θέσουν το κλίμα ως την απόλυτη προτεραιότητα». Μάλλον απαιτεί το αντίθετο από αυτό που φαίνεται να συμβαίνει τις τελευταίες ημέρες στο Μπακού…
