Τη Δευτέρα 8 Ιουλίου η υπηρεσία Copernicus της Ευρωπαϊκής Ενωσης εξέδωσε μια άκρως ανησυχητική ανακοίνωση: Ο Ιούνιος του 2024 αποτέλεσε τον δωδέκατο συνεχόμενο μήνα κατά τον οποίο η μέση παγκόσμια θερμοκρασία του επιφανειακού αέρα ήταν κατά τουλάχιστον 1,5 βαθμό υψηλότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Καύσωνες έπληξαν Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο, ενώ η Αθήνα είχε «τον θερμότερο Ιούνιο από το 1860», όπως υπογράμμιζε εμφατικά η έκθεση.
Η μεγάλη εικόνα είναι ακόμα πιο ανησυχητική: τους τελευταίους 12 μήνες η μέση παγκόσμια θερμοκρασία ήταν η υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ – 1,64 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον προβιομηχανικό μέσο όρο. Με τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα να καταγράφουν το 2023 ρεκόρ όλων των εποχών, φτάνοντας, σύμφωνα με εκτιμήσεις, τους 37,55 γιγατόνους, το παράθυρο ευκαιρίας για περιορισμό της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον 1,5 βαθμό πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, όπως ορίζει η Συμφωνία των Παρισίων, αναμένεται να κλείσει ως το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας. Ειδικοί, μάλιστα, εκτιμούν ότι ακόμα και το όριο των 2 βαθμών ενδέχεται να καταρριφθεί έως το 2040, με τις συνέπειες για τη ζωή στη Γη να προδιαγράφονται εφιαλτικές.
Ο εφιάλτης των 2 βαθμών
Τον Οκτώβριο του 2018 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σε έκθεσή της υπογράμμιζε τη σημασία του περιορισμού της παγκόσμιας υπερθέρμανσης στον 1,5 βαθμό σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, εξηγώντας ότι αν και οι επιπτώσεις θα είναι δυσμενείς σε κάθε περίπτωση, ενδεχόμενη αύξηση κατά 2 βαθμούς θα ήταν εφιαλτική. Συγκεκριμένα, σημείωνε ότι στο πρώτο σενάριο το 14% του πληθυσμού της Γης θα εκτίθετο σε σοβαρούς καύσωνες τουλάχιστον μία φορά κάθε πέντε χρόνια. Στο δεύτερο, το ποσοστό εκτοξεύεται στο 37%, με τις ακραίες θερμοκρασίες να επηρεάζουν 420 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους. Στα μεσαία γεωγραφικά πλάτη της Γης, στα οποία περιλαμβάνεται η Μεσόγειος, ενδεχόμενη αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς θα οδηγούσε τον υδράργυρο έως και 4 βαθμούς ψηλότερα, 1 βαθμό πάνω από το ηπιότερο σενάριο του 1,5 βαθμού.
Περίπου 61 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι στις αστικές περιοχές θα εκτεθούν σε σοβαρή ξηρασία σε έναν κόσμο θερμότερο κατά 2 βαθμούς, ενώ στο δυσμενές σενάριο η λειψυδρία θα επηρεάσει από 184 έως και 270 εκατομμύρια περισσότερους ανθρώπους. Οσον αφορά τη βιοποικιλότητα, αν χαθεί ο στόχος του 1,5 βαθμού, το 18% των εντόμων, το 16% των φυτών και το 8% των σπονδυλωτών θα κινδυνεύσουν, ενώ σημαντικά μεγαλύτερες θα είναι και οι επιπτώσεις των δασικών πυρκαγιών, των ακραίων καιρικών φαινομένων και της εξάπλωσης χωροκατακτητικών ειδών.
Οσον αφορά στις παράκτιες περιοχές, στο σενάριο των 2 βαθμών η στάθμη της θάλασσας αναμένεται να αυξηθεί κατά τουλάχιστον 20 εκατοστά σε πάνω από το 70% των ακτογραμμών της Γης – ύψος διπλάσιο από ό,τι στο σενάριο του 1,5 βαθμού. Αρνητικά θα επηρεαστούν και σημαντικές για την ανθρώπινη διατροφή καλλιέργειες, όπως το καλαμπόκι, για το οποίο στο σενάριο των 2 βαθμών προβλέπεται μείωση της απόδοσης κατά 5%. Υπό το πρίσμα όλων των παραπάνω, σοβαρότατες θα είναι και οι προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία.
