Κλιματική αλλαγή – Οι περιοχές του πλανήτη που πρέπει να προστατευτούν με κάθε κόστος

Λεπτομερείς νέες χαρτογραφήσεις ανέδειξαν τα δάση και τους υγροβιότοπους που, αν καταστραφούν από την ανθρώπινη δραστηριότητα, θα φέρουν κλιματικό χάος.

Πρόκειται για τα αχανή δάση και υγροβιότοπους της Ρωσίας, του Καναδά και των ΗΠΑ, όπως αναφέρουν οι ερευνητές, αλλά και για τα τροπικά δάση του Αμαζονίου, του Κονγκό και της Νοτιοανατολικής Ασίας. Τα βρετανικά έλη και τα μανγκρόβια έλη και τα δάση ευκαλύπτων στην Αυστραλία είναι επίσης ζωτικά για την επιβίωση της ανθρωπότητας.

Οι επιστήμονες εντόπισαν 139 δισ. τόνους (GT) άνθρακα στα δέντρα, τα φυτά και τα εδάφη, οι οποίοι «δεν μπορούν να ανακτηθούν», πράγμα που σημαίνει ότι η φυσική αναγέννηση δεν θα έχει αποκαταστήσει την απώλειά τους μέχρι το 2050, την ημερομηνία που έχει οριστεί ως διορία για την επίτευξη του στόχου των καθαρών μηδενικών παγκόσμιων εκπομπών, προκειμένου να αποφύγουμε τις χειρότερες συνέπειες της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Μόνο στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η εκτροφή ζώων, η υλοτομία και οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει την απελευθέρωση τουλάχιστον 4GT μη ανακτήσιμου άνθρακα (δηλαδή άνθρακα που δεν μπορεί να ανακτηθεί άμεσα μέσα από τη φυσική αναγέννηση ενός οικοσυστήματος).

Η μείωση της καύσης ορυκτών καυσίμων είναι κομβική προκειμένου να αποσοβηθεί η κλιματική κρίση, όμως το τέλος της αποψίλωσης των δασών είναι επίσης κρίσιμο.

Μεγάλα κράτη, όπως η Βραζιλία, η Κίνα και οι ΗΠΑ συμφώνησαν να φτάσουν σε αυτό το στόχο έως το 2030 στη σύνοδο Cop26 για το κλίμα, όμως, όπως παρατηρεί ο Guardian, σε αντίστοιχη δέσμευση είχαν προχωρήσει και το 2014 χωρίς αποτέλεσμα.

Ο μη ανακτήσιμος άνθρακας της Γης είναι συγκεντρωμένος σε πολύ συγκεκριμένα σημεία, έδειξαν οι επιστήμονες. Περίπου ο μισός βρίσκεται μόλις στο 3,3% της χερσαίας έκτασης του πλανήτη, πράγμα που σημαίνει ότι τα εστιασμένα προγράμματα συντήρησης θα μπορούσαν να αποδειχθούν εξαιρετικά αποτελεσματικά. Μόνο ο μισός από τον μη ανακτήσιμο άνθρακα βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε προστατευμένες περιοχές, όμως αν στις τελευταίες προστεθεί μόλις 5,4% της συνολικής έκτασης της χερσαίας έκτασης της Γης ακόμη, θα διασφαλιζόταν η προστασία του 75% του μη ανακτήσιμου άνθρακα του πλανήτη, διαπίστωσαν οι ερευνητές.

Οι αυτόχθονες φυλές είναι οι καλύτεροι προστάτες των γαιών αυτών, όμως μόλις το ένα τρίτο του μη ανακτήσιμου άνθρακα βρίσκεται αποθηκευμένο σε δικές τους αναγνωρισμένες περιοχές.

Οι αποθήκες μη ανακτήσιμου άνθρακα συμπίπτουν στις περισσότερες περιπτώσεις με περιοχές πλούσιες σε άγρια ζωή, επομένως η προστασία τους θα μπορούσε να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση της μαζικής εξαφάνισης άγριων ειδών.

«Πρέπει οπωσδήποτε να προστατεύσουμε αυτόν το μη ανακτήσιμο άνθρακα για να αποτρέψουμε την κλιματική καταστροφή. Πρέπει να τον κρατήσουμε στο έδαφος», δήλωσε η Μόνικα Νουν, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, στην Conservation International. «Πρόκειται για περιοχές που πραγματικά δεν μπορούν να αποκατασταθούν στη διάρκεια της ζωής μας. Πρέπει να προστατεύσουμε τον άνθρακα της γενιάς μας. Όμως από τη στιγμή που ο μη ανακτήσιμος άνθρακας είναι συγκεντρωμένος σε σχετικά μικρή έκταση της Γης, ο πλανήτης θα μπορούσε να προστατεύσει την πλειοψηφία αυτών των ζωτικών για το κλίμα περιοχών μέχρι το 2030».

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Πιτ Σμιθ, του Πανεπιστημίου του Aberdeen στη Βρετανία, δήλωσε:

«Αυτή η έρευνα παρουσιάζει ένα πειστικό επιχείρημα για το πού και πώς θα πρέπει να εστιαστούν οι προσπάθειές μας για τις πρωτοβουλίες «30 μέχρι το ‘30» που ήδη υπάρχουν», αναφερόμενος στο στόχο για την προστασία του 30% των χερσαίων εκτάσεων μέχρι το 2030.

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Sustainability, διαπίστωσε ότι το 57% του μη ανακτήσιμου άνθρακα ήταν αποθηκευμένος σε δέντρα και φυτά, ενώ το 43% στο έδαφος, ιδίως αυτό των βάλτων. Οι βάλτοι του πλανήτη αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα σε σχέση με τα τροπικά και υπο-τροπικά δάση, κατέληξε η έρευνα.

Τα τροπικά δάση και οι βάλτοι του Αμαζονίου αποτελούν τη μεγαλύτερη αποθήκη μη ανακτήσιμου άνθρακα.

Πρόσφατα, ανακοινώθηκε ότι εκπέμπουν περισσότερο άνθρακα από ό,τι απορροφούν. Οι πολικοί βάλτοι και τα δάση του ανατολικού Καναδά και της δυτικής Σιβηρίας, καθώς επίσης και οι νησίδες τροπικών δασών της νοτιοανατολικής Ασίας, καταλαμβάνουν τις επόμενες θέσεις. Το εύκρατο δάσος της βροχής στα βορειοδυτικά της Βόρειας Αμερικής, τα μανγκρόβια και τα παλιρροϊκά έλη σε όλο τον κόσμο, καθώς επίσης και η λεκάνη του Κονγκό αποτελούν επίσης σημαντικές αποθήκες.

Η Ρωσία διαθέτει τη μεγαλύτερη αποθήκη μη ανακτήσιμου άνθρακα – το 23% της συνολικής ποσότητας του πλανήτη – ενώ τα τελευταία χρόνια πλήττεται από αυξανόμενο αριθμό πυρκαγιών.

Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η Βραζιλία, όπου η κυβέρνηση Μπολσονάρου έχει δώσει ελευθέρας στην αποψίλωση των δασών. Ο Καναδάς βρίσκεται στην τρίτη και οι ΗΠΑ στην πέμπτη θέση: μαζί, αυτές οι δύο χώρες διαθέτουν το 14% του μη ανακτήσιμου άνθρακα, όμως υποφέρουν από τις πυρκαγιές, τα παράσιτα και την υλοτομία. Οι υγρότοποι της νότιας Φλόριντα είναι επίσης ιδιαιτέρως σημαντικοί.

Η Αυστραλία φιλοξενεί το 2,5% του μη ανακτήσιμου άνθρακα του πλανήτη, στα παραλιακά της μανγκρόβια έλη και τα φύκια της, αλλά και στα δάση που βρίσκονται στα νοτιοανατολικά και νοτιοδυτικά τμήματά της. Τα τελευταία είναι που βίωσαν τις γιγάντιες καταστροφικές πυρκαγιές του 2019-20.

Στη Βρετανία, τα έλη καλύπτουν περίπου 2 εκατ. εκτάρια και αποτελούν αποθήκες για περίπου 230 εκατ. τόνους μη ανακτήσιμου άνθρακα εδώ και αιώνες. Πλέον, όμως, βρίσκονται σε κακή κατάσταση.

Οι επιστήμονες υπολόγισαν την ποσότητα και την τοποθεσία του μη ανακτήσιμου άνθρακα εντο9πίζοντας πρώτα σε υψηλή ανάλυση τις περιοχές στις οποίες η ανθρώπινη δραστηριότητα θα μπορούσε να καταστρέψει φυσικά οικοσυστήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονταν δάση και υγρότοποι, όχι όμως και οι περιοχές που καλύπτονται από παγετώνες, ούτε και οι καλλιέργειες δέντρων για εμπορική χρήση.

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες εκτίμησαν την συνολική ποσότητα άνθρακα που αποθηκεύεται στα δέντρα, τα φυτά και τα εδάφη στις συγκεκριμένες περιοχές. Εντέλει, εκτίμησαν περίπου τι ποσότητες άνθρακα θα μπορούσαν να ανακτηθούν μέσω της φυσικής αναγέννησης εντός 30 ετών, σε περίπτωση που τα δάση και οι υγρότοποι καταστρέφονταν.

Η διαφορά μεταξύ του συνολικού άνθρακα και του ανακτήσιμου άνθρακα έδωσε την ποσότητα του μη ανακτήσιμου άνθρακα.

Σε περίπτωση που αυτός ο μη ανακτήσιμος άνθρακας χαθεί, θα καταστρέψει τον προϋπολογισμό άνθρακα εντός του οποίου πρέπει να παραμείνουμε προκειμένου να έχουμε λιγότερο από 70% πιθανότητα να περιορίσουμε την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου.

Τα έλη και τα μανγκρόβια έλη συγκεντρώνουν υψηλές ποσότητες μη ανακτήσιμου άνθρακα εξαιτίας της υψηλής πυκνότητας άνθρακα που τα χαρακτηρίζει, αλλά και του γεγονότος ότι απαιτούνται αιώνες για την αποκατάστασή τους. Τα τροπικά δάση είναι λιγότερο πυκνά σε άνθρακα και αναγεννιούνται με σχετικά γρήγορους ρυθμούς, ωστόσο παραμένουν κρίσιμα εξαιτίας των τεράστιων εκτάσεων που καλύπτουν.

Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι η προστασία του μη ανακτήσιμου άνθρακα θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενίσχυση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων πληθυσμών, να δίνει τέλος σε πολιτικές που επιτρέπουν την καταστροφή των δασών και να επεκτείνει τις προστατευόμενες περιοχές.

Ο Ρομπ Φιλτν, περιβαλλοντολόγος για το RSPB στη Βρετανία, δήλωσε: «Η προστασία του μη ανακτήσιμου άνθρακα, σε συνδυασμό με την απο-ανθρακοποίηση των οικονομιών του πλανήτη, θα καταστήσει πιο πιθανό ένα ασφαλές κλίμα, ενώ παράλληλα συμβάλλει στη συντήρηση περιοχών με μεγάλη αξία για τη βιοποικιλότητα».

Με πληροφορίες από Guardian

18 Νοεμβρίου 2021

in.gr