Κινητήρια δύναμη η ΡΑΕ για τις ενεργειακές μεταρρυθμίσεις - Ρυθμιστική πολιτική για το 2021
Οι στόχοι που θέτει η σύγχρονη εποχή για την ενέργεια, το περιβάλλον, την οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις, αναδεικνύουν τη σημασία του ρόλου που επιτελεί η ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Οι σχετικές προκλήσεις περιλαμβάνουν, αφενός την εποπτεία και ρύθμιση των ενεργειακών αγορών, αφετέρου τη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διαχείρισης των ενεργειακών και λοιπών πόρων, κατά τις αρχές της κλιματικής ουδετερότητας, της εξοικονόμησης ενέργειας και της κυκλικής οικονομίας. Η ΡΑΕ διεκδικεί περαιτέρω ενδυνάμωση του κομβικού της ρόλου και επέκταση των δραστηριοτήτων της.
Περαιτέρω, το υπό διαμόρφωση από την Πολιτεία νέο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα που θα ορίζει ακόμα πιο φιλόδοξους στόχους για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη απανθρακοποίηση της χώρας αναμένεται να δημιουργήσει νέες προοπτικές ανάπτυξης στον ενεργειακό τομέα. Και εδώ η ενεργός συμμετοχή του Ρυθμιστή είναι καίριας σημασίας προκειμένου οι σχετικές μεταρρυθμίσεις να λειτουργήσουν προς όφελος των καταναλωτών και της εθνικής οικονομίας. Target Model
Η ΡΑΕ, το 2020, ολοκλήρωσε μετά από πολυετή προσπάθεια την επεξεργασία του κανονιστικού – ρυθμιστικού πλαισίου για τη δομική αναμόρφωση της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας κατά το Μοντέλο Στόχου (Target Model). Η εκκίνηση των νέων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας την 1η Νοεμβρίου 2020, η σύζευξη με την αγορά της Ιταλίας την 15η Δεκεμβρίου 2020 και η σύζευξη με την αγορά της Βουλγαρίας την 11η Μαΐου 2021 αποτελούν κομβικά γεγονότα στο χώρο της ενέργειας που καθιστούν την Ελλάδα μέρος της ενοποιημένης αγοράς ενέργειας και δίνουν το στίγμα της σύγκλισης με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Επιπρόσθετα, η Αρχή ολοκληρώνει τον σχεδιασμό ενός καινοτόμου Μηχανισμού Παρακολούθησης και Εποπτείας των Ενεργειακών Αγορών, ο οποίος αξιοποιεί ευρύ φάσμα δεδομένων που συλλέγονται μέσω τυποποιημένης διαδικασίας από τους Διαχειριστές και αναλύονται κατά τρόπο αυτοματοποιημένο. Ο Μηχανισμός πρόκειται να ενισχύσει την εποπτική αρμοδιότητα της Αρχής, καθώς θα της παράσχει την ευχέρεια της ενδελεχούς παρακολούθησης του επιπέδου ανταγωνισμού και των πρακτικών των Συμμετεχόντων, ώστε να δύναται να παρεμβαίνει άμεσα και αποτελεσματικά.
Διαχειριστές
Ταυτόχρονα, επειδή αναμφισβήτητα οι Διαχειριστές θα αποτελέσουν τη «ραχοκοκαλιά» για την ενεργειακή μετάβαση, η Αρχή εντείνει την παρακολούθηση του τρόπου άσκησης των καθηκόντων τους, ιδίως ως προς την ανάπτυξη των υποδομών που προβλέπονται στα δεσμευτικά Προγράμματα Ανάπτυξης, την τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης των Χρηστών, την αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρονται στους καταναλωτές, την εξοικονόμηση κόστους, την προτεραιοποίηση σχεδίων που είναι απολύτως συνυφασμένα με την ιδιότητά τους και την αποτελεσματική μέριμνα για την ασφάλεια εφοδιασμού και την επίτευξη των στρατηγικών στόχων της Πολιτείας (απολιγνιτοποίηση, μειωμένες εκπομπές άνθρακα, διείσδυση ΑΠΕ, στήριξη διεσπαρμένης παραγωγής κλπ.).
Είναι απολύτως σαφές ότι η άσκηση των μονοπωλιακών δραστηριοτήτων -οι οποίες έχουν το προνόμιο να απαλλάσσονται από τους συνήθεις επιχειρηματικούς κινδύνους, χάρη στη χρηματοδότησή τους από τους καταναλωτές- οφείλει να ανταποκρίνεται στους υψηλούς στόχους και τα πρότυπα του Ρυθμιστή.
Σε αυτό το πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ενωσιακό πλαίσιο απονέμει αποκλειστικά στην ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή την υποχρέωση παρακολούθησης και εποπτείας των Διαχειριστών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, η ΡΑΕ είναι αποφασισμένη να υποστηρίξει -με πάσης φύσεως κίνητρα- την βελτίωση των υπηρεσιών από τους Διαχειριστές.
Υποστήριξη μετασχηματισμού
Παράλληλα, η εξαγγελία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και η διοχέτευση του 38,7% των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης στον άξονα της πράσινης μετάβασης αναμένονται να συμβάλουν περαιτέρω στον μετασχηματισμό του ενεργειακού τομέα της χώρας.
Αυτό το φιλόδοξο παραγωγικό μοντέλο συνδυάζεται και με στοχευμένες παρεμβάσεις στην ενεργειακή αγορά, όπως είναι η διερεύνηση της εφαρμογής μηχανισμού στρατηγικής εφεδρείας και μηχανισμού διαθεσιμότητας ισχύος (CRM), η αναθεώρηση του πλαισίου ανταγωνιστικών διαδικασιών ΑΠΕ, η πρόβλεψη ειδικού πλαισίου διμερών συμβάσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας έργων ΑΠΕ (ιδιωτικά PPAs), η εξέταση των δυνατοτήτων στήριξης των υβριδικών σταθμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά και των μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, η θέσπιση του πλαισίου για την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών πάρκων, καθώς και η υλοποίηση δράσεων για την ενεργειακή πενία. Προφανώς, η Αρχή, με την υψηλή τεχνογνωσία που διαθέτει, υποστηρίζει ενεργά τις σχετικές προσπάθειες.
Επενδύσεις ΑΠΕ
Περαιτέρω, όσον αφορά ιδίως στα θέματα ΑΠΕ, διαπιστώνεται μεν το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, όπως εκδηλώθηκε με την υποβολή 1865 αιτήσεων συνολικής ισχύος 45,5 GW κατά τον κύκλο του Δεκεμβρίου 2020, εγείρονται ωστόσο εύλογοι προβληματισμοί για τη μετουσίωσή τους σε «έργα ΑΠΕ».
H ΡΑΕ -χάρη στον ψηφιακό της μετασχηματισμό και το νέο πληροφοριακό σύστημα, ανταποκρίθηκε με απόλυτη επιτυχία στις σχετικές απαιτήσεις, εκδίδοντας τάχιστα 1.249 Βεβαιώσεις Παραγωγού συνολικής ισχύος 27 GW και ολοκληρώνοντας την αξιολόγηση της πλειοψηφίας των εκκρεμών αιτημάτων έργων ΑΠΕ, που επικαιροποιήθηκαν μέσω του πληροφοριακού συστήματος ΑΠΕ (Βεβαιώσεις Παραγωγού συνολικής ισχύος περίπου 20 GW).
Σήμερα λοιπόν βρίσκονται στο στάδιο αδειοδοτικής ωρίμανσης περίπου 47 GW νέα έργα ΑΠΕ, που έρχονται να προστεθούν στα περίπου 30GW παλιά έργα που διαθέτουν άδεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι όμως ξεκάθαρο ότι ο πληθωρισμός των αιτήσεων, αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική απομείωση των τιμών στις ανταγωνιστικές διαγωνιστικές διαδικασίες, όπως αποτυπώθηκε στον διαγωνισμό του Μαΐου 2021, όπου η χαμηλότερη τιμή προσδιορίστηκε στα 32,97€/MWh, ενώ η μεσοσταθμική τιμή διαμορφώθηκε στα 37,6 €/MWh, και μάλιστα για έργα ισχύος έως 20MW.
Καταναλωτής
Επιπρόσθετα, η Αρχή, μεριμνώντας για την προστασία των καταναλωτών και την ενίσχυση της διαφάνειας στη λιανική αγορά, αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στο «Εργαλείο Σύγκρισης Τιμών προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου», η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε στις 9 Νοεμβρίου 2020 -μέσω της ιστοσελίδας www.energycost.gr-.
Η εν λόγω διαδικτυακή εφαρμογή παρέχει στους καταναλωτές ένα εύχρηστο και αξιόπιστο εργαλείο που επιτρέπει τη σύγκριση των ενεργειακών προϊόντων, υπό όρους διαφανούς και ακριβούς πληροφόρησης. Η θεσμοθέτηση του Εργαλείου, καθώς και η πρόβλεψη της υποχρέωσης των Προμηθευτών να επικαιροποιούν διαρκώς τους όρους παροχής των προϊόντων τους είναι απολύτως κρίσιμη για την ενδυνάμωση των καταναλωτών ώστε να ασκούν το δικαίωμά τους για ελεύθερη επιλογή προμηθευτή αλλά και για την τόνωση του υγιούς ανταγωνισμού στις σχετικές διαφορές.
Ενεργειακές Υποδομές
Ραγδαίες είναι οι εξελίξεις και ως προς την ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών:
α) Στον τομέα του φυσικού αερίου, η Αρχή παρακολουθεί στενά την υλοποίηση των φιλόδοξων προγραμμάτων ανάπτυξης διαχειριστών δικτύων διανομής (ΕΔΑ ΘΕΣΣ, ΕΔΑ Αττικής, ΔΕΔΑ και HENGAS) για τη σύνδεση νέων περιοχών και την πρόσβαση πελατών σε φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα, τα μεγάλα έργα υποδομής φυσικού αερίου που βρίσκονται σε εξέλιξη (ξεκίνησε ήδη εμπορική λειτουργία του αγωγού TAP, η μονάδα αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου της Ρεβυθούσας, FSRU Αλεξανδρούπολης, κτλ), αυξάνουν την ασφάλεια εφοδιασμού της χώρας.
(β) Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, υλοποιούνται καινοτόμα εγχειρήματα, όπως είναι η ένταξη της ηλεκτροκίνησης στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, ο επανασχεδιασμός της ανάπτυξης των δικτύων διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για να καταστεί εφικτή η σύνδεση μεγάλου αριθμού έργων ΑΠΕ και η εγκατάσταση έξυπνων μετρητών.
(γ) Ειδικότερα, ως προς τις διασυνδέσεις των νησιών, που ξεκίνησαν με πρωτοβουλία και σχεδιασμό της ΡΑΕ από το 2003, η Αρχή παρακολουθεί την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων. Σημειώνεται ότι το 2020 ολοκληρώθηκε η διασύνδεση της Γ’ φάσης των Κυκλάδων, ενώ ολοκληρώνεται άμεσα η μικρή διασύνδεση της Κρήτης.
Μετασχηματισμός
Σχετικώς, σημειώνεται ότι η στρατηγική επιλογή της Ελλάδας για ταχεία απολιγνιτοποίηση, αφενός μεταβάλλει δραστικά το ενεργειακό μείγμα της χώρας, αφετέρου συνεπάγεται την αντιμετώπιση μίας σειράς προκλήσεων, όπως είναι η ασφάλεια εφοδιασμού τόσο για το Ηπειρωτικό Σύστημα όσο και για τα Νησιά, η ευστάθεια και η ευελιξία του Συστήματος και του Δικτύου, η διασφάλιση της τηλεθέρμανσης, η επίτευξη ανταγωνιστικής τιμολόγησης για τους βιομηχανικούς καταναλωτές και η στήριξη της διείσδυσης της παραγόμενης πράσινης ενέργειας.
Σε συνέχεια των ανωτέρω, είναι σαφές ότι η Ελλάδα οδεύει σε ριζικό μετασχηματισμό του ενεργειακού τοπίου, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί σημείο αναφοράς στο ενεργειακό γίγνεσθαι της Ευρώπης και στις εξελίξεις της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Κινητήρια δύναμη στις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις αποτελεί η ΡΑΕ, η οποία -αναμένοντας την εκπλήρωση των πολιτικών δεσμεύσεων για την οριστική επίλυση των προβλημάτων υποστελέχωσης και υποαμοιβής του προσωπικού της- εγγυάται την αντιμετώπιση με τεχνοκρατικό τρόπο και πνεύμα ανεξαρτησίας όλων των κρίσιμων θεμάτων, για την ισόρροπη ικανοποίηση των εννόμων συμφερόντων των παικτών της αγοράς και των καταναλωτών.
-------------
Ο κ. Αθανάσιος Δαγούμας είναι Επίκουρος Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας
Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2021 που εκδίδει για 10η συνεχή χρονιά το επιτελείο του energypress
17 Ιουνίου 2021
energypress
