Κανονικότητα ή νέοι μπελάδες;
Λαμβάνοντας υπόψη τις τάσεις των τελευταίων ετών και το πολιτικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί, στις προβλέψεις μας για το 2024 θα μιλούσαμε αβίαστα για μια ακόμη χρονιά ρεκόρ σε εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών, τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Παρόλα αυτά, δεν αποκλείεται να γίνουμε μάρτυρες και αρνητικών εξελίξεων, κυρίως λόγω αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες όμως, αν ληφθούν, θα επηρεάσουν αναπόφευκτα και τη χώρα μας.
Ας δούμε πρώτα τα θετικά. Το 2023 κλείνει με πάνω από 400 GW νέων εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών σε παγκόσμιο επίπεδο. Σημαντικά πάνω από 1 GW κάθε μέρα! Είκοσι χρόνια πριν, χρειαζόταν ένας ολόκληρος χρόνος για να φτάσουμε το 1 GW, σήμερα λίγες ώρες! Τα φωτοβολταϊκά είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής στην ιστορία και αυτό θα συνεχιστεί φυσικά και το 2024, οπότε και αναμένουμε οι νέες εγκαταστάσεις να αγγίξουν το 0,5 TW. Ένα ποσοστό άνω του 10% θα αφορά την Ευρώπη (μακράν φυσικά της πρωταθλήτριας Κίνας), ενώ και στην Ελλάδα αναμένουμε περί τα 2 GW νέων συνδέσεων.
Μένοντας στην Ελλάδα, το 2024 θα είναι πιθανότατα η πρώτη χρονιά κατά την οποία τα μεγάλης κλίμακας συστήματα θα αποτελούν πάνω από το 50% της συνολικής νέας εγκατεστημένης ισχύος, αμφισβητώντας την κυριαρχία των μικρομεσαίων συστημάτων έως 1 MW που είχαμε τα τελευταία 15 χρόνια. Θα δούμε επίσης σημαντική ανάπτυξη των συστημάτων αυτοκατανάλωσης, όπου τη μερίδα του λέοντος θα έχουν και πάλι τα εμπορικά συστήματα. Αναμένουμε επίσης να συνδεθούν στο δίκτυο και περίπου 10.000 μικρά συστήματα αυτοκατανάλωσης με αποθήκευση, βάζοντας επιτέλους τη χώρα μας στο χάρτη της οικιακής αποθήκευσης ενέργειας.
Σε ότι αφορά στο κόστος, η περίοδος των αυξημένων τιμών έχει παρέλθει οριστικά. Μέσα στο 2023 είχαμε μια εντυπωσιακή μείωση των τιμών των φωτοβολταϊκών πλαισίων (που σήμερα είναι σε ιστορικά χαμηλά), μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί περίπου ως τα μέσα του 2024. Στο δεύτερο εξάμηνο του έτους δεν αποκλείεται να δούμε μια μικρή διόρθωση των τιμών, αλλά και πάλι αυτές θα είναι σημαντικά μικρότερες από τις τιμές που διαμορφώθηκαν κατά την περίοδο της κρίσης.
Αυτά βέβαια με μια προϋπόθεση. Ότι η Ευρώπη δεν θα αυτοκτονήσει κάνοντας τις λάθος πολιτικές επιλογές. Τι σημαίνει λάθος επιλογές; Εντός του 2023 έχει ξεκινήσει μια συζήτηση για πιθανή επιβολή εμπορικών φραγμών και δασμών σε εισαγόμενα (από την Ασία) φωτοβολταϊκά. Αφορμή για τη συζήτηση αυτή είναι η αναντίρρητη ανάγκη στήριξης της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, η οποία αδυνατεί σήμερα να ακολουθήσει τους ρυθμούς της ασιατικής ατμομηχανής. Η ΕΕ έχει βάλει ως στόχο να υπάρχει εγχώρια παραγωγή φωτοβολταϊκών τουλάχιστον 30 GW ως το 2030. Κανείς δεν διαφωνεί με αυτό, μόνο που κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να γίνει σε μια νύκτα και χωρίς κόστος, και φυσικά πρέπει να γίνει χωρίς να διαταραχτεί η ομαλή λειτουργία της αγοράς. Κάποιοι λοιπόν εισηγούνται μέτρα που, ενώ δεν επιταχύνουν διόλου την εγχώρια παραγωγή, προσπαθούν να εμποδίσουν (με φραγμούς και δασμούς) τα εισαγόμενα προϊόντα. Έτσι όμως κινδυνεύει η εντυπωσιακή σήμερα πορεία της ευρωπαϊκής αγοράς, η οποία θυμίζω έχει ως στόχο την εγκατάσταση 600 GWac (720 GWp) φωτοβολταϊκών ως το 2030. Για όσους δεν έχουν εμπειρία από το πρόσφατο παρελθόν, θυμίζω απλώς τι υπέστησαν οι ευρωπαϊκές αγορές την περίοδο 2013-2018 οπότε και ίσχυσαν αντίστοιχοι δασμοί (και πάλι εν ονόματι της προστασίας της εγχώριας παραγωγής, η οποία βέβαια ουδόλως ωφελήθηκε ή ανέκαμψε).
Στο τεχνολογικό επίπεδο τώρα, η κατάσταση ήταν ξεκάθαρη το 2023 και θα γίνει ακόμη περισσότερο το 2024. Τα μονοκρυσταλλικά πλαίσια είναι ο απόλυτος κυρίαρχος, όπως και τα φωτοβολταϊκά διπλής όψης για τα συστήματα επί εδάφους. Η αγορά αναπτύσσεται γύρω από δύο μεγάλες κατηγορίες συστημάτων: τα πλαίσια για πάρκα (με ονομαστική ισχύ πλέον περί τα 600 W ανά πλαίσιο) και τα πλαίσια για συστήματα επί στεγών (με ισχύ 400-450 W).
Μια άλλη τάση, που γίνεται ολοένα και πιο εμφανής, είναι η εγκατάσταση συστημάτων αποθήκευσης μαζί με τα φωτοβολταϊκά. Στη Γερμανία, το ποσοστό νέων οικιακών φωτοβολταϊκών που εγκαθίσταται πλέον με μπαταρία αγγίζει το 80%, στην Ιταλία το 70%, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι περίπου 25%.
Και μιας και μιλάμε για μπαταρίες, κι εδώ τα νέα είναι θετικά σε ότι αφορά το κόστος. Μετά από μια περίοδο αύξησης των τιμών λόγω κρίσης, οι μπαταρίες ακολουθούν πλέον ένα “φυσιολογικό” ρυθμό μείωσης των τιμών (περίπου 10% ετησίως).
Κλείνω με μια πρόβλεψη για το κυοφορούμενο νέο ΕΣΕΚ. Ο νέος στόχος για τα φωτοβολταϊκά που προβλέπει για το τέλος του 2025, θα επιτευχθεί ήδη στα μέσα του 2024, πριν δηλαδή γίνει το ΕΣΕΚ νόμος του Κράτους. Είπαμε, τα φωτοβολταϊκά είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη τεχνολογία ηλεκτροπαραγωγής στην ιστορία..
* Ο κ. Στέλιος Ψωμάς είναι Σύμβουλος σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος.
