Καλές πρακτικές για ψύξη χώρων - πέρα από τον κλιματισμό;

Η μεγάλη αύξηση της ζήτησης για ψύξη χώρων μετά και τα κύματα καύσωνα στις Ευρώπης έχουν οδηγήσει ήδη σε πρώτες σκέψεις για το πώς θα μπορέσουμε να προσαρμοστούμε και στα επόμενα χρόνια. Kαθώς επίσης οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος εξακολουθούν να είναι αυξημένες σε πολλές περιοχές ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης, οι άνθρωποι πληρώνουν συχνά περισσότερο από το διπλάσιο ό,τι χρειάζεται για να διατηρηθεί η ψύξη λόγω των αναποτελεσματικών κλιματιστικών. Η ψύξη αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Σε πιο ζεστές χώρες, μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας κατά περισσότερο από 50% το καλοκαίρι. Στις πιο θερμές περιοχές, η χωρητικότητα του δικτύου χρειάζεται να καλύψει διπλασιασμό της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε σύγκριση με τους πιο ήπιους μήνες και η ψύξη μπορεί να αντιπροσωπεύει πάνω από το 70% της ζήτησης αιχμής ηλεκτρικής ενέργειας.  Μήπως θα έπρεπε εξετάσουμε και άλλες λύσεις? Μήπως είναι ο καιρός να μην εγκλωβιστούμε μόνο στις παραδοσιακές μονάδες κλιματισμού;

Α) Για τον πλανήτη: Οι μονάδες AC είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούν σημαντική ποσότητα ενέργειας και συμβάλλουν στις εκπομπές άνθρακα, οι οποίες μπορεί να έχουν επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Η υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικών εναλλακτικών λύσεων μπορεί να συμβάλει στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα των κτιρίων.

Β) Για την οικονομία μας: Οι παραδοσιακές μονάδες AC δεν είναι πάντα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την ψύξη των κτιρίων. Πιο ενημερωμένες τεχνολογίες ή παθητικές λύσεις μπορούν να παρέχουν το ίδιο επίπεδο ψύξης ενώ καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια. Με την πιο αποτελεσματική ψύξη του σπιτιού σας, μπορείτε να μειώσετε τη συνολική κατανάλωση ενέργειας και να εξοικονομήσετε χρήματα στους λογαριασμούς ενέργειας.

Γ) Για την υγεία μας: Η τεχνολογία συμπίεσης ατμού που χρησιμοποιείται στις περισσότερες μονάδες AC μπορεί να κυκλοφορήσει ατμοσφαιρικούς ρύπους και αλλεργιογόνα, τα οποία μπορεί να είναι επιβλαβή για την υγεία των ανθρώπων, ιδιαίτερα εκείνων με αναπνευστικές παθήσεις.

Δ) Για την ηχορύπανση: Ο θόρυβος που δημιουργείται από απαρχαιωμένα ή αναποτελεσματικά συστήματα ψύξης χώρου μπορεί να είναι ενοχλητικός για τους ανθρώπους που ζουν ή εργάζονται κοντά τους. Τα ενημερωμένα ή παθητικά συστήματα μπορούν να δροσίσουν το σπίτι σας χωρίς να αυξάνουν τα επίπεδα θορύβου του περιβάλλοντός σας.

Πέρα από τα συμβατικά AC, υπάρχουν βελτιωμένες τεχνολογίες ενεργών συστημάτων (που καταναλώνουν ενέργεια για ψύξη) αλλά είναι πολύ πιο αποδοτικές και μπορούν να τροφοδοτηθούν από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.  Περιλαμβάνουν:

• Ενεργά συστήματα σκίασης
• Μηχανικός αερισμός με ανάκτηση θερμότητας (MVHR)
• Συστήματα αυτοματισμού και ελέγχου

Εναλλακτικά, οι παθητικές και βασισμένες στη φύση λύσεις προσφέρουν μια εξαιρετική εναλλακτική, ή απλώς συνοδεία, στον κλιματισμό, εξοικονομώντας ενέργεια και κόστος, Τα παθητικά συστήματα εκμεταλλεύονται τις σχεδιαστικές επιλογές αντί να καταναλώνουν ενέργεια για να παρέχουν ψύξη. Μερικά παραδείγματα είναι:

• Φυσικός αερισμός
• Αποχρώσεις παραθύρων και περσίδες
• Μόνωση κτιρίου
• Μετασκευή παραθύρων
• Λύσεις βασισμένες στη φύση, όπως πράσινες στέγες και τοίχοι, αυξημένοι χώροι πρασίνου σε αστικούς χώρους,
• ροές νερού και συστήματα περιφερειακής ψύξης.

Ποια είναι τα οφέλη των λύσεων που βασίζονται στη φύση;

Α) Για τον πλανήτη: Οι λύσεις ψύξης που βασίζονται στη φύση μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές άνθρακα που σχετίζονται με τα παραδοσιακά συστήματα κλιματισμού. Επιπλέον, τα φυτά είναι φυσικοί νεροχύτες άνθρακα!

Β) Για την οικονομία μας: Μια πράσινη στέγη μπορεί να μειώσει τις ανάγκες ψύξης έως και 75%, με αποτέλεσμα χαμηλότερους λογαριασμούς ενέργειας. Η μείωση της ανάγκης για τεχνολογικές λύσεις μειώνει επίσης την πιθανότητα αύξησης του κόστους συντήρησης.

Γ) Για την υγεία μας: Οι λύσεις που βασίζονται στη φύση μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα του αέρα μειώνοντας την ανάγκη για μηχανικό αερισμό και φιλτράροντας τους ρύπους και τα αλλεργιογόνα, οδηγώντας σε ένα πιο υγιεινό και άνετο εσωτερικό περιβάλλον.

Δ) Για ηχορύπανση: Τα φυτά και το έδαφος μπορούν να απορροφήσουν τον ήχο, δημιουργώντας ένα πιο γαλήνιο περιβάλλον. Επίσης, σε μεγαλύτερο επίπεδο έχουμε επιπτώσεις στην Αισθητική και βιοποικιλότητα! Η προσθήκη πρασίνου στο αστικό τοπίο βελτιώνει την αισθητική αξία και υποστηρίζει τη βιοποικιλότητα παρέχοντας ενδιαιτήματα για φυτά και ζώα.

Σε δεδομένες θερμοκρασίες, η εγκατάσταση μιας πράσινης στέγης σε σπίτι (ή άλλες λύσεις με βάση τη φύση), μπορούν να μειώσουν τις ανάγκες για κλιματισμό κατά 40-60%!

Το πιο σημαντικό εργαλείο για τη μείωση χρήσης AC είναι η ενημέρωση για αλλαγή συμπεριφοράς. Ακόμη και χωρίς να επενδύσουμε σε τεχνολογίες ψύξης, υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να προσαρμόσουμε τον τρόπο ζωής και τις συνήθειές μας για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τη ζέστη.

• Κλείνουμε πόρτες, παράθυρα, κουρτίνες, περσίδες και παντζούρια κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτό θα αποτρέψει την είσοδο ζεστού αέρα στο κτίριο, συμβάλλοντας στο να διατηρείται ο εσωτερικός αέρας πιο δροσερός και μειώνοντας την ανάγκη για τεχνολογίες ψύξης χώρου.
• Κρατάμε τις συσκευές κλειστές και Αποφεύγουμε τη χρήση συσκευών που παράγουν πολλή θερμότητα ως υποπροϊόν, όπως ο φούρνος, κατά τις πιο ζεστές στιγμές της ημέρας.
• Προσπαθούμε να περάσουμε χρόνο στο πιο δροσερό δωμάτιο του κτιρίου και αποφεύγουμε τη λειτουργία ανεμιστήρων, κλιματιστικών ή άλλων τεχνολογιών σε χώρους του κτιρίου που δεν χρησιμοποιούνται.
• Επιδιώκουμε να ανοίγουμε τα παράθυρα και να κυκλοφορεί πιο δροσερός αέρας μέσα στο κτίριο τις πιο κρύες ώρες της ημέρας – συνήθως τη νύχτα και νωρίς το πρωί.

Τι μπορούν να κάνουν οι δημόσιες αρχές;

Υπάρχουν πολλές παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν σε επίπεδο τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και οι στρατηγικές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες.

• Στρατηγικές ελέγχου: Οι κυβερνήσεις των πόλεων έχουν την εξουσία να λαμβάνουν αποφάσεις και σχέδια μεγάλης κλίμακας για πολεοδομικά σχέδια και υποδομές. Αυτές οι αποφάσεις μπορούν να περιλαμβάνουν νόμους χωροθέτησης, σχεδιασμό αρχιτεκτονικής ανθεκτικής στη θερμότητα, όπως η εξέταση του αφρού πολυουρεθάνης και της διογκωμένης πολυστερίνης ως τυπικών δομικών υλικών και εντολές για πράσινες στέγες, ζωντανούς τοίχους και άλλες λύσεις που βασίζονται στη φύση σε αστικές περιοχές.
• Στρατηγικές συνδυασμού: Οι πόλεις μπορούν να συνεργαστούν με τις κρατικές ρυθμιστικές αρχές για να διασφαλίσουν την ενεργειακή απόδοση στην κατασκευή νέων κτιρίων ή την εκ των υστέρων μετασκευή κτιρίων που ανήκουν στην πόλη ή μισθώνονται ως τρόπο να δίνουν το παράδειγμα.
• Στρατηγικές διευκόλυνσης: Οι τοπικές κυβερνήσεις μπορούν να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για ζητήματα που σχετίζονται με τη ζέστη και να προωθήσουν θετικές αλλαγές, να δημιουργήσουν ικανότητες και να εκστρατεύσουν για χρηματοδοτικά μέσα, ώστε οι πολίτες να μπορούν να αντέξουν οικονομικά αναβαθμισμένες λύσεις ψύξης χώρου.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο ΕυρωπαΪκό έργο COOLLIFE που συμμετέχει το Institute for European Energy and Climate Policy (About | CoolLIFE (revolve.media))

* Ο κ. Βλάσης Οικονόμου είναι διευθυντής του Institute for European Energy and Climate Policy