Η ενιαία ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική περνάει μέσα από τον πιο ενισχυμένο ρόλο της Κομισιόν - Ένα παράδειγμα.

Με τον πλέον εμφατικό τρόπο, κρίνοντας από τις πρόσφατες εξαγγελίες της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αρμόδιων αξιωματούχων για την ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο η προσπάθεια και η επιδίωξη σύγκλισης των εθνικών πολιτικών γύρω από τους ευρωπαϊκούς στόχους για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Ένα τέτοιο παράδειγμα που συνιστά και ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση αποτελεί η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση μηχανισμού ανταλλαγής πληροφοριών όσον αφορά τις διακυβερνητικές συμφωνίες και τις μη δεσμευτικές πράξεις μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών στον τομέα της ενέργειας. Η εν λόγω απόφαση υιοθετήθηκε το 2017 καταργώντας προγενέστερη επί του θέματος.

Το "ex post" που έγινε "ex ante" με αναδρομική ισχύ

Για πρώτη φορά οι Βρυξέλλες και συγκεκριμένα η Επιτροπή παίρνουν συγκεκριμένα μέτρα να αποκτήσουν ουσιαστικό λόγο και ρόλο στη σύναψη ενεργειακών συμφωνιών μεταξύ των χωρών μελών και τρίτων χωρών. Μέχρι πρότινος η υποχρέωση των κρατών μελών ήταν η ex post (εκ των υστέρων) ενημέρωση της Επιτροπής για την σύναψη μιας συμφωνίας, στερώντας ουσιαστικά την δυνατότητα στην Επιτροπή να παρέμβει στο περιεχόμενο αυτής και να προτείνει τυχόν αλλαγές αν έκρινε και αναγνώριζε στοιχεία ασυμβατότητας με το δίκαιο της Ένωσης. Ένα τέτοιο καθεστώς πριμοδοτούσε περισσότερο τα επιμέρους εθνικά συμφέροντα και την χάραξη αμιγούς εθνικής στρατηγικής έναντι μιας ενιαίας ευρωπαϊκής στρατηγικής στον τομέα της ενέργειας, χωρίς βέβαια κάτι τέτοιο να έχει εκλείψει τελείως σήμερα. 

Με την θέσπιση του μηχανισμού, πλέον τα κράτη μέλη υποχρεούνται να ενημερώσουν την Επιτροπή ex ante (εκ των προτέρων), ενώ η ίδια η Επιτροπή έχει λόγο στο περιεχόμενο της συμφωνίας. Αναφέρει χαρακτηριστικά η απόφαση τα εξής: «Τα κράτη μέλη θα πρέπει το συντομότερο δυνατόν να ενημερώνουν την Επιτροπή ότι προτίθενται να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για νέες διακυβερνητικές συμφωνίες ή τροποποιήσεις διακυβερνητικών συμφωνιών. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να καλέσουν την Επιτροπή να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις ως παρατηρητής. Η επιτροπή θα πρέπει να μπορεί να ζητήσει να συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις ως παρατηρητής.».

Επιπρόσθετα, να σημειώσουμε ότι η εν λόγω απόφαση έχει αναδρομική ισχύ πράγμα που σημαίνει ότι ανατρέχει όλες τις προγενέστερες αποφάσεις. Βέβαια, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν το θέμα, θολό παραμένει το σημείο τι γίνεται στην περίπτωση που μια συμφωνία που έχει συναφθεί σε προγενέστερο χρόνο της απόφασης είναι contra Legem, δηλαδή αντίκειται του δικαίου της Ένωσης και επομένως δημιουργεί προβλήματα συμβατότητας και συμμόρφωσης.

Ποια είναι η διαδικασία

Η Επιτροπή, εντός πέντε εβδομάδων από την ημερομηνία κοινοποίησης του ολοκληρωμένου σχεδίου διακυβερνητικής συμφωνίας ή τροποποίησης, συμπεριλαμβανομένων τυχόν παραρτημάτων της, ενημερώνει το οικείο κράτος μέλος, βάσει του άρθρου 3 παράγραφος 2, σχετικά με τυχόν αμφιβολίες που μπορεί να έχει όσον αφορά τη συμβατότητα του σχεδίου της διακυβερνητικής συμφωνίας ή της τροποποίησης με το δίκαιο της Ένωσης. Σε περίπτωση που η Επιτροπή δεν απαντήσει εντός της προθεσμίας αυτής, θεωρείται ότι δεν έχει εγείρει αμφιβολίες.

Το κράτος μέλος δεν υπογράφει, δεν επικυρώνει ούτε συνομολογεί το σχέδιο της διακυβερνητικής συμφωνίας ή της σχετικής τροποποίησης πριν η Επιτροπή γνωστοποιήσει τυχόν αμφιβολίες της σύμφωνα με την παράγραφο 1 ή, κατά περίπτωση, πριν εκδώσει τη γνώμη της σύμφωνα με την παράγραφο 2, ή, ελλείψει απάντησης ή γνώμης από την Επιτροπή, πριν παρέλθουν οι προθεσμίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 ή, κατά περίπτωση, στην παράγραφο 2.

Πριν από την υπογραφή, κύρωση ή συνομολόγηση διακυβερνητικής συμφωνίας ή τροποποίησης, το οικείο κράτος μέλος οφείλει να λάβει στον μέγιστο βαθμό υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής κατά την παράγραφο 2. 

Σύμφωνα με πηγές που συνομίλησαν με το energypress επί του θέματος, ασάφεια παραμένει ως προς την περίπτωση που το κράτος μέλος αρνηθεί να προχωρήσει στις απαραίτητες συμπληρώσεις και τροποποιήσεις της υπό κατάρτιση συμφωνίας. Μάλιστα όπως τόνισαν χαρακτηριστικά "στο σημείο αυτό αναγνωρίζεται το ειδικό βάρος που έχει το εκάστοτε κράτος μέλος που διαπραγματεύεται κάθε φορά". 

Τα ζητήματα εμπιστευτικότητας

Ένα ακόμη ενδιαφέρον σημείο είναι τα στοιχεία των συμφωνιών που υπόκεινται σε ρήτρες εμπιστευτικότητας, ένα ζήτημα που είχε προκαλέσει και προκαλεί αρκετές αντιδράσεις. Ειδικότερα, στο άρθρο 8, παράγραφος 5 της απόφασης (ΕΕ) 2017/684 αναφέρεται το εξής:  Τα αιτήματα για εμπιστευτικότητα σύμφωνα με το παρόν άρθρο δεν περιορίζουν την πρόσβαση της ίδιας της Επιτροπής σε εμπιστευτικές πληροφορίες. Η Επιτροπή διασφαλίζει ότι η πρόσβαση στις εμπιστευτικές πληροφορίες περιορίζεται αποκλειστικά στις υπηρεσίες της Επιτροπής που έχουν απόλυτη ανάγκη να λάβουν αυτές τις πληροφορίες. Οι εκπρόσωποι της Επιτροπής χειρίζονται με τη δέουσα εμπιστευτικότητα τις ευαίσθητες πληροφορίες που έχουν σχέση με διαπραγματεύσεις για διακυβερνητικές συμφωνίες και οι οποίες λαμβάνονται κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων αυτών σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 4.

Διακύβευμα η διαπραγματευτική ικανότητα της Ένωσης

Η διαφοροποίηση πηγών και οδεύσεων ενέργειας καθώς και η δημιουργία και λειτουργία μιας ενιαίας αγοράς ενέργειας αποτελούν κεντρικούς άξονες της ευρωπαϊκής Ενεργειακής πολιτικής, όπως αποτυπώνεται και στο τρίτο ενεργειακό πακέτο της ΕΕ. Από την άποψη αυτή, η εν λόγω απόφαση αν και ειλημμένη δύο χρόνια πριν συνιστά μια τάση και ένα αποφασιστικό βήμα, ενώ ταυτόχρονα αποκαλύπτει μια συγκεκριμένη πολιτική βούληση, υπογραμμίζοντας την σημασία του πολιτικού παράγοντα τόσο προς την μία όσο και προς την άλλη κατεύθυνση.

Βασική επιδίωξη της ευρωπαϊκής επιτροπής είναι να διαμορφώσει μια κοινή εξωτερική πολιτική από πλευράς ΕΕ, καθώς «μιλώντας με μια φωνή, έχουμε τελείως διαφορετικό διαπραγματευτικό βάρος». Επιχειρώντας μια πιο προσεκτική προσέγγιση στις νομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, μεταξύ άλλων, μπορεί κανείς να διαπιστώσει τάσεις και προοπτικές που πρόκειται να ξεδιπλωθούν το επόμενο διάστημα και σίγουρα αυτό δεν θα γίνεται σε «παρθένο» έδαφος...

11 Οκτωβρίου 2019

energypress