Χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων στον ελληνικό χώρο: Μια προσέγγιση με βάση την τεχνολογία των GIS.

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα θαλάσσια αιολικά πάρκα φαίνεται να έχουν προσελκύσει το έντονο ενδιαφέρον των επενδυτών και των κατασκευαστριών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στον τομέα των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Η τεχνολογία των υπεράκτιων ανεμογεννητριών παρουσιάζει συνεχή βελτίωση και εξέλιξη προκειμένου να αντιμετωπιστούν τόσο τα προβλήματα που προκύπτουν από την επαφή με το νερό, όπως είναι η διάβρωση και το μεγάλο ύψος κύματος, όσο και τα κατασκευαστικά προβλήματα, όπως είναι η δυσκολία θεμελίωσης σε μεγάλα βάθη – δυσκολία η οποία πλέον αντιμετωπίζεται με τη νέα τεχνολογία των πλωτών ανεμογεννητριών. Ωστόσο, η χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, είτε αυτά είναι πλωτά είτε είναι σταθερού θεμελίου, δεν είναι μία εύκολη υπόθεση, αν λάβει κανείς υπόψη την πολυπλοκότητα, τις πολυάριθμες και διαφορετικές παραμέτρους, αλλά και τους περιοριστικούς παράγοντες που σχετίζονται με την επιλογή της καταλληλότερης θέσης για την εγκατάσταση θαλάσσιων ανεμογεννητριών.

Η έρευνα που παρουσιάζεται εδώ αφορά στην χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων με την βοήθεια εργαλείων Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών, γνωστά ευρέως και ως GIS (Geographic Information Systems). Ειδικότερα, τα GIS αποτελούν ψηφιακά συστήματα διαχείρισης χωρικών δεδομένων, που βοηθούν στην αποθήκευση, την επεξεργασία, την ανάλυση και την χαρτογραφική παρουσίαση γεωγραφικά συσχετισμένων πληροφοριών 1. Η συγκεκριμένη έρευνα αποτελεί εξέλιξη της διπλωματικής εργασίας που εκπονήθηκε από την γράφουσα στα πλαίσια του μεταπτυχιακού προγράμματος «Εφαρμοσμένη Γεωγραφία και Διαχείριση του Χώρου» του τμήματος Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με επιβλέποντα τον καθηγητή κ. Χρίστο Χαλκιά και πραγματοποιήθηκε με την συμβολή της κ. Δήμητρας Πέτζα, υπ. διδάκτορος του τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλασσίων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και του κ. Στέλιου Κατσανεβάκη, αν.  καθηγητή του ιδίου τμήματος. 

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι η ανάπτυξη ενός μεθοδολογικού εργαλείου - μοντέλου χωροθέτησης θαλάσσιων αιολικών πάρκων διακρίνοντας τις περιοχές που ενδείκνυνται για εγκατάσταση αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου και τις περιοχές που ενδείκνυνται για εγκατάσταση πλωτών αιολικών πάρκων, τόσο σε χωρικά όσο και σε διεθνή ύδατα. Η ανάπτυξη του μοντέλου ακολουθεί τις αρχές της μεθόδου της πολυκριτηριακής ανάλυσης. Με τον όρο πολυκριτηριακή ανάλυση εννοείται η μέθοδος που περιλαμβάνει μία σειρά τυποποιημένων διαδικασιών και βοηθά στην λήψη  αποφάσεων, εξετάζοντας διαφορετικές εναλλακτικές επιλογές και αξιολογώντας διαφορετικές παραμέτρους – κριτήρια 2.

2. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ THΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

2.1 ΑΡΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Ως περιοχή μελέτης ορίστηκε ο θαλάσσιος χώρος σε Αιγαίο και Ιόνιο Πέλαγος, από την ελληνική ακτογραμμή έως και τα 700μ. βάθος. Ειδικότερα, στην υπό μελέτη περιοχή περιλαμβάνονται τα ελληνικά χωρικά ύδατα και τα διεθνή σε Αιγαίο και Ιόνιο μέχρι και την ισοβαθή των 700μ. που αποτελεί και το μέγιστο βάθος για την εγκατάσταση πλωτών ανεμογεννητριών σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες τεχνικές προδιαγραφές 3. Η επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής οφείλεται στο εξαιρετικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει ως προς την χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων, για τους εξής λόγους: Πρώτον, σε αυτό το τμήμα του θαλάσσιου χώρου παρατηρείται υψηλό αιολικό δυναμικό που είναι και η βασικότερη προϋπόθεση για την αποδοτική λειτουργία των αιολικών πάρκων. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι το υψηλό αιολικό δυναμικό δεν συνοδεύεται από μεγάλο ύψος κύματος, γεγονός που ευνοεί την εγκατάσταση και την λειτουργία των θαλάσσιων ανεμογεννητριών. Δεύτερον, εδώ λαμβάνουν χώρα πολυάριθμες και πολλές φορές αντικρουόμενες δραστηριότητες (ναυτιλία, αλιεία, τουρισμός κ.α.). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις προστατευόμενες περιοχές του θαλάσσιου χώρου, όπως είναι οι περιοχές του δικτύου Natura 2000, τα λιβάδια ποσειδωνίας που συνιστούν ένα θαλάσσιο οικοσύστημα τεράστιας οικολογικής σημασίας, οι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι κ.α.,  από τη μια προσθέτει πολυπλοκότητα στο όλο εγχείρημα, από την άλλη όμως, μία ορθή χωροθέτηση θαλάσσιων αιολικών πάρκων σε ένα τέτοιο πολύπλοκο περιβάλλον θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση για τους μελετητές αλλά και παράδειγμα προς μίμηση σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Τρίτον, τα μεγάλα βάθη που παρατηρούνται στην συγκεκριμένη περιοχή μπορεί να μην ενδείκνυνται για την εγκατάσταση συμβατικών θαλάσσιων ανεμογεννητριών (θεμελιωμένων στον πυθμένα), αλλά αποτελούν ιδανικό πεδίο για εγκατάσταση πλωτών ανεμογεννητριών.

2.2 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΛΕΙΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ

Στη συνέχεια, οριοθετήθηκαν οι περιοχές αποκλεισμού (restricted areas) από την εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων. Οι περιοχές αυτές περιλαμβάνουν:

α) τις περιοχές που ορίζονται ως ζώνες αποκλεισμού σύμφωνα με την «Προκαταρτική Χωροθέτηση Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων – Φάση 1η» του ΥΠΕΚΑ 4 και είναι:

• οι περιοχές του δικτύου Natura 2000
• τα θαλάσσια και υποθαλάσσια πάρκα 
• οι περιοχές στρατιωτικών ασκήσεων 
• οι γραμμές ναυσιπλοΐας

β) τις περιοχές που ορίζονται ως ζώνες αποκλεισμού σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΕΠΧΣΑΑ) για τις ΑΠΕ 5 και είναι:

• οι περιοχές που απέχουν απόσταση μικρότερη των 3.000μ. από Μνημεία του Καταλόγου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco
• οι περιοχές που απέχουν απόσταση μικρότερη των 1.000μ. από περιοχές οργανωμένης δόμησης - Β’ κατοικίας και οικιστικές ζώνες
• οι περιοχές που απέχουν απόσταση μικρότερη των 500μ. από λατομικές ζώνες
• οι περιοχές που απέχουν απόσταση μικρότερη των 1.500μ. από ακτές κολύμβησης που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα παρακολούθησης του ΥΠΕΚΑ

γ) τις περιοχές οι οποίες σύμφωνα με την σχετική βιβλιογραφία6-15 και τις τεχνικές προδιαγραφές ανεμογεννητριών αποκλείονται από την εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων ή αποτελούν περιοχές μεγάλης οικολογικής και πολιτιστικής σημασίας που χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας και είναι:

• τα λιβάδια ποσειδωνίας
• οι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι 
• οι σημαντικές περιοχές για τα πουλιά
• οι ζώνες διέλευσης υποθαλάσσιων αγωγών και καλωδίων οι περιοχές με βάθος μεγαλύτερο των 700μ.

εικ. 1 – ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ

Τα τμήματα αυτά αφαιρέθηκαν από την αρχική περιοχή μελέτης (εικ.1) δημιουργώντας μία νέα οριοθετημένη περιοχή - μάσκα για την οποία υπολογίστηκαν οι σχετικές παράμετροι που συμμετείχαν στην ανάλυση που ακολουθεί.

3. ΑΝΑΛΥΣΗ

Στο επόμενο στάδιο της μελέτης υπολογίστηκαν οι τιμές οκτώ παραμέτρων ή αλλιώς κριτηρίων που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην κατασκευή και τη λειτουργία των θαλάσσιων αιολικών πάρκων, σύμφωνα με την σχετική βιβλιογραφία 6-15. Αυτά είναι:

1. το αιολικό δυναμικό
2. το βάθος εγκατάστασης
3. η απόσταση από υφιστάμενους υποσταθμούς του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας
4. η απόσταση από λιμάνια
5. η απόσταση από γραμμές ναυσιπλοΐας
6. η απόσταση από αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς
7. η απόσταση από μεταναστευτικούς διαδρόμους πουλιών
8. η γεωλογία του βυθού

Όλες οι υποψήφιες θαλάσσιες περιοχές αξιολογήθηκαν ως προς της καταλληλότητά τους για εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων για καθένα από τα παραπάνω κριτήρια και απεικονίστηκαν σε θεματικούς χάρτες – επίπεδα χρησιμοποιώντας κατάλληλη  χρωματική παλέτα (ομαλή μετάβαση από από μπλε σε κόκκινοχρώμα, με το μπλε να αντιστοιχεί στις λιγότερο κατάλληλες και το κόκκινο στις περισσότερο κατάλληλες περιοχές). Έτσι λοιπόν, στον χάρτη καταλληλότητας με βάση το αιολικό δυναμικό (εικ.2), αναδεικνύονται ως καταλληλότερες οι περιοχές που βρίσκονται στο ευρύτερο τόξο που σχηματίζουν τα νησιά Σαμοθράκη, Λήμνος, Ψαρά, Ικαρία, Κάρπαθος και Ρόδος. Ομοίως, στον χάρτη καταλληλότητας με βάση την απόσταση από υποσταθμούς του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας αναδεικνύονται ως καταλληλότερες οι περιοχές που βρίσκονται πλησίον της ακτογραμμής και στην περιοχή των Κυκλάδων (εικ.4). Αντίστοιχη πληροφορία αποτυπώνεται στους υπόλοιπους έξι θεματικούς χάρτες (εικ. 3,5,6,7,8,9).

 

 

εικ. 2 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΑΙΟΛΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ                                      

εικ. 3 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΒΑΘΟΣ

 

 

εικ. 4 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ  ΜΕ ΒΑΣΗ THN AΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ                                           

εικ. 5 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΛΙΜΑΝΙΑ

 

εικ. 6 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ                                               

εικ. 7 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ 

ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΓΡΑΜΜΕΣ ΝΑΥΣΙΠΛΟΪΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ &   ΜΝΗΜΕΙΑ  UNESCO

 

εικ. 8 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ ΜΕ ΒΑΣΗ                         εικ. 9 – ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ ΜΕ ΒΑΣΗ

ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΑΠΟ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟΥΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΥΣ ΠΟΥΛΙΩΝ                         ΤΗΝ ΓΕΩΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ

Έπειτα, οι παραπάνω θεματικοί χάρτες – επίπεδα, ενσωματώθηκαν σε έναν ενιαίο χάρτη (εικ.10), στον οποίο καθένα από τα παραπάνω κριτήρια συμμετείχε με διαφορετικό συντελεστή βαρύτητας, ανάλογα με την σημαντικότητά του.

 

 

εικ. 10 – ΓΕΝΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ 

Ο καθορισμός των συντελεστών βαρύτητας και η τελική σύνθεση των επιμέρους κριτηρίων πραγματοποιήθηκαν με την βοήθεια της μεθόδου της αναλυτικής ιεράρχησης. Με τον όρο αναλυτική ιεράρχηση εννοείται η υπολογιστική μέθοδος που χρησιμοποιεί παραγωγική και υπολογιστική λογική, λαμβάνοντας υπόψη πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες ταυτόχρονα και οδηγεί στην βέλτιστη εναλλακτική λύση σύμφωνα με τους στόχους και τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί από τον ερευνητή. Η συγκριτική κατάταξη των κριτηρίων πραγματοποιείται από ειδικούς - εμπειρογνώμονες και βασίζεται στην προσωπική τους γνώση και εμπειρία 2.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι συντελεστές βαρύτητας των οκτώ κριτηρίων διαμορφώθηκαν με την ακόλουθη σειρά κατάταξης:

1. αιολικό δυναμικό: 0,40
2. απόσταση από μεταναστευτικούς διαδρόμους πουλιών: 0,20
3. απόσταση από υποσταθμούς του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας: 0,16
4. απόσταση από λιμάνια: 0,08
5. απόσταση από αρχαιολογικούς χώρους και Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco: 0,08
6. απόσταση από γραμμές ναυσιπλοΐας: 0,05
7. βάθος εγκατάστασης: 0,03
8. γεωλογία του βυθού: 0,03 

Φυσικά, υπάρχουν και άλλα πιθανά σενάρια που μπορεί να προκύψουν μέσα από την διαδικασία της αναλυτικής ιεράρχησης, ανάλογα με τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί από τον ερευνητή. Έπειτα, τα παραπάνω αποτελέσματα του ενιαίου χάρτη καταλληλότητας διακρίθηκαν ανάλογα με τον τύπο των θαλάσσιων αιολικών πάρκων (σταθερού θεμελίου - πλωτά) και ανάλογα με το γεωπολιτικό καθεστώς (χωρικά – διεθνή ύδατα) στις εξής κατηγορίες:

1. περιοχές εντός χωρικών υδάτων, με βάθος έως και 50μ, κατάλληλες για εγκατάσταση αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου 4
2. περιοχές εντός χωρικών υδάτων, από 50 έως 700μ. βάθος, κατάλληλες για εγκατάσταση πλωτών αιολικών πάρκων
3. περιοχές εντός διεθνών υδάτων, με βάθος έως και 50μ, κατάλληλες για εγκατάσταση αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου
4. περιοχές εντός διεθνών υδάτων, από 50 έως 700μ. βάθος, κατάλληλες για εγκατάσταση πλωτών αιολικών πάρκων

4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Από την απεικόνιση των αποτελεσμάτων ανά κατηγορία, φαίνεται ότι οι καταλληλότερες περιοχές της κατηγορίας (1) που παρουσιάζουν τον μεγαλύτερο βαθμό καταλληλότητας για εγκατάσταση αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου, σε ελληνικά χωρικά ύδατα αντιστοιχούν περίπου σε έκταση 0,3% των χωρικών υδάτων και εντοπίζονται κυρίως ανατολικά του Αγίου Ευστρατίου, στον κόλπο της Κύμης Ευβοίας, βορειοανατολικά της Άνδρου, στην Τήνο, στη Μύκονο, ανάμεσα σε Πάρο και Νάξο και κατά μήκος την ανατολικής πλευράς της Νάξου, δυτικά της Μήλου, δυτικά της Φολεγάνδρου, στη Σίκινο, την Ίο, νοτιοδυτικά της Ικαρίας, βόρεια των Φούρνων, δυτικά της Σάμου, στο βόρειο τμήμα της Αμοργού, νοτιοδυτικά των βραχονησίδων Πλάκα και Μεγάλο Λιβάδι που βρίσκονται ανατολικά της Αμοργού, νότια της Οφιδούσσας, νοτιοδυτικά και νοτιοανατολικά της Αστυπάλαιας, στην Κρήτη κατά μήκος της ακτογραμμής από Μάλια έως και Ιεράπετρα, ανάμεσα σε Κάσο και Κάρπαθο και δυτικά της Καρπάθου (εικ. 11).

Οι περιοχές της 2ης κατηγορίας που αφορούν σε πλωτά αιολικά πάρκων εντός χωρικών υδάτων αντιστοιχούν σε έκταση 8,5% των ελληνικών χωρικών υδάτων και εντοπίζονται δυτικά των Οθωνών, δυτικά της Λήμνου, γύρω από τον Άγιο Ευστράτιο, στον κόλπο της Κύμης και ανάμεσα σε Κύμη και Σκύρο, νοτιοανατολικά της Σκύρου, κεντρικά στο Αιγαίο ανάμεσα σε νότια Εύβοια και νότια Χίο, ανάμεσα σε Τήνο – Μύκονο και νοτιοανατολικά της Μυκόνου, νοτιοανατολικά της Πάρου και στο σύμπλεγμα Νάξος – Δονούσα – Φολέγανδρος, νοτιοανατολικά της Σερίφου, βορειοδυτικά της Μήλου, στην Φολέγανδρο, την Σίκινο και την Ίο, γύρω από την Αστυπάλαια, ανατολικά της Ανάφης, νότια των Κυθήρων, στην Κίσσαμο, στην ανατολική Κρήτη, στην Κάσο και την Κάρπαθο (εικ. 12). 

 

 

εικ. 11 – ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΑΠ                               

εικ. 12 – ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΘΕΜΕΛΙΟΥ ΕΝΤΟΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ                 ΠΛΩΤΩΝ ΘΑΠ ΕΝΤΟΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ    

 

εικ. 13 – ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ 

ΠΛΩΤΩΝ ΘΑΠ ΕΝΤΟΣ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

Όσον αφορά στην 3η κατηγορία των αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου σε διεθνή ύδατα, τα αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν τμήματα του θαλάσσιου χώρου που να ικανοποιούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις, μιας και είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθούν περιοχές με βάθος έως 50μ. για εγκατάσταση ανεμογεννητριών θεμελιωμένων στον πυθμένα, οι οποίες να βρίσκονται εντός διεθνών υδάτων και ταυτόχρονα να παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό καταλληλότητας για χωροθέτηση αιολικών πάρκων. Περνώντας στην 4η και τελευταία κατηγορία των πλωτών αιολικών πάρκων εντός διεθνών υδάτων γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι αυξάνεται η επιφάνεια των θαλάσσιων περιοχών που παρουσιάζουν μεγάλο βαθμό καταλληλότητας, καταλαμβάνοντας έκταση 13,2% των διεθνών υδάτων. Ειδικότερα, όλο το θαλάσσιο μέτωπο από Λήμνο έως και Αστυπάλαια παρουσιάζει υψηλή καταλληλότητα εγκατάστασης πλωτών αιολικών πάρκων. Επίσηςκατάλληλοι είναι και κάποιοι θύλακες δυτικά της Κέρκυρας, ανάμεσα σε Κύθηρα και Κίσσαμο, δυτικά της Μήλου, βόρεια των Μαλίων Κρήτης, ανάμεσα σε Κρήτη και Κάσο και νότια της Καρπάθου (εικ.13).

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η χωροθέτηση αιολικών πάρκων σε χωρικά ύδατα είναι μία ξεκάθαρη υπόθεση. Τι συμβαίνει όμως στην περίπτωση των διεθνών υδάτων; Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας η δυνατότητα εγκατάστασης ανεμογεννητριών θεμελιωμένων στο πυθμένα σε διεθνή ύδατα ισχύει μόνο στην περίπτωση που μια χώρα έχει κηρυγμένη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Αντιθέτως οι πλωτές ανεμογεννήτριες επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε διεθνή ύδατα, χωρίς αυτό να προϋποθέτει την κήρυξη ΑΟΖ, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 87 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, στα διεθνή ύδατα μεταξύ άλλων ελευθεριών περιλαμβάνεται η κατασκευή τεχνητών νήσων και λοιπών εγκαταστάσεων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα πλωτά αιολικά πάρκα. Βέβαια, τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν παραπάνω απέδειξαν ότι η ύπαρξη ή μη κηρυγμένης ΑΟΖ δεν έχει ιδιαίτερη σημασία για την εξεταζόμενη περιοχή. Ειδικότερα, η ύπαρξη ΑΟΖ θα μας ενδιέφερε μόνο στην περίπτωση που θα είχαμε περιοχές κατάλληλες για εγκατάσταση αιολικών πάρκων σταθερού θεμελίου σε διεθνή ύδατα (κατηγορία 3), πράγμα που δεν συμβαίνει στην παρούσα έρευνα. Από την άλλη, η αξιοποίηση των περιοχών της κατηγορίας 4 που αφορούν σε πλωτά αιολικά πάρκα εντός διεθνών υδάτων δεν προϋποθέτει την ύπαρξη ΑΟΖ. Συνεπώς η Ελλάδα, δεδομένης της μη κήρυξης ΑΟΖ, δύναται να εξετάσει την περίπτωση των πλωτών αιολικών πάρκων σε διεθνή ύδατα, πόσο μάλλον όταν ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε να συμβάλλει στην επίλυση του προβλήματος της ενεργειακής απομόνωσης των νησιών αλλά και στην κάλυψη των στόχων διείσδυσης ΑΠΕ που έχουν τεθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση για το 2030. Φυσικά, το ίδιο δικαίωμα εγκατάστασης πλωτών αιολικών πάρκων σε διεθνή ύδατα διαθέτει και οποιοδήποτε άλλο παράκτιο κράτος, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας 16.

Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης μπορούμε εύκολα να συμπεράνουμε ότι παρά τις δυσκολίες που ενέχει το ζήτημα της χωροθέτησης θαλάσσιων αιολικών πάρκων, με τους πολυάριθμους περιορισμούς και τις σχετιζόμενες παραμέτρους και παρά την μεγάλη έκταση της περιοχής μελέτης, ο απώτερος σκοπός της παρούσας εργασίας επετεύχθη με αποτελεσματικότητα. Στους τελικούς χάρτες των αποτελεσμάτων ανά κατηγορία οριοθετούνται με σχετικά μεγάλη ακρίβεια οι καταλληλότερες περιοχές για εγκατάσταση θαλάσσιων αιολικών πάρκων επιτρέποντας την αξιολόγηση και την μεταξύ τους σύγκριση, γεγονός που αποδεικνύει τόσο την αποτελεσματικότητα της μεθόδου της πολυκριτηριακής ανάλυσης όσο και την σημαντική συμβολή της τεχνολογίας των GIS στην επίλυση ζητημάτων χωροθέτησης. Το μοντέλο χωροθέτησης θαλάσσιων αιολικών πάρκων που παρουσιάζεται εδώ, μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την διοίκηση, τους επενδυτές και τους διαχειριστές του θαλάσσιου χώρου, με άμεση εφαρμογή σε κάθε διαδικασία λήψης αποφάσεων χωροθέτησης θαλάσσιων ΑΠΕ, παρουσιάζοντας ευελιξία και προσαρμοστικότητα στην κάθε περίπτωση. Ειδικότερα, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα του μοντέλου αφορούν στην δυνατότητα παραλλαγής και εμπλουτισμού των περιοριστικών παραγόντων και των κριτηρίων της ανάλυσης αλλά και στον καθορισμό διαφορετικών προτεραιοτήτων οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη διαφορετικών σεναρίων ζωνοποίησης και χαρτογράφησης της  καταλληλότητας εγκατάστασης αιολικών πάρκων. Η κατηγοριοποίηση των αποτελεσμάτων με βάση την τεχνολογία των αιολικών πάρκων (σταθερού θεμελίου – πλωτά) και το γεωπολιτικό καθεστώς (χωρικά – διεθνή ύδατα) αποσκοπεί στην διευκόλυνση της σύγκρισης μεταξύ των προτεινόμενων περιοχών, αλλά και στην κατανόηση των χαρακτηριστικών τους και του θεσμικού πλαισίου από το οποίο διέπονται.

BIΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%8D%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%B1_%CE%93%CE%B5%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%A0%CE%BB%CE%B7%CF%81%CE%BF%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B9%CF%8E%CE%BD

2. Χαλκιάς, Χ., Γκούσια, Μ., (2015). Γεωγραφική ανάλυση με την αξιοποίηση της γεωπληροφορικής, Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, Αθήνα. Διαθέσιμο στο:http://hdl.handle.net/11419/4546

3. https://www.bbc.com/news/uk-scotland-north-east-orkney-shetland-40947146

4. http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=362&sni[524]=420

5. Έγκριση ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και της στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων αυτού (ΦΕΚ 2464 Β / 3-12-2008)

6. Murphy J., Lynch K., Serri L., Airdoldi D. & Lopes M. (2011). Site Selection Analysis for Offshore Combined Resource Projects in Europe Results of the FP7 ORECCA Project Work Package 2, Hydraulics and Maritime Research Centre (HMRC), University College Cork. 

7. Hong L. & Moller B., (2011). Offshore wind energy potential in China: Under technical, spatial and economic constraints, Energy, 36, 4482 – 4491.

8. Soukissian T., Reixopoulou S., Drakopoulou P., Axaopoulos P., Karathanasi F., Frashetti S. et al.(2016). Greening offshore wind with the Smart Wind Chart evaluation tool, Web Ecol., 16, 73–80.

9. Vagiona D. & Karanikolas N. (2012). A Multicriteria Approach to Evaluate Offhore Wind Farms Siting in Greece, Global Nest Journal, 14, 235-243.

10. Nobre A., Pacheco M., Jorge R., Lopes M.F.P., Gato L.M.C. (2009). Geo-spatial multi-criteria analysis for wave energy conversion system deployment, Renewable Energy, 34, 97-111

11. Lee T. (2010). Assessment of the Potential of Offshore Wind Energy in Taiwan using Fuzzy Analytic Hierarchy Process, The Open Civil Engineering Journal, 4, 96-104.

12. Latinopoulos D. & Kechagia K. (2015), A GIS-based multi-criteria evaluation for wind farm site selection. A regional scale application in Greece, Renewable Energy, 78, 550 – 560

13. Haaren R., Fthenakis V. (2011), GIS-based wind farm site selection using spatial multi-criteria analysis (SMCA): Evaluating the case for New York State, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 15, 3332– 3340

14. Cradden L., Kalogeri C., Martinez Barrios I., Galanis G., Ingram D., Kallos G. (2016),

15. Multi-criteria site selection for offshore renewable energy platforms, Renewable Energy, 87, 791-806

16. https://energypress.gr/news/i-geopolitiki-diastasi-tis-anaptyxis-ton-ape-sto-horo-toy-aigaioy

 

*Η κ. Χριστίνα Κατσέλη είναι Αρχιτέκτων Μηχανικός, MSc Γεωπληροφορική

 

 

30 Δεκεμβρίου 2019

energypress