Ενεργειακή ασφάλεια: Συγκλίσεις και αποκλίσεις στο Λονδίνο – Η κοινή πλεύση ΕΕ και Βρετανίας και οι διαφωνίες των ΗΠΑ
Περίπου 120 εκπρόσωποι από 60 χώρες παρευρέθηκαν στη Σύνοδο Κορυφής για το Μέλλον της Ενεργειακής Ασφάλειας στο Λονδίνο την Πέμπτη. Η συνάντηση συνδιοργανώθηκε από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου και τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ενώ την Ελλάδα εκπροσώπησε, ο υφυπουργός ενέργειας, Νίκος Τσάφος.
Η ενεργειακή ασφάλεια, ένα παγκόσμιο στρατηγικό ζήτημα, αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων σχετικά με τον τρόπο εξισορρόπησης της ενεργειακής μετάβασης με τις αυξανόμενες ενεργειακές απαιτήσεις. Ενώ ο ΔΟΕ, που ιδρύθηκε μετά το πετρελαϊκό σοκ του 1974, δίνει έμφαση στην ενεργειακή μετάβαση, ορισμένες χώρες και οργανισμοί αμφισβητούν την ταχύτητα αυτής της μετάβασης.
Μάλιστα υπήρξε και παρέμβαση των ΗΠΑ προς τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, να εγκαταλείψει την αποστολή για το κλίμα. Βασικό σημείο διαμάχης, το ζήτημα της εξισορρόπησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των ορυκτών πηγών ενέργειας, λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική προσβασιμότητα και τη σκοπιμότητα των έργων.
Προειδοποιήσεις
Ο εκτελεστικός διευθυντής του ΔΟΕ, Φατίχ Μπιρόλ, προειδοποίησε ότι η αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε πετρέλαιο και κρίσιμα ορυκτά είναι οι κύριες ανησυχίες που επηρεάζουν την παγκόσμια ενεργειακή ασφάλεια.
Ο κ. Μπιρόλ επεσήμανε ότι «η εγχώρια ενέργεια είναι ο καλύτερος φίλος της ενεργειακής ασφάλειας, αλλά για να παράγουμε και να κατασκευάσουμε τις απαραίτητες τεχνολογίες καθαρής ενέργειας χρειαζόμαστε κρίσιμα ορυκτά».
Και σημείωσε ότι η διανομή αυτών των «πρώτων υλών», απαραίτητων για την παραγωγή ηλεκτρικών μπαταριών και τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, συγκεντρώθηκε στα χέρια λίγων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας. Παράλληλα, περιέγραψε τους «τρεις χρυσούς κανόνες» για την ενεργειακή ασφάλεια: διαφοροποίηση, πολιτική προβλεψιμότητα και παγκόσμια συνεργασία για τον μετριασμό των κινδύνων.
Διαφωνίες για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) χαιρέτισε τη σύνοδο κορυφής, τονίζοντας τη σημασία της εστίασης στην ενεργειακή ασφάλεια. Το καρτέλ, το οποίο παραμένει δύσπιστο για τη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια, επικρίνει τους προτεινόμενους στόχους ουδετερότητας άνθρακα της ΔΟΕ ως μη ρεαλιστικούς. Σύμφωνα με τον ΟΠΕΚ, η ενεργειακή ασφάλεια θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα μείγμα διαφορετικών πηγών ενέργειας και όχι την αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από την πλευρά του, ο ΔΟΕ τονίζει τη σημασία των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της πυρηνικής ενέργειας για τη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και τον μετριασμό της αστάθειας των τιμών.
Διακριτική αμερικανική παρουσία
Η σύνοδος κορυφής του Λονδίνου σηματοδοτεί επίσης την απουσία ορισμένων σημαντικών παγκόσμιων παραγόντων, όπως η Κίνα, η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εκπροσωπήθηκαν από προσωρινούς αναπληρωτές υπουργούς, μια εκπροσώπηση που θεωρείται ανεπαρκής από ορισμένους παρατηρητές. Αυτή η απουσία εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη δέσμευση της Αμερικής, ιδιαίτερα μετά τις δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ που υποστηρίζει την αύξηση των γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ο Τραμπ έχει εκφράσει επίσης την αντίθεσή του στην επέκταση των έργων αιολικής ενέργειας, προτιμώντας μια προσέγγιση που επικεντρώνεται στην παραγωγή ορυκτών καυσίμων.
Αντίκτυπος στην ατζέντα του ΔΟΕ
Η ΔΟΕ, με επικεφαλής τον Φατίχ Μπιρόλ, έχει μετριάσει τη ρητορική της τους τελευταίους μήνες. Σε μια προσπάθεια να μην ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον ΟΠΕΚ, ο οργανισμός φαίνεται να υιοθετεί μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση, επιδιώκοντας να διατηρήσει τον ρόλο του ως σημείο αναφοράς για την ενεργειακή ασφάλεια, ενώ εξυπηρετεί διάφορα συμφέροντα. Αυτή η επιθυμία για συμφιλίωση διαφορετικών παραγόντων στον ενεργειακό τομέα θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της τα επόμενα χρόνια.
Τα σημάδια ήταν εκεί νωρίτερα αυτόν τον μήνα σε μια σύνοδο κορυφής για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ουάσιγκτον, όπου ο Τζόις μίλησε για «μια μάχη που δόθηκε ενάντια στις πιο προσιτές και άφθονες πηγές ενέργειας μας» στο όνομα του «ενιαίου μοναχικού κινδύνου... της κλιματικής αλλαγής».
Κοινή πλεύση ΕΕ - Βρετανίας
Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπογράμμισε την ανάγκη η Ευρώπη να μειώσει την εξάρτησή της από τα ορυκτά και επανέλαβε ότι η Ρωσία είχε «εργαλειοποιήσει σκόπιμα» τις προμήθειες ενέργεια. «Και πέρα από τον Ατλαντικό, η απειλή των δασμών κινδυνεύει να διαταράξει περαιτέρω τις κρίσιμες αλυσίδες εφοδιασμού», πρόσθεσε σε μια άμεση αναφορά στον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε την πρόοδο που έχει ήδη σημειώσει η ΕΕ –η οποία στερείται σημαντικών αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων– στη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να παρέχουν σχεδόν το ήμισυ της ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ και 78 γιγαβάτ δυναμικότητας νέας παραγωγής που χρησιμοποιήθηκαν μόνο πέρυσι.
Η κ. φον ντερ Λάιεν μίλησε για «εξαιρετική» ενεργειακή συνεργασία της ΕΕ με τη Βρετανία: «Η περιοχή της Βόρειας Θάλασσας έχει ό,τι χρειάζεται: υπεράκτια αιολική ενέργεια, θαλάσσια ενέργεια, υδρογόνο, δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα. Αλλά αυτό που είναι εξίσου σημαντικό με τους πόρους είναι η κανονιστική βεβαιότητα. Σκεφτείτε το εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας – όπου η αβεβαιότητα ήταν ιδιαίτερα κακή για τις επιχειρήσεις. Αλλά η βεβαιότητα είναι αυτό που προσφέρει το πλαίσιο της ΕΕ, αυτό που αναζητούν οι επενδυτές», και απευθυνόμενη στον Βρετανό πρωθυπουργό είπε: «Αυτό, αγαπητέ Κιρ, είναι αυτό που πρέπει να προσφέρουμε μαζί. Μπορούμε να μετατρέψουμε τη Βόρεια Θάλασσα σε μια δύναμη του μέλλοντος».
Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου ,μίλησε για «υπερέκθεση, επί πολλά χρόνια, στο τρενάκι των διεθνών αγορών ορυκτών καυσίμων», κατηγορώντας τους σχετικούς κλυδωνισμούς τιμών για περισσότερες από τις μισές οικονομικές υφέσεις.
Πηγή δύναμης
«Θα κάνουμε την ενέργεια πηγή όχι ευπάθειας, αλλά δύναμης», είπε ο Στάρμερ, συνδέοντας την ενεργειακή ασφάλεια με την εθνική ασφάλεια. «Δεν μπορούμε να το πετύχουμε αυτό υπερασπίζοντας το status quo ή προσπαθώντας να γυρίσουμε το ρολόι πίσω σε έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια».
«Η καθαρή ενέργεια που καλλιεργείται στο σπίτι είναι ο μόνος τρόπος για να ανακτήσουμε τον έλεγχο του ενεργειακού μας συστήματος», πρόσθεσε ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ σημείωσε ότι τα ορυκτά καύσιμα θα παραμείνουν μέρος του μείγματος για τις «επόμενες δεκαετίες».
Η πράσινη μετάβαση είναι «επιβλαβής και επικίνδυνη»
Η Ουάσιγκτον, ωστόσο, μετέφερε κάτι διαφορετικό στη σύνοδο κορυφής στο πρόσωπο του Τόμι Τζόις, εν ενεργεία αναπληρωτή υπουργού στο γραφείο διεθνών υποθέσεων στο Υπουργείο Ενέργειας.
Τα σημάδια είχαν δοθεί νωρίτερα σε μια σύνοδο κορυφής για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ουάσιγκτον, όπου ο Τζόις μίλησε για «μια μάχη που δόθηκε ενάντια στις πιο προσιτές και άφθονες πηγές ενέργειας μας» στο όνομα του «ενιαίου μοναχικού κινδύνου... της κλιματικής αλλαγής».
«Δεν θα θυσιάσουμε την οικονομία μας ή την ασφάλειά μας για παγκόσμιες συμφωνίες για ένα λεγόμενο καθαρό μηδενικό μέλλον. Ούτε ενθαρρύνουμε κανένα άλλο έθνος να κάνει αυτή τη θυσία», δήλωσε ο Τζόις στην αμερικανική πρωτεύουσα.
Το μήνυμά του προς τους αντιπροσώπους την πρώτη ημέρα της διάσκεψης του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν ότι θα έπρεπε να είναι «ειλικρινείς σχετικά με τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του κόσμου, να μην επικεντρώνονται στην καθαρά μηδενική πολιτική» και ότι η ώθηση για καθαρή ενέργεια έναντι των ορυκτών καυσίμων είναι «επιβλαβής και επικίνδυνη».
Οι 4+1 προκλήσεις για την Ελλάδα
Στις 4+1 προκλήσεις που καλείται να διαχειριστεί η Ελλάδα στον τομέα της ενέργειας αναφέρθηκε από την πλευρά του ο Έλληνας υφυπουργός Ενέργειας, Νίκος Τσάφος, από το Λονδίνο.
Σε ανάρτησή του στο linkedin ιεραρχεί το κόστος ενέργειας και της μετάβασης, την ενεργειακή ασφάλεια, τη βιομηχανική ανθεκτικότητα, την κλιματική αλλαγή και τη γεωπολιτική ως τις βασικότερες προκλήσεις, χωρίς, όπως εξηγεί, η λίστα να είναι περιοριστική.
Ειδικότερα, ανέδειξε τις 5 βασικές προκλήσεις που κατά τον ίδιο αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
- Πρώτον, το κόστος της ενέργειας και το κόστος της μετάβασης. Θα πετύχουμε μόνο αν η ενέργεια και η μετάβαση είναι προσιτές για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας. Αλλά αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν είμαστε συνετοί διαχειριστές ενός σπάνιου κεφαλαίου.
- Δεύτερον, η ενεργειακή ασφάλεια. Τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας αλλάζουν γρήγορα. Μέσα σε ένα χρόνο, το μείγμα καυσίμων που χρησιμοποιεί μιας χώρα μπορεί να αλλάξει απότομα. Οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας είναι επίσης απίστευτα πολύπλοκες, ιδίως στην ΕΕ, όπου το διασυνοριακό εμπόριο παίζει καθοριστικό ρόλο.
- Τρίτον, η βιομηχανική ανθεκτικότητα. Οι περισσότερες χώρες είναι ταυτόχρονα παραγωγοί και καταναλωτές τεχνολογίας. Ως καταναλωτές τεχνολογίας, θέλουμε αξία για τα χρήματά μας. Ως παραγωγοί, θέλουμε δίκαιους κανόνες και πρόσβαση στις αγορές. Αυτοί οι στόχοι μπορεί συχνά να έρχονται σε σύγκρουση
- Τέταρτον, η κλιματική αλλαγή
- Και τέλος, η γεωπολιτική. Ο κόσμος μας αλλάζει, όχι μόνο τεχνολογικά και οικονομικά, αλλά και κοινωνικά και πολιτικά. Οι κυβερνήσεις πρέπει να χαράξουν στρατηγικές ενεργειακής ασφάλειας που να είναι ισχυρές σε ένα ευρύ φάσμα σεναρίων.
