Δαμάζοντας την Θερμότητα Υψηλής Ενθαλπίας για Παραγωγή Ενέργειας.

Είναι βέβαιο ότι την τελευταία δεκαετία και κυρίως λόγω των πιέσεων  κι επιθέσεων για την προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος της γης που δέχτηκε η βιομηχανία, εντάθηκε από μεριάς της η προσπάθεια ανακάλυψης νέων τεχνολογιών, ακόμη φιλικότερων προς το περιβάλλον. Οι προσπάθειες αυτές απέδωσαν καρπούς, σε ορισμένες περιπτώσεις ιδιαίτερα εντυπωσιακής αξίας και σημασίας, όπως η τεχνολογία του «κλειστού κυκλώματος ανταλλαγής θερμότητας», η οποία δεν επιτρέπει καμία διαρροή μολυσματικών ρευστών ή εν γένει ρυπαντών, βλαβερών προς το περιβάλλον. Να το διατυπώσω απλούστερα: πέτυχε Παραγωγή ενέργειας χαμηλού κόστους με ΜΗΔΕΝΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ μέσω ανακύκλωσης υπέρθερμου νερού/ατμού. Αναφέρομαι στην Γεωπλουτωνική Ενέργεια, ένα νέο ‘‘παίχτη’’ της βιομηχανίας, που έρχεται φουριόζος να ενισχύσει δυναμικά τις διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις της αγοράς, αντλώντας θερμότητα από μεγάλα -Πλουτώνεια- βάθη.

Στην διαρκή αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου απ’ τη μια και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας απ’ την άλλη, ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες, έχουν στραφεί τα τελευταία χρόνια σε συνδυασμούς των δύο προ-αναφερομένων αξόνων δραστηριοτήτων, με ιδιαίτερα επιτυχείς καινοτομίες. Πιο συγκεκριμένα, εννοώ την παραγωγή Γεωπλουτωνικής –από κυρίως ηφαιστειακούς σχηματισμούς μεγάλου βάθους με πολύ υψηλές θερμοκρασίες και πιέσεις- Ενέργειας, που συνδυάζει ουσιαστικά την παραγωγή -ανεξάντλητης- ανανεώσιμης πηγής ενέργειας με εφαρμογή εξειδικευμένης τεχνογνωσίας και τεχνολογίες δανεισμένες κατευθείαν από την πετρελαϊκή βιομηχανία.

Ανέκαθεν, οι βαθιές γεωτρήσεις αποτελούσαν μονοσήμαντη τεχνολογία εξερεύνησης και παραγωγής Πετρελαίου & Φυσικού Αερίου. Όμως, κατά την διάρκεια των εξελίξεων του τομέα και της βαθμιαίας βελτίωσης των ταχυτήτων διάτρησης, των επιλεγόμενων τοποθεσιών για ευκολότερη και αποδοτικότερη ανάπτυξη των σχετικών δραστηριοτήτων –από τα υψηλότερα και πλέον κακοτράχαλα γεωγραφικά ανάγλυφα, μέχρι τα βάθη θαλασσών, προσεγγίζοντα και υπερβαίνοντα τα 3.000 μέτρα, και από την διακευκαυμένη ζώνη, μέχρι τα ακρότατα των πόλων της γης-, εντόπισαν υψηλές θερμοκρασίες σε διάφορα βάθη και γεωλογικούς ορίζοντες, που δεν ήταν άλλο από συσσωρευμένες συγκεντρώσεις γήινης θερμότητας, σε μια διαρκή διαρροή εντός υπεδαφικών μεταναστευτικών καναλιών που συντηρείται από χιλιάδες, μέχρι και δεκάδες εκατομμύρια χρόνια. Πρόκειται για μια ιδιάζουσας μορφής ενέργειας που την είχαμε συνδυάσει αρχικά με την θέρμανση θερμοκηπίων, αποξηραντηρίων και αργότερα σπιτιών και ολόκληρων γειτονιών ή πόλεων.

Προϊούσης της τεχνολογίας και των αυξανόμενων αναγκών της ανθρωπότητας σε ενέργεια, άρχισαν να εισάγονται νέοι προβληματισμοί, οι οποίοι σε συνδυασμό με τον περιορισμό των ρυπογόνων για το περιβάλλον τεχνολογιών, αναπτύχθηκαν σε εξαιρετικό βαθμό –άγνωστο στους πολλούς- και είναι έτοιμες να κάνουν θαύματα. Η ιδιαιτερότητα αυτή της ‘‘περιορισμένης γνώσης’’, διεθνώς, οφείλεται κατ’ εμέ στο γεγονός ότι, η Βιομηχανία του Πετρελαίου, ως κατέχουσα τα σκήπτρα παραγωγής και εξάρτησης του κόσμου όλου από τις εν λόγω τεχνολογίες και ‘σνομπάρουσα/υποβαθμίζουσα’ τις ανανεώσιμες, δεν ήταν διατεθειμένη να προστρέξει σε άλλες εφαρμογές και να ρισκάρει κεφάλαια σε υψηλής έντασης επενδύσεις, άγνωστες στον χώρο της. Ίσως το έπραξε μερικές φορές, περισσότερο για να ‘‘ρίξει στάχτη στα μάτια και να ελέγξει τις τιμές παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας’’.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι τιμές πώλησης της ανανεώσιμης Μεγαβαττώρας, είχε άμεση εξάρτηση από τις κυμαινόμενες τιμές του πετρελαίου. Δεδομένου ακόμη και του απορρήτου δυνατότητας διάδοσης που διέπει αυτές τις –πολύ ακριβές- τεχνολογίες, στάθηκαν ως οι σημαντικότεροι παράγοντες που καθυστέρησαν την ανάπτυξη των μοντέρνων και μακράν πλέον του πετρελαίου –beyond petroleum- τεχνολογιών.

Για μένα, ο ακόμη σημαντικότερος παράγοντας, ήταν το γεγονός ότι από κανενός ‘‘πετρελαιά’’ το κεφάλι δεν πέρασε ποτέ να ασχοληθεί με οποιαδήποτε μορφής έρευνα σε ηφαιστειακούς και πλουτωνικούς  σχηματισμούς, όπου δεν ανιχνεύτηκαν σχεδόν ποτέ κοιτάσματα πετρελαίων! Κι όμως σήμερα -απίστευτο ακόμη για πολλούς επιστήμονες κι ακόμη χειρότερο για πολιτικούς ή και τοπικές κοινωνίες που πρέπει να συγκατανεύσουν σε τέτοιου είδους τεχνολογίες και πρακτικές, οι οποίες με βεβαιότητα δεν προκαλούν οποιαδήποτε ρύπανση στο περιβάλλον-, πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα στις τεχνολογίες αυτές πετρελαίου, που αποτρέπουν 100% τη ρύπανση στο περιβάλλον.

Είναι βέβαιο πλέον ότι οι εποχές των γεωτρήσεων της Μήλου και Νισύρου, που φόρτωσαν τοπικά το περιβάλλον με τοξικά και όξινα ρευστά, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Πρόκειται πια για μια καταπράσινη μορφή ενέργειας χωρίς εκπομπές Διοξειδίου του Άνθρακα ή άλλα αέρια, ευνοούντα το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που δεν προκαλεί σεισμούς, ούτε απαιτεί υδραυλική ρηγμάτωση -fracturing- των σχηματισμών για αύξηση της παραγωγής, ούτε απαιτεί επίσης εισπίεση ποσοτήτων νερού στον ταμιευτήρα, ούτε παράγει αλμόλοιπα και παγιδευμένα υπεδαφικά νερά με βαρύ φορτίο αλάτων επιβλαβών για το περιβάλλον και συνεπώς, δεν μολύνει υπεδαφικούς ορίζοντες που διατρυπώνται από την γεώτρηση. Και όλα τούτα, οφείλονται στη νέα τεχνολογία του εντελώς κλειστού και στεγανού κυκλώματος, εντός του οποίου κινούνται τα ρευστά που ‘‘ξε-κλέβουν’’ θερμότητα από τους βαθείς σχηματισμούς και την αποδίδουν στην επιφάνεια για παραγωγή, πρωταρχικά μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας.

Και βέβαια σαν επιστέγασμα, προέκυψε λόγω Covid-19, η πλέον ισχυρή συνιστώσα, που κατάφερε σοβαρότατα πλήγματα στην βιομηχανία του πετρελαίου, με αποτέλεσμα την ισχυρότατη ύφεση που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης.  

Σήμερα λοιπόν, ύστερα από διαδοχικά βήματα με εμπειρίες –μικρών ή και ανεπαίσθητων γενικά- καταστροφών για το περιβάλλον και μέσω δοκιμαζόμενων τεχνολογιών κάθε φορά στις γεωθερμικές αναζητήσεις, φτάσαμε στο σημείο, όπου οι εταιρείες πετρελαίου στρέφονται στην εξερεύνηση και ανάπτυξη ηφαιστειακά ενεργών περιοχών για να αντλήσουν με τον καλύτερο και ιδανικότερο τρόπο, τεράστια ποσά ενέργειας υπό μορφή θερμότητας την οποία μετατρέπουν εύκολα, γρήγορα και με μεγάλη ασφάλεια, σε ηλεκτρισμό, ψύξη, θέρμανση κλπ, δαμάζοντας με τον τρόπο αυτό επικίνδυνα στον χειρισμό τους ρευστά, επιλέγοντας με την έξυπνη αυτή τεχνολογία, να απαγάγουν την θερμότητα στα μεγάλα βάθη, μεταφέροντας μόνον καθαρό ατμό στην επιφάνεια.

Οι υπεδαφικοί γεωλογικοί σχηματισμοί της γης μας, έχει αποδειχτεί ότι εμπεριέχουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας, είτε υπό μορφή Υδρογονανθράκων, είτε υπό μορφή θερμότητας. Τους τελευταίους χρόνους, έχει αποδειχτεί επίσης ότι το δυναμικό της ενέργειας υπό μορφή θερμότητας, είναι πολύ μεγαλύτερο από τα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το δε σημαντικότερο γεγονός είναι ότι το πετρέλαιο και φυσικό αέριο εξαντλούνται, ενώ η θερμότητα ανανεώνεται, λόγω των διαρκών θερμοπυρηνικών εκρήξεων που συντελούνται στον πυρήνα της γης, αποδίδοντας με τον τρόπο αυτό, τεράστια ποσά θερμικής ενέργειας. Ωστόσο, η ανακάλυψη ζεστού νερού και ατμού σε διάφορους υπεδαφικούς ορίζοντες που διακινείται μέσω συστήματος ρηγμάτων –γνωστά ως υδροθερμικά διαλύματα-, θεωρείται παραδοσιακά ότι είναι ένα κακό υποκατάστατο του πετρελαίου, αφού η ενέργεια που αποδίδει κατατάσσεται συγκριτικά σαν πολύ χαμηλότερου δυναμικού για ευρύτερες και αποτελεσματικότερες χρήσεις.

Βέβαια, δεν ισχύει το ίδιο, όταν η θερμική ενέργεια είναι υψηλής ενθαλπίας (με θερμοκρασίες της τάξης των 200 έως 350 βαθμών Κελσίου). Χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες, η ενεργειακή κατάσταση αλλάζει άρδην, τόσο σημαντικά, που εγώ προσωπικά λόγω της ειδικότητάς μου, της μακράς εμπειρίας μου στη διεθνή βιομηχανία πετρελαίου –επί σαράντα συναπτά έτη- και των παράλληλων εις βάθος μελετών του γεωθερμικού δυναμικού υψηλής ενθαλπίας, συνοδευομένων από πειράματα και εξειδικευμένες μετρήσεις παραμέτρων που εντοπίζονται σε βαθείς σχηματισμούς, συν τη γνώση σε φαινόμενα ρευστομηχανικής, που απαραίτητα απαιτείται για την εξιδανικευμένη διαχείριση των μορφών αυτών ενέργειας, είμαι στην ευχάριστη θέση να δηλώσω ότι, ..’’τα πετρέλαια θα πάψουν να μας ενδιαφέρουν πια!  Βέβαια, ‘‘εντάξει’’…, το αυτοκίνητό μου θα εξακολουθώ να το τροφοδοτώ με τα παραδοσιακά καύσιμα, αλλά, μην το υποτιμάτε! έρχεται με ταχύτατους ρυθμούς το ηλεκτρικό αυτοκίνητο, που μπορεί να τροφοδοτείται από γεωθερμικής προέλευσης ρεύμα, αντί άλλης, συνδεδεμένης με εκπομπές ρύπων. Φανταζόμουνα πάντα στις Κυκλάδες, να επιτρέπεται η χρήση μόνο του ηλεκτρικού αυτοκινήτου, με τροφοδοσία κατευθείαν από την ‘‘αυλή τους’’.  Ανακαλύψαμε λοιπόν σοβαρότατο υποκατάστατο, ακίνδυνο για το περιβάλλον, αλλά και σε τόσο υψηλά αποθέματα και με τόσα άλλα πλεονεκτήματα, που σταδιακά πρέπει να περιορίζουμε τη χρήση υδρογονανθράκων. Φυσικά, δεν μπορούμε να απαλλαγούμε μονομιάς, αφού όλη η παγκόσμια βιομηχανία, μεταφορές, ηλεκτρισμός, ψύξη, θέρμανση κλπ., εξαρτάται και θα εξαρτάται από το πετρέλαιο για πολλά ακόμη χρόνια (δεκαετίες –όσο κι αν θέλουμε να μην το πιστεύουμε-).

Θα ξεκινήσω την σύγκριση –προκειμένου ο αναγνώστης να κατανοήσει πλήρως την αρχή της καινοτόμου τεχνολογίας που περιγράφω- από τις βασικές ομοιότητες των δύο αυτών ρευστών: πετρελαϊκών και γεωθερμικών. Και τα δύο αποθηκεύονται σε υπεδαφικούς ταμιευτήρες και χαρακτηρίζονται από υψηλές πιέσεις και υψηλές θερμοκρασίες! Για να διερευνηθούν από την επιφάνεια απαιτούν την εφαρμογή προηγμένων σεισμικών μεθόδων, ενώ για να παραχθούν, απαιτούνται βαθιές, ως πολύ βαθιές γεωτρήσεις. Συνεπώς, η βιομηχανία του πετρελαίου που έχει αναπτύξει μακρόχρονη εμπειρία στην εκμετάλλευση του πετρελαίου, ΝΑΙ (!), έχει την δυνατότητα –και είναι η μοναδική- να αναπτύξει την ασφαλή εκμετάλλευση θερμότητας που αποδίδουν τα γεωθερμικά ρευστά υπό μορφή εντελώς καθαρού ατμού/νερού υπερ-υψηλής θερμοκρασίας.

Η διεργασία αυτή επιτελείται σήμερα μέσω κλειστού κυκλώματος συστήματος σωληνώσεων εντός γεωτρητικών στηλών, θέτοντας σε κίνηση ατμο-γεννήτριες που στηρίζονται στην αρχή λειτουργίας της ατμομηχανής, με ασφαλέστατο τρόπο. Μα κάποιοι θερμόαιμοι οικολόγοι θα ψάξουν και πάλι να βρούν ερείσματα του τύπου …’’μα, θα αρχίσουν οι σεισμοί στη περιοχή κλπ’’. Και καλά θα κάνουν, αλλά προηγουμένως, θα πρέπει να είναι άριστα διαβασμένοι και ώριμοι για την συμπεριφορά τους που στις περισσότερες περιπτώσεις, αποτελεί ανασχετικότατο στοιχείο της ανάπτυξης. Τα ίδια ισχυρίζονταν και για τα πετρέλαια, αλλά αποδείχτηκε ότι είχαν άδικο. Και αυτό, δεν το ισχυρίζομαι ελαφρά τη καρδία, αλλά, στο Διεθνές Συνέδριο που οργάνωσα το 2017 στο Κάραβελ, με τίτλο*: «Ελλάδα: Τα αποθέματα Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου, μπορούν να αποτελέσουν βασικό μοχλό ανάπτυξης της χώρας», είχα την ευκαιρία να προσκαλέσω σαν ομιλήτρια, την Δρα Tina Larsen, εξειδικευμένη Δανέζα γεωφυσικό η οποία απέδειξε στο διηνεκές του χρόνου που λαμβάνουν χώρα οι εν λόγω δραστηριότητες και με σειρά ακράδαντων επιχειρημάτων, ότι δεν υφίστανται τέτοιοι κίνδυνοι.

*(Ήταν παράλειψή μου, παρά το ότι το Συμπόσιο αυτό ήταν αφιερωμένο και στην Γεωθερμική ενέργεια τεκμηριωμένη με πετρελαϊκής τεχνολογίας κριτήρια, να αναφέρω, -ως ο Πρόεδρος και διοργανωτής του Συνεδρίου- ότι και τα ανεξάντλητα αποθέματα γεω-πλουτωνικής ενέργειας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ακόμη ισχυρότερο μοχλό για την ανάπτυξη της χώρας). 

Υπάρχουν φυσικά και άλλες ομοιότητες μεταξύ των δύο αυτών κλάδων παραγωγής ενέργειας, αλλά και διαφορές, που λόγω των διαμορφούμενων συνθηκών της διεθνούς αγοράς και κυρίως της προστασίας του περιβάλλοντος, προσωπικά, διαπιστώνω σημαντικά πλεονεκτήματα της Γεωθερμίας. Πάνω απ’ όλα, οι εκάστοτε εντάσεις στο χώρο της διεθνούς πετρελαιοπαραγωγής, με τις απρόβλεπτες αναταραχές που επέρχονται κι εν πολλοίς επιβάλλονται στις τόσο ευμετάβλητες τιμές του πετρελαίου, εκλείπουν παντελώς απ’ το χώρο της Γεωθερμικής παραγωγής, αφού η τιμή της Μεγαβαττώρας, είναι προκαθορισμένη και σταθερή από το Κράτος μέσω του μηχανισμού Feed In Tariff (FIT). Η πολιτική αυτή σταθερότητας των τιμών θα έχει σαν συνέπεια την επί μακρόν σταθερότητα των αγορών, αλλά και τον προγραμματισμό κατανομής κι εκμετάλλευσης της παραγόμενης ενέργειας.

Απ’ την άλλη μεριά και σε συνδυασμό με την ανάγκη για μια νέα μορφή πράσινης, ευέλικτης ισχύος και σταθεροποίησης της τροφοδοσίας των δικτύων και τη λειτουργία παράλληλα με την επέκταση των υπολοίπων ανανεώσιμων πηγών - ενδέχεται να υπάρξει ένα νέο κίνητρο για τους κυβερνητικούς υπεύθυνους χάραξης ενεργειακής πολιτικής, προκειμένου να ενθαρρύνουν την εκμετάλλευση των γεωθερμικών πόρων σε ηφαιστειακά ενεργές περιοχές, σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμη και με υπεράκτιες γεωτρητικές δραστηριότητες.

Ήδη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν αναπτυχθεί πρωτοβουλίες από επιστημονικές ομάδες και σχετικές οργανώσεις ειδημόνων, που προωθούν τις νέες γεωθερμικές τεχνολογίες, αναφέροντας και προβάλλοντας κάθε φορά και περισσότερα πλεονεκτήματα.

Προς το παρόν και σε διεθνή κλίμακα, αφενός λόγω των νέων γεωθερμικών τεχνολογιών –που ουσιαστικά είναι γνωστές και υποστηρίζονται πλήρως και μοναδικά, από τη πλευρά της βιομηχανίας πετρελαίου- και αφετέρου, λόγω της διεθνούς ύφεσης της οικονομίας, το ‘‘κλειδί’’ για την ανάπτυξη πράσινων γεωθερμικών πεδίων αποτελεί το κόστος και οι ‘κίνδυνοι’ που εγκυμονούν στις φάσεις εξερεύνησης και γεωτρήσεων. Και δεν εννοώ κινδύνους εκρήξεων ή μόλυνσης του περιβάλλοντος από κακούς χειρισμούς, όσο πιθανά λάθη εκτιμήσεων των ερευνητών για ανακαλύψεις πεδίων χαμηλού δυναμικού, αλλά υψηλού κόστους ανάπτυξης.

Δυστυχώς, οι απόψεις αυτές προέρχονται από ομάδες ‘‘νέων παικτών’’ που μελετούν την είσοδό τους και ενεργό συμμετοχή τους στο νέο αυτό κλάδο και που σίγουρα αγνοούν την ατέλειωτη γκάμα των τεχνολογιών που έχει αναπτυχθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια από την βιομηχανία του πετρελαίου. Απ’ την άλλη, η βιομηχανία του πετρελαίου εστιασμένη για τα καλά και πάντα πιστή στο –ας μη κρυβόμαστε- κορυφαίο αντικείμενο, της μοναδικά αναπτυγμένης και λειτουργούσας προστιθέμενης αξίας των προϊόντων πετρελαίου, αγνοούν ή ακόμη και σνομπάρουν, άλλες επίδοξες τεχνολογίες που ‘‘θέλουν’’ να τις ξεπεράσουν. Κι ένας ακόμη πολύ σημαντικός παράγοντας, είναι το γεγονός ότι η βιομηχανία του πετρελαίου, έχει αναπτύξει πανέξυπνες τεχνολογίες όλα αυτά τα χρόνια, αφενός αναλώνοντας τεράστια ποσά για την έρευνα, καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη και αφετέρου, μη παραχωρώντας τις τεχνολογίες αυτές στον καθένα που θα μπορούσε να τις χρησιμοποιήσει εις βάρος τους, αλλά αντιθέτως, ‘‘πουλώντας’’ τες κατά το δοκούν. Προσωπικά γνωρίζω ότι υπάρχουν ακόμα πολλές μέθοδοι και τεχνικές, που βελτιώνονται διαρκώς σε απίστευτα προηγμένης τεχνολογίας εργαστήρια και που δεν βιάζονται να τις δημοσιοποιήσουν, παρά όταν έρθει η κατάλληλη ώρα.

Σε πρωτογενώς παραχωρούμενες περιοχές (frontier areas), η γεωθερμική εξερεύνηση και ανάπτυξη μπορεί –σήμερα ειδικά- να έχει περισσότερα κοινά με την αναζήτηση και ανάπτυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου σε όλες τις φάσεις της. Ξεκινώντας ουσιαστικά από γεωλογική αναγνώριση/χαρτογράφηση, συνεχίζοντας με σεισμικά και άλλες γεωφυσικές μεθόδους, προχωρώντας σε ερευνητικές γεωτρήσεις μικρής διαμέτρου – εύκολα ελεγχόμενες, εφαρμόζοντας πολυποίκιλες διαγραφίες (/logging) για τον ακριβέστερο προσδιορισμό των υπεδαφικών σχηματισμών και ιδιοτήτων τους και τελικά, εστιάζοντας στον βασικότατο στόχο, που δεν είναι άλλος από τον «ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ».

Ναι (!) από την δομή και ατέλειωτες ιδιότητες και ιδιοτροπίες αυτής της δομής, που αποτελεί την καθεαυτή πηγή πλούτου και πρέπει να ‘‘αρμέξουμε’’ στην κυριολεξία, προκειμένου να αντλήσουμε τα αποθέματα ενέργειας που εμπεριέχει και που σε βασική αντίθεση με τα πετρέλαια, κατά την εκμετάλλευση των οποίων εξαντλείται και το κοίτασμα, μη δυνάμενο πλέον να ανανεωθεί, -αφού χρειάζεται πολλά εκατομμύρια χρόνια-, ο γεωθερμικός ταμιευτήρας, αναπληρώνεται συνεχώς με θερμότητα, διασφαλίζοντας ιδιαίτερα μακροχρόνια παραγωγή. Στην ερώτηση που γεννάται άμεσα: πού οφείλεται η διαρκής αναπλήρωση των αποθεμάτων θερμότητας; Η απάντηση είναι απίστευτα απλή: στις διαρκείς θερμοπυρηνικές διασπάσεις που επιτελούνται στον πυρήνα της γης –κάτι ανάλογο με αυτές που λαμβάνουν χώρα στον Ήλιο!-, καταλαβαίνουμε λοιπόν για τι ποσότητες αστείρευτου δυναμικού πρόκειται. Παραθέτω στο σημείο αυτό ένα σύμπλεγμα εξεδρών από το πεδίο πετρελαίου κα φυσικού αερίου του Ekofisk, στη κεντρική Βόρεια Θάλασσα, όπου εκπόνησα το Διδακτορικό μου και Μετα-Διδακτορικό μου, μελετώντας εις βάθος τις απίστευτα εντυπωσιακές και πρωτόγνωρες ιδιότητες του εν λόγω ταμιευτήρα. Η παραγωγή του στα 350.000 βαρέλια πετρελαίου ανά ημέρα. 

 

Οι μηχανικές ιδιότητες του ταμιευτήρα είναι παραδόξως σπάνιες και όλο εκπλήξεις! Να σας αναφέρω ότι τα πρώτα 40 χρόνια της Παραγωγής του η Νορβηγία είχε κερδίσει σαν χώρα πάνω από 200 δις δολάρια, ενώ, έχει άλλα 40 χρόνια ζωής με συνεχόμενη υψηλή παραγωγή. Αξίζει τον κόπο να αναφέρω ότι το πεδίο αυτό δημιούργησε πολύ σοβαρά προβλήματα στον operator, όταν διαπιστώθηκε η καθίζηση του πυθμένα (the Ekofisk subsidence) πάνω από τους υποκείμενους ταμιευτήρες κατά μισό μέτρο το χρόνο. Το εν λόγω φαινόμενο, είχα προβλέψει στη διάρκεια πειραμάτων προσομοίωσης, σε μοντέλο του ταμιευτήρα του Ekofisk, που είχαμε δημιουργήσει στο προηγμένης τεχνολογίας Πολυτεχνείο του Trondheim, στη διάρκεια εκπόνησης του Μετα-διδακτορικού μου πάνω σε Reservoir Engineering. Προβλήματα του ταμιευτήρα που λύθηκαν με ‘‘κόψιμο’’ όλων των ποδιών στήριξης -legs- των εξεδρών – παρεμβολή τεράστιων γρύλων και ανύψωσης κατά 7 μέτρα, χωρίς να χυθεί σταγόνα πετρελαίου στο περιβάλλον! Διατείνομαι στο σημείο αυτό, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα στην βιομηχανία του πετρελαίου, που να μην έχει την λύση του.

Ο γεω-πλουτωνικός τώρα ταμιευτήρας, μέσα στις γενικότερες ιδιότητές του, παίζει παράλληλα και τον ρόλο της μπαταρίας. Μιας γιγάντιας μπαταρίας με υποστήριξη επίσης απίστευτης χωρητικότητας δυναμικού από την ίδια την γη. Με την τεχνολογία που έχει αναπτύξει η ομάδα μας, είναι αδιανόητο ακόμη και για τους εξειδικευμένους επιστήμονες, για τον τρόπο που, π.χ. το δυναμικό των 120 MW που έχει εκτιμηθεί στις πέντε γεωθερμικές γεωτρήσεις της Μήλου, μπορεί να πολλαπλασιαστεί ακόμη και στο δεκαπλάσιο! Από την άλλη πλευρά, έχουν αποκλειστεί εκπομπές προς το περιβάλλον και κάθε πιθανή εκτόνωση του ταμιευτήρα μέσω της γεώτρησης στραγγαλίζεται αυτόματα, πριν καν εκδηλωθεί, από τον μηχανισμό που διασφαλίζει και σώζει δεκάδες χιλιάδες γεωτρήσεων πετρελαίου σε όλο τον κόσμο, τον αποκαλούμενο Blow Out Preventer (BOP) (τον παρεμποδιστή εκρήξεων σε ελεύθερη μετάφραση), ο οποίος είναι έτσι σχεδιασμένος ώστε να αποτρέπει κάθε δυνατότητα έκρηξης και διάχυσης επικίνδυνων ενώσεων των γεωλογικών σχηματισμών προς το περιβάλλον.

ΜΕΤΑ ΤΙΣ ΑΝΩΤΕΡΩ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΜΟΥ, ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΠΙΘΥΜΩ ΝΑ ΠΕΡΑΣΩ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΞΗΣ:

1. Πρέπει όλοι να πούμε ΝΑΙ στην εφαρμογή των νέων τεχνολογιών για παραγωγή γεωθερμικής ενέργειας. Μια τέτοια συναίνεση είναι άμεσα συνυφασμένη με την ΑΝΑΠΤΥΞΗ!

2. Να συστήσω σε όλους τους οικολόγους, ότι επειδή όλοι μας αγαπάμε πραγματικά -άλλωστε το έχουμε αποδείξει, τη τελευταία 40-ετία-, το περιβάλλον της χώρας μας, προτείνουμε ανεπιφύλακτα την άμεση εφαρμογή της περιγραφείσας τεχνολογίας.

3. Ότι οι οικολόγοι που εναντιώνονται χωρίς τεκμαρτά επιχειρήματα σε οποιονδήποτε νεωτερισμό, καλό είναι να γνωρίζουν ότι αν έχουν δίκιο, θα εισακουστούν και θα δικαιωθούν για τα λογικά κι επιστημονικά τεκμηριωμένα επιχειρήματά τους. Εάν έχουν την διάθεση να δημιουργούν σοβαρότατα προβλήματα σε ολόκληρες ομάδες επιστημόνων που καταπονούνται με την μελέτη όλων αυτών των δεδομένων, στις εταιρείες που καταναλώνουν υψηλότατα κεφάλαια για να τρέξουν τέτοια μεγάλα έργα κλπ., ή και σε αντίθετα προς τις πεποιθήσεις τους πολιτικά κόμματα,  να λάβουν υπόψη τους ότι σύντομα θα ψηφιστεί Οδηγία που θα τους επιρρίπτει όλες τις ευθύνες καθυστέρησης ή απόρριψης έργου, με αποτέλεσμα να τους επιβάλλονται υψηλότατα πρόστιμα για την κάλυψη των εξόδων των εταιρειών που έχουν εμπλακεί στο έργο. Ας προσέξουν και ας είναι καλύτερα διαβασμένοι την επόμενη φορά.

4. Αναφορικά με τη χώρα μας, η Ελλάδα έχει αναλώσει πολύ υψηλά κεφάλαια, τόσο για την έρευνα πετρελαίου, όσο και γεωθερμικής ενέργειας. Προσωπικά λοιπόν, θεωρώ ακατανόητο να υψώνουν κάποιοι την φωνή τους και σταματούν έργα που θα φέρουν ανάπτυξη στη χώρα χωρίς να πειραχτεί το ευαίσθητο περιβάλλον της.

5. Συμμετείχαμε χρόνια τώρα σε Ευρωπαϊκά και Αμερικάνικα κέντρα έρευνας και τεχνολογίας για την προστασία του περιβάλλοντος. Μεταφέραμε κι ακόμη προσπαθούμε τεχνογνωσία. Το πράξαμε διότι αγαπάμε το περιβάλλον και την πατρίδα μας. Χωρίς περιττά λόγια. Το αποδείξαμε! Δείτε τις δημοσιεύσεις μας, τα Συνέδρια που οργανώσαμε, τα συμπεράσματα που εκδώσαμε. Επιπλέον αποδείξαμε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε στην ανάπτυξη της γεω-πλουτωνικής ενέργειας χωρίς κινδύνους! Συμμετείχαμε ανέκαθεν στην ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών για την προστασία του περιβάλλοντός μας. ΝΑΙ (!) θέλουμε περισσότερο από όλους εκείνους που επιδίδονται στη στείρα κριτική, να κληροδοτήσουμε στα παιδιά μας ένα ακόμη καλύτερο παράδεισο από αυτόν που χάρισε η φύση στην Ελλάδα. Ας αναλογιστεί ο καθένας την χώρα μας που υποφέρει οικονομικά και μάλιστα έρχονται χειρότερες εποχές οικονομικής ύφεσης και να σκεφθεί θετικά, αφού κατά βάθος γνωρίζει καλά, ότι τα όσα ‘‘ευαγγελίζεται: αρνούμενος την πρόοδο και ανάπτυξη’’ για την προστασία του περιβάλλοντος και το μη άψογο των τεχνολογιών που εφαρμόζονται, δεν τα έχει αρκούντως προσεγγίσει, δεν τα έχει καν μελετήσει! Καλούμε τον κάθε ενδιαφερόμενο/αντιδρώντα στο τραπέζι επίλυσης των προβλημάτων του, και να είναι σίγουρος ότι αν προτάξει ακράδαντα επιχειρήματα, θα του τα επιλύσουμε πρώτα και μετά θα προχωρήσουμε. Όμως, δεν είναι καθόλου σωστό να προκαλέσει αδικαιολόγητες καθυστερήσεις που θα επιβαρύνουν οικονομικά το κάθε έργο, και που τελικά, θα αυξήσουν την τιμή της Μεγαβαττώρας για τον ίδιο, τους συγγενείς του, τους συμπατριώτες του και ουσιαστικά την ίδια του τη χώρα. 

6. Ήδη στη γειτονική Ιταλία και σε άλλες περιοχές της υφηλίου υπάρχουν προηγμένες μελέτες για εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων σε υπεράκτιες περιοχές (Offshore Drilling & Production). Η διαδικασία αυτή θα ανεβάσει εκρηκτικά το κόστος της Μεγαβαττώρας. Επομένως, καλό θα ήταν  ο καθένας που αντιδρά για να βγάλει τα απωθημένα του, να συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να αρνείται την παραγωγή ρεύματος στην ίδια του την αυλή, σε χερσαίο έδαφος, όπου η Μεγαβαττώρα θα παραμείνει φτηνή.

7. Για των λόγων μου το αληθές, παραθέτω τον επόμενο χάρτη από την γειτονική Ιταλία, όπου παράγουν Γεωθερμική Ενέργεια, εδώ και πολλές δεκαετίες και μελετούν σύγχρονες βελτιώσεις των μεθόδων εγχώριας παραγωγής και απεξάρτησης από τους Υδρογονάνθρακες που ρυπαίνουν το περιβάλλον.

Location of onshore and offshore drill sites included in the first-draft plan of the Campi Flegrei Caldera                    

                    A roadmap for amphibious drilling: insights from a MagellanPlus workshop

Σημ.: Η περιοχή του Χάρτη με το κόκκινο περίγραμμα, έχει χαρακτηριστεί ως ενεργού ηφαιστειότητας στο χερσαίο και θαλάσσιο τμήμα της. Εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο πέραν των χερσαίων να πραγματοποιηθούν και θαλάσσιες γεωτρήσεις, όπου το κόστος της MWh θα πολλαπλασιαστεί.

8. Μερικοί ημιμαθείς, ισχυρίζονται ότι υπάρχουν κίνδυνοι διέγερσης της σεισμικότητας στις περιοχές παραγωγής, όπου αναμφισβήτητα έχουν δράσει ηφαίστεια σε παλαιότερες γεωλογικές εποχές. Καλό είναι να συνειδητοποιήσουν ότι, όταν οι περιοχές αυτές είναι ήδη χαρακτηρισμένες ως ενεργά ηφαιστειακές, η διέγερση χαμηλής έντασης σεισμικότητας είναι πιθανή λόγω ηφαιστειακής και μόνον δραστηριότητας. Μια πιθανή δραστηριότητα αυτής της φύσης είναι δυνατό να αποτραπεί ή να μειωθεί σημαντικά, όταν στη διάρκεια των δεκαετιών που θα παράγεται η ενέργεια, εξαντλούνται τα υπόγεια αποθέματα θερμότητας του ηφαιστείου, μειώνοντας σταδιακά κάθε κίνδυνο εκρήξεων. Και ας μην ξεχνάει κανείς, ότι εκεί όπου αποφασίζεται  γεώτρηση, η τεχνολογία των πετρελαίων έχει προηγουμένως σκανάρει με σεισμικά υψηλής ανάλυσης το υπέδαφος, και δεν θα σχεδίαζε ποτέ γεώτρηση πάνω σε ρήγμα ή ενεργού τεκτονισμού περιοχή!

9. Πιστεύω ότι επιβάλλεται πλέον σε όλους μας, να δεχτούμε θετικά την για πολλοστή φορά πρωτοβουλία από πλευράς Κράτους, να ξανα-δραστηριοποιήσει τις διαδικασίες Έρευνας και Παραγωγής Γεωθερμικής Ενέργειας, ύστερα από 45 χρόνια αποτυχιών σε ανάλογες προσπάθειες. Θα πρέπει το κόστος όλων αυτών των διαδικασιών να επιστραφεί στον Έλληνα φορολογούμενο και ο μόνος τρόπος είναι η παραγωγή ενέργειας στην ίδια του την αυλή, κάτι που συνεχώς αναβάλλεται από τους εκάστοτε –και χωρίς ουσιαστικό λόγο- αντιδρώντες. 

10. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δραστηριοποιηθεί αρκούντως και υποστηρίζει υποδομές και πρωτοβουλίες φορέων που έχουν συσταθεί για την επιτάχυνση προώθησης, ανάπτυξης και καθιέρωσης της γεωθερμικής ενέργειας. Έχει μάλιστα προτείνει, η δεκαετία 2020 -2030 να ονομαστεί ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ. Αυτό σημαίνει ότι η χώρα μας πρέπει να συντονιστεί και να συμμορφωθεί άμεσα προς τας ‘‘υποδείξεις’’.

11. Ας συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι οι πλούσιοι γεωθερμικοί μας πόροι με τα πολλά πλεονεκτήματα, παραμένουν  ανεκμετάλλευτοι. Μήπως άραγε η χώρα μας δεν έχει ανάγκη από χρήματα που μπορεί να αντλήσει στη κυριολεξία, από το πλούσιο υπέδαφός της;

12. Θα ήθελα να προκαλέσω τον κάθε Έλληνα ή Ελληνίδα, να διατυπώσει τις ερωτήσεις του, αντιπαραθέσεις του και παρατηρήσεις του, σε μια μικρή και άτυπη διαβούλευση, προκειμένου να εξεταστούν οι πιθανότητες άμεσων εφαρμογών ή επανεξέτασης κάποιων σημείων της παρούσας δημοσίευσης για την πληρέστερη και ευκολότερα κατανοητή έκθεση της κατάστασης.

13. Θα πρέπει σε όλα τα ανωτέρω να συνυπολογιστεί και το κέρδος που θα υπάρξει από την μείωση ρύπων προς το περιβάλλον και κυρίως Διοξειδίου του Άνθρακα, που θα εκλυόταν από τη καύση ισοδυνάμου ποσότητας πετρελαίου ή φυσικού αερίου, για τα οποία πληρώνουμε υπέρογκα ποσά για την εισαγωγή τους, πέραν του προστίμου για τους αέριους ρύπους.

14. Τέλος, να ζητήσω συγγνώμη που αναφέρομαι τόσο διεξοδικά στις τεχνολογίες πετρελαίου, αλλά το πράττω σκόπιμα, για να απαντήσω στο ερώτημα που έρχεται απ’ όλες τις μεριές των ενεργειακών συναδέλφων: ‘‘μα γιατί αποτύχαμε στην Ελλάδα να εκμεταλλευτούμε τα γεωθερμικά μας πεδία με τα τόσα πλεονεκτήματα, τα τελευταία 45 χρόνια’’; Έλα ντε...

15. Last but not least, αγαπημένοι πολιτικοί, όσοι εξ υμών πατριώτες, ενεργοποιηθείτε παρακαλώ! Εκμεταλλευτείτε την γνώση των Ελλήνων επιστημόνων και αποδείξτε ότι εννοείτε αυτό το ‘‘Brain Gain’’ που ευαγγελίζεστε μόνο στους προεκλογικούς σας λόγους… Μετά, ως δια μαγείας: Let’s forget it!

16. Και κάτι τελευταίο που θεωρώ σημαντικό: Μια απλή ερώτηση σε εσένα ρε Συμπολίτη, σε Εσένα ρε Φίλε Έλληνα που αντιδράς. Έχεις συνειδητοποιήσει ποτέ τι κόβεις από τα παιδιά σου; Τι ακριβώς τους στερείς απ’ το μέλλον τους και την ίδια τους τη ζωή;

--------------

Ο Dr. Μάριος Πατσουλές είναι Γεωλόγος – Μηχανικός Ταμιευτήρων Υψηλής Πίεσης και Θερμοκρασίας, τ. Πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας & Περιβάλλοντος του ΙΕΝΕ και τ. Διευθυντής Διεθνών & Δημοσίων Σχέσεων & Project Manager της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου και των Ελληνικών Πετρελαίων.

Για ερωτήσεις, σχόλια και παρατηρήσεις στο mpatsoules@hotmail.com

Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται στην Δρα Μαρία Καπέλλα - Δούση για την επιμέλεια του παρόντος κειμένου.

 

 

 

24 Αυγούστου 2020

energypress