Το Blame Game για το μπλακ άουτ στην Ιβηρική - Τι αποκαλύπτει το «μισάωρο της καταστροφής»

Έχει περάσει περισσότερο από ένας μήνας από τότε που Ισπανία και Πορτογαλία βυθίστηκαν στο σκοτάδι σε μία καταστροφική διακοπή ρεύματος, η οποία προκάλεσε προβλήματα σε τρένα, επιχειρήσεις, σχολεία, νοσοκομεία και επικοινωνίες σε ολόκληρη την Ιβηρική χερσόνησο. 

Το σύστημα ηλεκτροδότησης κατέρρευσε λίγο μετά τις 12:30 μ.μ. ώρα Ισπανίας τη Δευτέρα στις 28 Απριλίου και αποκαταστάθηκε κυρίως τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης. 

Καθώς δεν είχε εντοπιστεί καμία αιτία εκείνη την εποχή, οι ημέρες που ακολούθησαν ήταν γεμάτες εικασίες, συμπεριλαμβανομένων ερωτημάτων σχετικά με το κατά πόσον οι φορείς εκμετάλλευσης είχαν κάνει αρκετά για να διασφαλίσουν ότι θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα υψηλά επίπεδα ανανεώσιμης ενέργειας. 

Μόλις προχθές η αρμόδια υπουργός της Ισπανίας , Σάρα Άαγκεσεν, απηύθυνε έκκληση στις ιδιωτικές εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας να επιταχύνουν την ανταλλαγή κρίσιμων πληροφοριών .

Απόκρυψη (;) στοιχείων

Η Άαγκεσεν, μιλώντας από τη Νίκαια της Γαλλίας, κατά τη διάρκεια συνεδρίου του ΟΗΕ, εξέφρασε την απογοήτευσή της για την αργή ροή λεπτομερών πληροφοριών που είναι απαραίτητες για τον εντοπισμό της αιτίας της διακοπής ρεύματος. Αρχικά, οι απαντήσεις ήταν άμεσες, αλλά πρόσφατα έχουν επιβραδυνθεί σε μια σταδιακή μείωση, σημείωσε. Το υπουργείο Ενέργειας, επικεφαλής μιας από τις έρευνες, έχει στείλει εμπειρογνώμονες για να συλλέξουν περαιτέρω δεδομένα από εταιρείες ενέργειας.

Εκτός από την ισπανική έρευνα, το ευρωπαϊκό δίκτυο διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς, ENTSO-E, και ένα ισπανικό δικαστήριο διεξάγουν ξεχωριστές έρευνες, συμπεριλαμβανομένης της εξέτασης πιθανών συνδέσμων με κυβερνοεπιθέσεις. Οι εντάσεις αυξάνονται, με το λόμπι των εταιρειών κοινής ωφέλειας Aelec να απορρίπτει ισχυρισμούς για απόκρυψη πληροφοριών και τα στοιχεία της βιομηχανίας να πυροδοτούν συζητήσεις σχετικά με την τεχνική ανάλυση και τη διαχείριση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.

Ενημέρωση με το σταγονόμετρο

Σαράντα και πλέον ημέρες αργότερα, ορισμένες χρήσιμες λεπτομέρειες δημοσιοποιήθηκαν, συμπεριλαμβανομένου ενός χρονοδιαγράμματος από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Entso-e), το οποίο έχει συστήσει μια επιτροπή για να διερευνήσει το θέμα. 

Σύμφωνα με τους Financial Times, το χρονοδιάγραμμα αποτυπώνει ένα καταστροφικό ημίωρο στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας (ώρες σε CET):  

• 12.03-12.07: Αισθητές είναι οι διακυμάνσεις στην ισχύ και τη συχνότητα στα ισπανικά και πορτογαλικά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας.
• 12.16-12.22: Οι διακυμάνσεις στο ευρωπαϊκό δίκτυο μεταξύ περιοχών, ακόμη και σε μακρινή απόσταση όπως η Λετονία, αντιμετωπίστηκαν μέσω μέτρων που περιελάμβαναν τη μείωση των ροών ενέργειας μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας. Δεν είναι σαφές εάν αυτές συνέβαλαν σε ό,τι συνέβη στη συνέχεια.
• 32.12.57, 33.12.16 και 33.12.17: Τρεις γεννήτριες στη νότια Ισπανία σβήνουν, με αποτέλεσμα την απώλεια 2,2 γιγαβάτ (περίπου αρκετή για 2 εκατομμύρια σπίτια).
• 33.12.18-33.12.21: Η τάση αυξάνεται απότομα στη νότια Ισπανία και στη συνέχεια στην Πορτογαλία. Αυτό πυροδοτεί μια «καταιγίδα» διακοπών και σε άλλους σταθμούς παραγωγής ενέργειας. Η συχνότητα, η οποία πρέπει να είναι συνεχώς εξισορροπημένη, αρχίζει να μειώνεται. (Οι γεννήτριες συχνά προγραμματίζονται να διακόπτονται εάν η συχνότητα πέσει κάτω από ένα ορισμένο επίπεδο, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.) 
• 33.12.19-33.12.22: Τα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας της Ισπανίας και της Πορτογαλίας δεν συμβαδίζουν με το υπόλοιπο ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Λαμβάνουν χώρα αυτοματοποιημένα μέτρα για τη σταθεροποίηση της κατάστασης. Ωστόσο, αυτά «δεν είναι σε θέση να αποτρέψουν την κατάρρευση του ιβηρικού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας», δήλωσε η Entso-e.  

Το χρονοδιάγραμμα είναι χρήσιμο για τον εντοπισμό μιας απότομης αύξησης της τάσης ως μιας σημαντικής αιτίας της κρίσης. Η διακοπή λειτουργίας των τριών πρώτων γεννητριών θα μπορούσε να συμβάλει σε αυτήν την απότομη αύξηση.

Συμπτώσεις

Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη πληροφορίες σχετικά με το τι προκάλεσε την απώλεια παραγωγής εξαρχής — ούτε ποιοι παραγωγοί ήταν — αφήνοντας άλλους διαχειριστές συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας σε αμηχανία για το πώς θα μπορούσαν να αποτρέψουν μελλοντικές περικοπές.

Σύμφωνα με τον Janusz Bialek, ειδικό σε συστήματα ισχύος στο Imperial College London, τρεις ξεχωριστές απώλειες παραγωγής ταυτόχρονα είναι κάτι ασυνήθιστο και υποδηλώνει μια κοινή αιτία. 

Το σύστημα δεν είναι επίσης ρυθμισμένο για να αντιμετωπίζει τόσες πολλές βλάβες ταυτόχρονα. «Οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας εφαρμόζουν το λεγόμενο κριτήριο ασφαλείας (N-1), που σημαίνει ότι η διακοπή ενός μόνο στοιχείου (γραμμή μεταφοράς ή σταθμός παραγωγής ενέργειας) δεν θα πρέπει να προκαλεί προβλήματα», προσθέτει στους FT. Σε αυτήν την περίπτωση, υπήρχαν τρία. 

Απροθυμία

Τα συστήματα ισχύος γίνονται ολοένα και πιο πολύπλοκα επομένως υπάρχουν εκατομμύρια σημεία δεδομένων που πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία. Ωστόσο, ο Enso-e έχει προειδοποιήσει για πιθανές καθυστερήσεις στην έρευνά του λόγω της απροθυμίας τρίτων να κοινοποιήσουν δεδομένα. 

«Η Red Eléctrica (ο φορέας εκμετάλλευσης του δικτύου της Ισπανίας) μας ενημέρωσε πρόσφατα για την απροθυμία των τρίτων μερών να κοινοποιήσουν τα σχετικά δεδομένα, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιθανές καθυστερήσεις στην έρευνα της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων», ανέφερε σε επιστολή της προς την Ισπανίδα υπουργό Ενέργειας και Περιβάλλοντος Σάρα Άαγκεσεν την περασμένη εβδομάδα. 

«Τα τρίτα μέρη επικαλούνται απαιτήσεις εμπιστευτικότητας στις οποίες θα δεσμεύονταν νομικά.»

 

Blame game

Εν τω μεταξύ, ένα  blame game για το ποιος και σε ποιο βαθμό ευθύνεται είναι σε εξέλιξη και γίνεται ολοένα και πιο οξύ, καθώς η Red Eléctrica και οι μεγαλύτερες εταιρείες κοινής ωφέλειας αλληλοκατηγορούνται για ό,τι πήγε στραβά.

Η αντιπαράθεση ξεκίνησε τον περασμένο μήνα όταν η Μπεατρίθ Κορέντορ, πρόεδρος της μητρικής εταιρείας της Red Eléctrica, δήλωσε ότι ορισμένα μεγάλα εργοστάσια — που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, πυρηνική ενέργεια ή υδροηλεκτρική ενέργεια — δεν είχαν κάνει τη δουλειά τους όσον αφορά τον έλεγχο της τάσης στο δίκτυο λίγο πριν από τη διακοπή, όπως ανέφεραν για πρώτη φορά οι Financial Times . 

Ανέβασε τους τόνους μια εβδομάδα αργότερα, επαναλαμβάνοντας την ίδια κατηγορία και δηλώνοντας ότι η ομάδα της δεν έκανε τίποτα κακό.

«Το δίκτυό μας δεν απέτυχε», δήλωσε η Κορέντορ στην εφημερίδα La Vanguardia — το «μας» είναι μια πιθανή νύξη στο γεγονός ότι η Red Eléctrica ελέγχει το δίκτυο μεταφοράς υψηλής τάσης, αλλά οι εταιρείες κοινής ωφέλειας λειτουργούν το δίκτυο διανομής που μεταφέρει ενέργεια στους τελικούς χρήστες, ενώ παράλληλα λειτουργούν και σταθμούς παραγωγής ενέργειας.

Και πρόσθεσε: «Δεν υπήρξε λειτουργική βλάβη. Δεν υπήρξε πλεόνασμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χωρίς συγχρονισμένη σύνδεση ισχύος. Γνωρίζουμε επίσης ότι υπήρχε επαρκής αδράνεια, δεν υπήρξε βραχυκύκλωμα, υπερφόρτωση και κυβερνοεπίθεση».

Πειράματα

Σε ένα συνέδριο στις 29 Μαΐου, είπε «στην Red Eléctrica δεν κάνουμε πειράματα», έναν τρόπο να αντικρούσει ένα δημοσίευμα της Telegraph ότι την ημέρα της διακοπής η Ισπανία διερευνούσε πόσο μακριά θα μπορούσε να επεκτείνει την εξάρτησή της από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Η Iberdrola, ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους ισχύος στον κόσμο, ηγήθηκε της αντεπίθεσης απαντώντας στις κατηγορίες της Κορέντος εναντίον των εταιρειών κοινής ωφέλειας.

«Μας έχουν στοχοποιήσει από την πρώτη στιγμή», δήλωσε τον περασμένο μήνα ο Μάριο Ρουίθ-Τάγκλε, επικεφαλής της ισπανικής μονάδας της Iberdrola. Ωστόσο, δήλωσε ότι η Red Eléctrica κατέγραφε υπερβολική τάση τις ημέρες πριν από τη διακοπή ρεύματος και ότι η τάση στις γραμμές του διαχειριστή του δικτύου ήταν πάνω από τα κανονικά επίπεδα λίγο πριν από την κατάρρευση.

Η συμμόρφωση με τα πρωτόκολλα

«Πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το περιστατικό, [η Iberdrola] συμμορφωνόταν πάντα με τα πρωτόκολλα και τους κανονισμούς που είχαν θεσπιστεί από το [υπουργείο ενέργειας και περιβάλλοντος] και από τον διαχειριστή του συστήματος, Red Eléctrica, ο οποίος είναι τελικά υπεύθυνος για τη διατήρηση των φώτων αναμμένων στη χώρα», είπε.

Μιλώντας πρόσφατα στους FT, ο Miguel Stilwell d'Andrade, διευθύνων σύμβουλος της μεγάλης πορτογαλικής εταιρείας κοινής ωφέλειας EDP, απέφυγε να επιρρίψει ευθύνες, αλλά πρόσθεσε ότι υπάρχουν «μαθήματα» που πρέπει να αντληθούν, ακόμη και αν η βασική αιτία της διακοπής ρεύματος δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί.  

Η Ισπανία χρειάζεται περισσότερη διασύνδεση με τη Γαλλία, περισσότερη αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και πιο εξελιγμένη τεχνολογία για τη διαχείριση του δικτύου, υποστήριξε.