Άρθρο Α. Σδούκου: Ελλάδα 2030 – Σχεδιάζοντας το ενεργειακό μας «αύριο», σήμερα.

Αν μάθαμε κάτι από την πανδημία, αυτό είναι ότι τα παγκόσμια προβλήματα απαιτούν και παγκόσμιες λύσεις. Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και η αντιμετώπισή της είναι το επόμενο παγκόσμιο πρόβλημα που απαιτεί διεθνή συστράτευση. Έχοντας μπροστά μας μια «make or brake» δεκαετία για το κλίμα ως το 2030, χρειαζόμαστε όλες οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να μετατρέψουν την πράσινη μετάβαση σε ευκαιρία για όλους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ηγέτιδα δύναμη αυτής της προσπάθειας. Αντιμετωπίζοντας την κλιματική αλλαγή ως «υπαρξιακή απειλή» για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα, αναλαμβάνει συντονισμένη δράση και θέτει όλο και πιο φιλόδοξους στόχους. Κι αυτό αποδεικνύεται από:

(α) την πρόσφατη αναθεώρηση του στόχου μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από το 40% στο 55% ως το 2030,

(β) την απόφαση να κάνει νομικά δεσμευτικό τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050 με την εισαγωγή του Κλιματικού Νόμου και

(γ) την προσαρμογή του νομικού και θεσμικού πλαισίου ώστε να διευκολυνθεί η επίτευξη του νέου στόχου μείωσης εκπομπών.

Στο πλαίσιο αυτό, εντός των επόμενων εβδομάδων θα υποβληθεί το πρώτο τμήμα του νέου ενεργειακού «πακέτου» που θα καταστήσει την Ευρώπη «Fit for 55». Αυτό περιλαμβάνει μια σειρά σημαντικών μεταρρυθμίσεων:

•          Αναθεώρηση της Οδηγίας 2001/2018 για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (RED)

•          Αναθεώρηση της Οδηγίας 27/2012 για την Ενεργειακή Απόδοση (EED)

•          Αναθεώρηση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, με την επέκταση στις θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές

•          Εγκαθίδρυση ενός Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), ενός εργαλείου για την αντιμετώπιση του carbon leakage που μπορεί να προκληθεί από τις φιλόδοξες πολιτικές της Ένωσης κατά της κλιματικής αλλαγής

•          Επανεξέταση του Κανονισμού 2018/842 για τον Επιμερισμό των Προσπαθειών (ESR)

•          Αναθεώρηση της Οδηγίας 2003/96 για τη Φορολογία των Ενεργειακών Προϊόντων και της Ηλεκτρικής Ενέργειας

•          Αναθεώρηση του Κανονισμού 841/2018 σχετικά με τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και των απορροφήσεων από δραστηριότητες χρήσης γης, αλλαγής χρήσης γης και δασοπονίας (LULUCF)

•          Σειρά αλλαγών στη νομοθεσία για τις εκπομπές CO₂ των οχημάτων, την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, το φυσικό αέριο, κ.α.

Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστώ ότι η Ελλάδα δεν ακολουθεί απλώς τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις, αλλά βρίσκεται στην πρωτοπορία των εξελίξεων. Τα τελευταία δύο χρόνια, παρά την πρωτοφανή υγειονομική και οικονομική συγκυρία, προχωρήσαμε στην υλοποίηση όλων των προγραμματικών θέσεών μας:

(α) για την έναρξη των νέων αγορών του Target Model και τη σύζευξη αυτών με τις αγορές των γειτόνων μας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

(β) για  την ταχεία απολιγνιτοποίηση, με συγκεκριμένο όμως σχέδιο για δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών,

(γ) για την ταχεία πρόοδο στην υλοποίηση επενδύσεων σε ενεργειακές υποδομές,

(δ) για την περαιτέρω ενίσχυση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ,

(ε) για την ενεργειακή αποδοτικότητα των κτιρίων, με την υλοποίηση ενός άκρως επιτυχημένου «Εξοικονομώ-Αυτονομώ», ενώ αυτό που θα ακολουθήσει θα είναι ακόμα πιο βελτιωμένο,

(στ) για την ηλεκτροκίνηση, θέτοντας στέρεες βάσεις για τον εξηλεκτρισμό και το «πρασίνισμα» του κρίσιμου τομέα των μεταφορών.

Η Ελλάδα αναδεικνύεται στρατηγικά σε περιφερειακή ηγέτιδα της δράσης για την κλιματική αλλαγή, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη συνάντηση εργασίας με το Υπουργείο Ενέργειας της Σερβίας, ύστερα από σχετικό αίτημά τους, με τη διαμεσολάβηση της  EBRD, που είχε ως θέμα τη μεταφορά τεχνογνωσίας και εμπειριών από τη δική μας πρόοδο στην απανθρακοποίηση.

Παράλληλα, ξεκινάμε την αναθεώρηση του ΕΣΕΚ ώστε να απηχεί πλήρως τους νέους και πιο τολμηρούς ευρωπαϊκούς στόχους. Έχοντας τη μεγάλη τιμή να είμαι η Πρόεδρος της Επιτροπής που θα επεξεργαστεί την αναθεώρηση, έχω ήδη ξεκινήσει με την ομάδα μου τη δουλειά, εστιάζοντας καταρχήν στη χαρτογράφηση των βασικών πυλώνων, πάνω στους οποίους θα κινηθούμε:

Ø Προσαρμογή των στόχων του ΕΣΕΚ στον νέο ενωσιακό στόχο του 55%.

Οι πρώτες θεωρητικές προσεγγίσεις υποδεικνύουν ότι η εθνική φιλοδοξία για ΑΠΕ, εξοικονόμηση και ηλεκτροκίνηση θα πρέπει να ενισχυθεί σημαντικά.

Ø Εμπλουτισμός της ανάλυσης σχετικά με την επίδραση των νέων τεχνολογιών και της καινοτομίας στην ενέργεια.

Από την ολοκλήρωση του ισχύοντος ΕΣΕΚ το 2019 ως σήμερα έχουν ωριμάσει μια σειρά από επιμέρους στρατηγικές, πολιτικές και δράσεις, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Η διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου για τα υπεράκτια αιολικά, η χάραξη της Εθνικής Στρατηγικής για το Υδρογόνο, η προετοιμασία του πλαισίου για την ανάπτυξη μονάδων αποθήκευσης αποτελούν νέες παραμέτρους και παραδοχές που θα ληφθούν υπόψη στα μοντέλα και σενάρια του νέου ΕΣΕΚ και θα δώσουν στρατηγικό βάθος, τόσο από τεχνική όσο και από οικονομική σκοπιά, στην επίτευξη των στόχων της δεκαετίας.

Ø Πληρέστερη ανάλυση του κόστους αλλά και των ευκαιριών που συνδέονται με την ενεργειακή μετάβαση, ιδίως ενόψει των χρηματοδοτικών εργαλείων που είναι διαθέσιμα.

Καθίστανται διαθέσιμα πλέον μια σειρά από σύγχρονα χρηματοδοτικά εργαλεία για την άντληση δημόσιων πόρων και τη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων που μπορούν να διευκολύνουν τη μετάβαση, δίνοντας ώθηση και αναπτυξιακό προσανατολισμό στην εθνική οικονομία. Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, η νέα προγραμματική περίοδος 2021-2027 αποτελούν πόρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη στη διαμόρφωση της βέλτιστης διαδρομής προς τους στόχους του 2030, ιδίως ως προς τη συμβατότητα και επιλεξιμότητα κάποιων από τις εναλλακτικές δράσεις έναντι άλλων με τις διαθέσιμες πηγές χρηματοδότησης. Παράλληλα, η ισχυρή στροφή προς επενδύσεις με θετικό περιβαλλοντικό πρόσημο, που και πρόσφατα διαπιστώσαμε στη χώρα μας, θέτει σε νέα βάση το bankability των έργων που θα υλοποιήσουν τις νέες στρατηγικές και στόχους.

Αυτές οι αδρές γραμμές για το νέο ΕΣΕΚ σύντομα θα αποκρυσταλλωθούν σε συγκεκριμένες προτάσεις και κείμενα. Είναι δε σχεδόν βέβαιο ότι οι τρεις θεματικές που προανέφερα θα εμπλουτιστούν και με άλλες.

Παράλληλα, δρομολογείται ήδη η εκπόνηση του δικού μας Κλιματικού Νόμου, ο οποίος και θα «κλειδώσει» νομικά και με συγκεκριμένους ποσοτικούς στόχους για τα επόμενα 10, 20, 30 χρόνια την κατεύθυνση της χώρας προς ένα μέλλον σαφώς προσανατολισμένο στην πράσινη ανάπτυξη.

Η κλιματική δράση είναι μια τεράστια ευκαιρία για την ανάκαμψη της οικονομίας μας και τη μετατόπιση σε ένα βιώσιμο παραγωγικό πρότυπο, καθώς ανοίγει νέες αγορές και κινητοποιεί επενδύσεις σε δυναμικούς και καινοτόμους κλάδους. Όσο πιο φιλόδοξοι όμως οι στόχοι, τόσο πιο ψηλά θα μπαίνει και ο πήχης των επενδύσεων για να φτάσουμε στον απώτερο στόχο μας: την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Λίγοι θα διαφωνούσαν με τον Ισοκράτη ότι «Ευ σοι το μέλλον έξει, αν το παρόν ευ τιθής». Το μέλλον σου θα είναι καλό, αν «χτίσεις» σωστά το παρόν. Πράγματι, η εμπειρία μας διδάσκει ότι, όταν ο σχεδιασμός γίνει σωστά σήμερα, με ρεαλιστικές αρχές και με ορθή και αντικειμενική ανάγνωση της πραγματικότητας, μπαίνουν οι βάσεις για ένα καλύτερο «αύριο». Η ρήση μπορεί να διαβαστεί όμως και ως προειδοποίηση: αν το μέλλον δεν σχεδιαστεί σωστά σήμερα, θα είναι δυσοίωνο. Για αυτό και εμείς σχεδιάζουμε συνετά σήμερα για να εξασφαλίσουμε ότι το παρόν και το μέλλον της χώρας θα είναι βιώσιμα για εμάς και τις επόμενες γενιές.

Αλεξάνδρα Σδούκου

Γενική Γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών του ΥΠΕΝ

(Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2021 που εκδίδει για 10η συνεχή χρονιά το επιτελείο του energypress)

 

 

18 Iουνίου 2021

energypress