Ανταγωνιστικές Διαδικασίες για επενδυτικές και λειτουργικές ενισχύσεις σε Σταθμούς Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας: Οι νομικές παράμετροι

Εις εκτέλεση της ΚΥΑ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/55948/1087 με τίτλο “Ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών για τη χορήγηση επενδυτικής και λειτουργικής ενίσχυσης σε σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την υποπαρ. 2Α της παρ. 2 του άρθρου 143ΣΤ του ν. 4001/2011 (Α’ 179)» η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) προκήρυξε με την υπ’ αριθμ.Ε-45/2023 Απόφασή της την πρώτη διαγωνιστική διαδικασία για τη δημοπράτηση ισχύος 400MW εκ των 1.000MW που προβλέπονται συνολικά επί της παρούσης για σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας. Η δημοπρατούμενη ισχύς κατανέμεται στο σύνολο του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Σ.Μ.Η.Ε.), πλην της Κρήτης, καθώς και σε σταθμούς αποθήκευσης που εγκαθίστανται σε χώρες εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ο.Χ.).  

Η κρατική ενίσχυση, έννοια οριοθετούμενη νομικά στο άρθρο 107 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., θα χορηγηθεί σωρευτικά, υπό μορφή: (α) επενδυτικής ενίσχυσης, η οποία θα καταβληθεί κατά τη φάση κατασκευής των υποστηριζόμενων έργων και (β) ετήσιας λειτουργικής ενίσχυσης που καταβάλλεται κατά τη φάση λειτουργίας των Σ.Α.Η.Ε., για περίοδο 10 ετών. Η οριζόντια επενδυτική ενίσχυση ανέρχεται σε 200.000€/MWh. Το ύψος της λειτουργικής ενίσχυσης θα προκύψει από τον διαγωνισμό και απαραίτητη προϋπόθεση της καταβολής της είναι η σύναψη Σύμβασης Λειτουργικής Ενίσχυσης Σ.Α.Η.Ε. μεταξύ του κατόχου του Σ.Α.Η.Ε. και του Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Η περίοδος ενίσχυσης εκκινεί από την έκδοση της άδειας λειτουργίας του ενισχυόμενου Σταθμού.

Σημαντικό είναι να σημειωθεί, ότι οι ενισχυόμενοι Σ.Α.Η.Ε. δεν θα μπορούν να συνάψουν διμερείς συμβάσεις αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (“PPAs”) και να συμμετέχουν στην προθεσμιακή αγορά καθ’ όλη την περίοδο της ενίσχυσης. Επιπροσθέτως, επιτρέπεται η επιβολή σε αυτούς των περιορισμών έγχυσης του άρθρου 10 του Ν. 4951/2022 καθ’ όλη την διάρκεια της λειτουργίας τους, με στόχο την αποσυμφόρηση των δικτύων και την γεωγραφική διασπορά των έργων Σ.Α.Η.Ε.

Η αδειοδοτική ωριμότητα των συμμετεχόντων Σ.Α.Η.Ε. 

Στη διαδικασία δικαιούνται να συμμετέχουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που κατά τον χρόνο υποβολής της αιτήσεως συμμετοχής στην ανταγωνιστική διαδικασία έχουν συσταθεί νόμιμα και εδρεύουν σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Ε.Ο.Χ. και σε χώρες της Ενεργειακής Κοινότητας ή σε τρίτες χώρες, εφόσον το δικαίωμα αυτό απορρέει από διμερή συμφωνία η οποία έχει συναφθεί με την Ελλάδα ή την Ευρωπαϊκή Ένωση, ή έχουν συστήσει υποκατάστημα στην Ελλάδα, οι οποίοι διαθέτουν Άδεια Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας για Σ.Α.Η.Ε. και δεν έχουν εκκινήσει την κατασκευή του Σ.Α.Η.Ε. κατά την υποβολή προσφοράς στην ανταγωνιστική διαδικασία.     

Περαιτέρω, οι αδειοδοτημένοι σταθμοί πρέπει να διαθέτουν μέγιστη ισχύ έγχυσης κατ’ ελάχιστον ίση με 1 ΜW, να συνδέονται στον Ε.Σ.Μ.Η.Ε. - απευθείας ή μέσω έργων διασύνδεσης Μέσης Τάσης - και διαθέτουν εγγυημένη (ωφέλιμη) χωρητικότητα που αντιστοιχεί σε διάρκεια τουλάχιστον 2 ωρών(MWh/MW). 

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων Σ,Α.Η,Ε.  

Οι συμμετέχοντες Σ.Α.Η.Ε. υποχρεούνται να εγκαταστήσουν τεχνολογίες αποθήκευσης, η οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί διεθνώς σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας συμμετέχουσες σε Αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και ο οποίες έχουν τεθεί σε λειτουργία εντός της χρονικής περιόδου 2018-2022, συνολικής χωρητικότητας τουλάχιστον ίσης με 1.000 MWh. Άλλα ελάχιστα αποδεκτά τεχνικά χαρακτηριστικά και τεχνικές απαιτήσεις κατά την υπ.αριθμ.Ε-45/2023 απόφαση τα οποία πρέπει να διαθέτουν οι συμμετέχοντες Σ.Α.Η.Ε., μεταξύ άλλων, αποτελούν: 

• ο κατ’ ελάχιστον 80%  βαθμός απόδοσης πλήρους κύκλου κατά την έναρξη της λειτουργίας του Σ.Α.Η.Ε,
• η διαθεσιμότητα ισχύος τουλάχιστον ίση με 93%,  
• η συνολική κατανάλωση ενέργειας των σταθμών, για οποιονδήποτε σκοπό, όταν βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής (“active and stand-by”), η οποία δεν υπερβαίνει σε ημερήσια βάση το 15% της εγγυημένης χωρητικότητας τους,
• η δυνατότητα συμμετοχής στις διαδικασίες εφεδρείας, διατήρησης συχνότητας, χειροκίνητης και αυτόματης εφεδρείας αποκατάστασης συχνότητας του Ε.Σ.Μ.Η.Ε ή του συστήματος άλλης χώρας του Ε.Ο.Χ., 
• η συμβατότητα με τα πρότυπα ΕΝ ΙΕΨ 62933-5-2, ΝΦΠΑ 855, ΕΝ ΙΕΨ 61936-1 ή ισοδύναμα διεθνή ή εθνικά πρότυπα και Κανονισμούς, 
• η σύναψη ασφάλισης με «έγκριτο» ασφαλιστικό φορέα ισχύουσα τόσο κατά την διάρκεια της κατασκευής αλλά και της λειτουργίας του Σ.Α.Η.Ε., τουλάχιστον για τα ενδεχόμενα πυρκαϊάς, εκρήξεως και διόχυσης τοξικών υλών, 
• ο εξοπλισμός τους απαγορεύεται να είναι μεταχειρισμένος ή ανακατασκευασμένος και μετά το πέρας της διάρκειας ζωής του πρέπει να αποξηλώνεται και ανακυκλώνεται υποχρεωτικώς. 

Η  Ανταγωνιστική Διαδικασία 

Η ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών θα διενεργηθεί από την Ρ.Α.Α.Ε.Υ. έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, η δε κατασκευή των επιλεγέντων σταθμών και η θέση τους σε λειτουργία πρέπει να ολοκληρωθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2025. Η καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή αίτησης συμμετοχής στην πρώτη Ανταγωνιστική Διαδικασία είναι η 10^η Ιουλίου 2023.

Όπως ορίζει η Κοινή Υπουργική Απόφαση υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΔΗΕ/55948/1087, η οποία έθεσε το κανονιστικό πλαίσιο για τη διενέργεια των Ανταγωνιστικών Διαδικασιών υποβολής προσφορών, η ακολουθούμενη διαδικασία έχει τον τύπο δημοπρασίας ενός σταδίου (single-stage bidding). Οι προσφορές των συμμετεχόντων πρέπει να περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον τα στοιχεία του συμμετέχοντος, την εγγυητική επιστολή συμμετοχής, τα στοιχεία της Άδειας Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας, στοιχεία για λοιπές άδειες ή εγκρίσεις που έχουν λάβει και για ενδεχόμενη υποβολή αιτήματος στον Διαχειριστή του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. για έκδοση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, τεχνική περιγραφή του έργου, την οικονομική προσφορά και όποια άλλα στοιχεία απαιτηθούν για την τήρηση των τεχνικών, λειτουργικών και λοιπών απαιτήσεων της Ανταγωνιστικής Διαδικασίας. Η ανώτατη επιτρεπόμενη τιμή προσφοράς για την Α’ Ανταγωνιστική Διαδικασία υποβολής προσφορών καθορίζεται σε 115.000 €/MW/έτος.    

Οι έγκυρες συμμετοχές κατατάσσονται από την Ρ.Α.Α.Ε.Υ. κατά αύξουσα σειρά κόστους προσφορών, έως ότου εξαντληθεί η δημοπρατούμενη ισχύς. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, προκειμένου οι συμμετέχοντες στην Ανταγωνιστική Διαδικασία να λάβουν ενίσχυση, θα πρέπει να κατατεθούν 3 εγγυητικές επιστολές σε διαφορετικά στάδια της διαδικασίας:

1. Εγγυητική Επιστολή Συμμετοχής – Καταβάλλεται για την εξασφάλιση της συμμετοχής του ενδιαφερόμενου στην Ανταγωνιστική Διαδικασία και καταπίπτει υπέρ της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. σε περίπτωση που ο επιλεγείς συμμετέχων δεν προσκομίσει την Εγγυητική Επιστολή έντεχνης και Έγκαιρης Εκτέλεσης εντός της 3μηνης προθεσμία που ορίζει ο νόμος. Η Εγγυητική Επιστολή Συμμετοχής ανέρχεται σε 35.000€/MW.
2. Εγγυητική Επιστολή Έντεχνης και Έγκαιρης Εκτέλεσης – Καταβάλλεται εντός 3μήνου από την Έκδοση του Οριστικού Καταλόγου Επιλεγέντων και καταπίπτει υπέρ του Δημοσίου σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης και άρτιας υλοποίησης του Σ.Α.Η.Ε. Ανέρχεται σε 250.000€/MW και πάντως οφείλει να υπερκαλύπτει το ποσό της επενδυτικής ενίσχυσης κατά ποσοστό που δεν υπολείπεται του 25%.
3. Εγγυητική Επιστολή Καλής Λειτουργίας – Ανέρχεται σε 200.000€/MW και κατατίθεται υπέρ του Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π., πριν από την έναρξη της εμπορικής λειτουργίας του Σταθμού, και ως προϋπόθεση για την έκδοση της άδειας λειτουργίας του Σ.Α.Η.Ε. 

Διασφάλιση Συνθηκών Ανταγωνισμού 

Ως ελάχιστο όριο ανταγωνισμού ορίζεται το  ποσοστό 100%. Συνεπώς, σε περίπτωση που η συνολική ισχύς των Σ.Α.Η.Ε. που συμμετέχουν στην ανταγωνιστική διαδικασία υπολείπεται του ποσοστού αυτού, η προς κατακύρωση ισχύς μειώνεται αναλογικά έτσι ώστε να ικανοποιείται το ποσοστό αυτό. Προς τον σκοπό αυτό, στην εν λόγω Διαδικασία εφαρμόζεται όριο ελάχιστου αριθμού τεσσάρων (4) Συμμετεχόντων, οι οποίοι δεν αποτελούν Συνδεδεμένες ή Συνεργαζόμενες μεταξύ τους επιχειρήσεις. Τέλος, ορίζεται ως ανώτατο όριο τα 100MW στην ισχύ συμμετοχής κάθε Σ.Α.Η.Ε. και μέγιστο όριο ισχύος συμμετοχής ανά συμμετέχοντα το 25% της δημοπρατούμενης ισχύος. 

Υποχρεώσεις κατά τη συμμετοχή στις Αγορές Ηλεκτρικής Ενέργειας  

Οι επιλεγέντες Σ.Α.Η.Ε. οφείλουν να ολοκληρώσουν την κατασκευή των Σ.Α.Η.Ε. και να τους θέσουν σε λειτουργία έως 31.12.2025. Για το σκοπό αυτό οφείλουν να καταθέτουν στην Ρ.Α.Α.Ε.Υ. τριμηνιαίες εκθέσεις προόδου υλοποίησης μέχρι την έναρξη της εμπορικής τους λειτουργίας. 

Οι ενισχυόμενοι Σ.Α.Η.Ε. υποχρεούνται να συμμετέχουν στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας υποβάλλοντας προσφορές ενέργειας οι οποίες αντιστοιχούν σε τουλάχιστον μια πλήρη εκφόρτιση και μια πλήρη φόρτιση για κάθε ημέρα που είναι διαθέσιμοι, καθώς και να παρέχουν κατά προτεραιότητα υπηρεσίες [όπως η αποσυμφόρηση δικτύων]. 

Οι ενισχυόμενοι Σ.Α.Η.Ε. δύνανται να συμμετέχουν στις Αγορές ηλεκτρικής ενέργειας είτε ως διακριτές οντότητες υπηρεσιών εξισορρόπησης, είτε εντός χαρτοφυλακίων τα οποία περιλαμβάνουν μόνο ενισχυόμενους Σ.Α.Η.Ε. της πρώτης και δεύτερης Ανταγωνιστικής Διαδικασίας και η συνολική μέγιστη ισχύς του εκάστοτε χαρτοφυλακίου είναι μικρότερη ή ίση με 50 ΜW. Τέλος, οι κάτοχοι ενισχυόμενων Σ.Α.Η.Ε. οφείλουν να καταθέτουν στην Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ετησίως και καθ’ όλη την περίοδο της ενισχύσεως, δήλωση στην οποία βεβαιώνουν ότι δεν έχουν στην κατοχή τους, οι ίδιοι ή οι Συνδεδεμένες/Συνεργαζόμενες με αυτούς επιχειρήσεις ενισχυόμενους Σ.Α.Η.Ε. από την πρώτη και την δεύτερη Ανταγωνιστική Διαδικασία Ισχύος Μεγαλύτερης των 100MW.

Η ανάπτυξη έργων αποθήκευσης ενέργειας αναμένεται να ενισχύσει έτι περαιτέρω τη διείσδυση των ΑΠΕ στην ελληνική αγορά ενέργειας, συμβάλλοντας παράλληλα στη σταθερότητα και αποσυμφόρηση του δικτύου, ιδιαιτέρως σε περιόδους αιχμής. Τούτο συνιστά μείζον όφελος που προκύπτει από τη συμμετοχή των συστημάτων αποθήκευσης στο ηλεκτρικό σύστημα, γεγονός που δύναται να ενισχύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον για νέα έργα ΑΠΕ, καθότι, σε διαφορετική περίπτωση, η προσπάθεια αποσυμφόρησης με επέκταση και αναβάθμιση του δικτύου θα είχε σημαντικά μεγαλύτερο κόστος.  Το προβλεπόμενο αυστηρό χρονοδιάγραμμα οφείλεται στις προθεσμίες που περιλαμβάνονται στο RRF για τη συγκεκριμένη δράση, καθώς από το Ταμείο Ανάκαμψης θα προέλθουν τα 200 εκατ. ευρώ για την επενδυτική ενίσχυση των έργων που θα προκριθούν. 

Επιμέλεια: Δικηγορική Εταιρεία «Μεταξάς & Συνεργάτες» (www.metaxaslaw.gr)