Ανατροπή στα «περιβαλλοντικά» για τα μικρά φωτοβολταϊκά φέρνει το ΣτΕ – 900 MW ξανά στο «γκισέ» για αδειοδοτήσεις – Η πρόταση του ΣΠΕΦ για την δενδροφύτευση

Επαναφορά των παλιών ορίων στη περιβαλλοντική κατάταξη σταθμών ΑΠΕ φέρνει η πρόσφατη απόφαση ακύρωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας επί των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων του 2020 και 2022 που είχαν θεσπιστεί από το ΥΠΕΝ.

Υπενθυμίζεται ότι τόσο το 2020 όσο και το 2022, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχε προχωρήσει σε τροποποίηση των περιβαλλοντικών κατατάξεων, αλλάζοντας τα όρια των έργων που τυγχάνουν απαλλαγής από περιβαλλοντική αδειοδότηση, ή ΠΠΔ ή ΑΕΠΟ στα πλαίσια της συνολικότερης στρατηγικής για την απλοποίηση της εν λόγω διαδικασίας. Σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις και στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών σταθμών προβλεπόταν ότι:

Απαλλάσσονται από περιβαλλοντική αδειοδότηση οι σταθμοί ισχύος μέχρι 1 MW (ενώ μέχρι πριν τις εν λόγω Υπουργικές αποφάσεις, δηλαδή προ του 2020, το εν λόγω όριο ήταν στα 0,5 MW)

Υπάγονται πλέον στην «ελαφρότερη» κατηγορία των ΠΠΔ οι σταθμοί με εγκατεστημένη ισχύ από 1 MW έως 10 MW (αντί του μέχρι πριν ορίου των 2 MW) και άνω των 10 MW υποχρεούνται να έχουν ΑΕΠΟ.

Στην περίπτωση των αιολικών οι Υπουργικές Αποφάσεις που πλέον ακυρώθηκαν με την απόφαση του ΣτΕ, προέβλεπαν ότι υπάγονται σε ΠΠΔ (Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις) οι σταθμοί με εγκατεστημένη ισχύ έως 10 MW από 5 MW που ίσχυε πριν. Όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΝ το 2020 «Η ανάγκη για τροποποίηση της ισχύουσας υπουργικής απόφασης προέκυψε σε συνέχεια της ψήφισης του περιβαλλοντικού νόμου (Ν. 4685/2020) με τον οποίο θεσπίστηκε η αντικατάσταση της Άδειας Παραγωγής ΑΠΕ με τη Βεβαίωση Παραγωγού».

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως αναφέρει ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ, Στέλιος Λουμάκης, μιλώντας στο energpyress, επηρεάζει συνολικά έργα φωτοβολταϊκών περί τα 900 MW, τα οποία είτε βρίσκονται εν λειτουργία είτε σε προχωρημένο στάδιο αδειοδότησης.

Εν τοις πράγμασι, τα συγκεκριμένα έργα, όπως προσθέτει ο ίδιος, καθίστανται ευάλωτα σε νομικές προσφυγές και καταγγελίες σχετικά με το περιβαλλοντικό τους status, καθώς με την ακύρωση των Υπουργικών Αποφάσεων, τίθενται αυτομάτως σε ισχύ τα προηγούμενα όρια, δηλαδή αυτά που ίσχυαν προ των Υπουργικών.

Αν και ακόμη δεν έχει καθαρογραφεί η απόφαση προκειμένου να τεθεί και σε ισχύ, ωστόσο, οι συγκεκριμένοι επενδυτές καλούνται να υποβάλουν εκ νέου τον φάκελο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων τους, καθώς κάθε προηγούμενη αδειοδότηση βάσει των Υπουργικών Αποφάσεων παύει να ισχύει με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την περαιτέρω ωρίμανση των επενδύσεών τους.

Επαναφορά των παλιών ορίων στη περιβαλλοντική κατάταξη σταθμών ΑΠΕ φέρνει η πρόσφατη απόφαση ακύρωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας επί των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων του 2020 και 2022 που είχαν θεσπιστεί από το ΥΠΕΝ.

Υπενθυμίζεται ότι τόσο το 2020 όσο και το 2022, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχε προχωρήσει σε τροποποίηση των περιβαλλοντικών κατατάξεων, αλλάζοντας τα όρια των έργων που τυγχάνουν απαλλαγής από περιβαλλοντική αδειοδότηση, ή ΠΠΔ ή ΑΕΠΟ στα πλαίσια της συνολικότερης στρατηγικής για την απλοποίηση της εν λόγω διαδικασίας. Σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις και στην περίπτωση των φωτοβολταϊκών σταθμών προβλεπόταν ότι:

Απαλλάσσονται από περιβαλλοντική αδειοδότηση οι σταθμοί ισχύος μέχρι 1 MW (ενώ μέχρι πριν τις εν λόγω Υπουργικές αποφάσεις, δηλαδή προ του 2020, το εν λόγω όριο ήταν στα 0,5 MW)

Υπάγονται πλέον στην «ελαφρότερη» κατηγορία των ΠΠΔ οι σταθμοί με εγκατεστημένη ισχύ από 1 MW έως 10 MW (αντί του μέχρι πριν ορίου των 2 MW) και άνω των 10 MW υποχρεούνται να έχουν ΑΕΠΟ.

Στην περίπτωση των αιολικών οι Υπουργικές Αποφάσεις που πλέον ακυρώθηκαν με την απόφαση του ΣτΕ, προέβλεπαν ότι υπάγονται σε ΠΠΔ (Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις) οι σταθμοί με εγκατεστημένη ισχύ έως 10 MW από 5 MW που ίσχυε πριν. Όπως αναφερόταν στη σχετική ανακοίνωση του ΥΠΕΝ το 2020 «Η ανάγκη για τροποποίηση της ισχύουσας υπουργικής απόφασης προέκυψε σε συνέχεια της ψήφισης του περιβαλλοντικού νόμου (Ν. 4685/2020) με τον οποίο θεσπίστηκε η αντικατάσταση της Άδειας Παραγωγής ΑΠΕ με τη Βεβαίωση Παραγωγού».

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, όπως αναφέρει ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ, Στέλιος Λουμάκης, μιλώντας στο energpyress, επηρεάζει συνολικά έργα φωτοβολταϊκών περί τα 900 MW, τα οποία είτε βρίσκονται εν λειτουργία είτε σε προχωρημένο στάδιο αδειοδότησης.

Εν τοις πράγμασι, τα συγκεκριμένα έργα, όπως προσθέτει ο ίδιος, καθίστανται ευάλωτα σε νομικές προσφυγές και καταγγελίες σχετικά με το περιβαλλοντικό τους status, καθώς με την ακύρωση των Υπουργικών Αποφάσεων, τίθενται αυτομάτως σε ισχύ τα προηγούμενα όρια, δηλαδή αυτά που ίσχυαν προ των Υπουργικών.

Αν και ακόμη δεν έχει καθαρογραφεί η απόφαση προκειμένου να τεθεί και σε ισχύ, ωστόσο, οι συγκεκριμένοι επενδυτές καλούνται να υποβάλουν εκ νέου τον φάκελο για την περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων τους, καθώς κάθε προηγούμενη αδειοδότηση βάσει των Υπουργικών Αποφάσεων παύει να ισχύει με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την περαιτέρω ωρίμανση των επενδύσεών τους.

Η πρόταση του ΣΠΕΦ για την υποχρέωση δενδροφύτευσης

Να προσθέσουμε ακόμη ότι με δεδομένη την απόφαση του ΣτΕ, ο πρόεδρος του ΣΠΕΦ σε παρέμβασή του στη Βουλή στα πλαίσια της ακρόασης των φορέων για το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ που βρίσκεται υπό συζήτηση στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου και περιλαμβάνει την διάταξη για την υποχρεωτική δενδροφύτευση σε νέα φ/β πάρκα, υπογράμμισε ότι αυτό πρέπει να εφαρμοστεί «σε έργα άνω των 10 MW, ατομικά ή ομαδικά συνολικά που σε κάθε περίπτωση αδειοδοτούνται με ΑΕΠΟ οπότε συνεκτιμώνται όλες οι παράμετροι και που αντέχουν στο κόστος», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε σχετική ανάρτηση στο Linkedin.

Σύμφωνα με πηγές του energypress, το Υπουργείο δείχνει θετικά διακείμενο σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο να τροποποιήσει το όριο των σταθμών που υπόκεινται στην υποχρέωση δενδροφύτευσης, ωστόσο σε μικρότερα επίπεδα έναντι της πρότασης Λουμάκη που σημαίνει περί τα 2-5 MW έναντι των 10 MW που προτείνει ο Πρόεδρος του ΣΠΕΦ.

Ποιους αφορά το μέτρο της δενδροφύτευσης

Σύμφωνα με την διάταξη στο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ η υποχρέωση φύτευσης αγορά τις παρακάτω περιπτώσεις:

1. Οι κάτοχοι φωτοβολταϊκών σταθμών για τους οποίους εκδίδεται μετά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης της παρ. 6 Βεβαίωση ή Βεβαίωση Ειδικών Έργων του άρθρου 10 του ν. 4685/2020 (Α’ 92), καθώς και οι κάτοχοι Εξαιρούμενων Σταθμών φωτοβολταϊκών οι οποίοι είναι υπόχρεοι σε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών ‘Ορων ή Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, μετά την έκδοση της απόφασης της παρ. 6, υποχρεούνται κατά την εγκατάσταση των σταθμών και, σε κάθε περίπτωση, πριν από την ηλέκτρισή τους, σε φύτευση και συντήρηση καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας τους, φυτών συμβατών με τη φυτοκοινωνία της περιοχής, περιμετρικά της εγκατάστασης, αποκλειομένης της χρήσης ειδών του καταλόγου χωροκατακτητικών ξένων ειδών ενωσιακού ή εθνικού ενδιαφέροντος των άρθρων 4 και 12 αντιστοίχως του Κανονισμού 1143/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 22ας Οκτωβρίου 2014 για την πρόληψη και διαχείριση της εισαγωγής και εξάπλωσης χωροκατακτητικών ξένων ειδών (L 317), ύψους μεγαλύτερου των εγκαταστάσεων του φωτοβολταϊκού σταθμού (φωτοβολταϊκά πλαίσια, αντιστροφείς), λαμβάνοντας υπόψη το εδαφικό υπόστρωμα και τη δυνατότητα άρδευσης. Η φύτευση δύναται να επιβληθεί και εντός των σταθμών επί των ορίων διακριτών υποπεριοχών του συνολικού έργου σύμφωνα με την απόφαση της παρ. 6.

2. Η υποχρέωση της παρ. 1 περιλαμβάνεται και εξειδικεύεται στους περιβαλλοντικούς όρους της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων για τους εν λόγω φωτοβολταϊκούς σταθμούς και η τήρησή της ελέγχεται κατά τη διενέργεια των εκάστοτε περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων των έργων.

3. Η υποχρέωση της παρ. 1 καταλαμβάνει, επίσης, υφιστάμενους φωτοβολταϊκούς σταθμούς με Βεβαίωση ή Βεβαίωση Ειδικών Έργων, οι οποίοι δεν έχουν υποβάλλει πλήρες αίτημα για έκδοση της Άδειας Εγκατάστασης, καθώς επίσης και Εξαιρούμενους Σταθμούς, οι οποίοι είναι υπόχρεοι σε Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις και οι οποίοι δεν έχουν υποβάλλει πλήρες αίτημα για Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, έως την έκδοση της απόφασης της παρ. 6.

4. Αν, αποκλειστικά για τους σκοπούς του παρόντος, απαιτηθεί τροποποίηση της Βεβαίωσης ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων, της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης, καθώς και άλλων αδειών/εγκρίσεων, οι αιτήσεις τροποποίησης εξετάζονται κατά προτεραιότητα. Όσον αφορά στην περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων κατηγορίας Α της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), η προσαρμογή στις απαιτήσεις του παρόντος συνιστά διαφοροποίηση μικρής κλίμακας, κατά την έννοια της παρ. 1α του άρθρου 6 του ν. 4014/2011.

5. Για φωτοβολταϊκούς σταθμούς που εγκαθίστανται σε δασικές εκτάσεις εφαρμόζεται η δασική νομοθεσία περί φύτευσης, ιδίως ο ν. 998/1979 (Α’ 289).

6. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία εκδίδεται εντός ενός (1) μηνός από τη θέση σε ισχύ του παρόντος, καθορίζεται κάθε θέμα σχετικό με τη φύτευση των φυτών και θάμνων, τα χαρακτηριστικά, το είδος και το ύψος αυτών, οι απαιτούμενες αποστάσεις από την εγκατάσταση, η διαδικασία έγκρισης και ελέγχου με αυτοψία, οι κυρώσεις σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης δυνάμει των περιβαλλοντικών διατάξεων, η παροχή κινήτρων για σταθμούς που προβαίνουν στη σχετική φύτευση υποχρεωτικά σύμφωνα με το παρόν ή κατόπιν δικής τους βούλησης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος. Αν με την ως άνω απόφαση καθορίζονται μη καλλωπιστικά φυτά προς φύτευση, ζητείται η γνώμη της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Με την απόφαση του πρώτου εδαφίου δύναται να τίθενται ειδικότερες προβλέψεις ως προς τη φύτευση για έργα που έχουν επιλεγεί ή θα επιλεγούν, έπειτα από συμμετοχή σε ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών σύμφωνα με τον ν. 4414/2016 (Α΄ 149), καθώς και περιπτώσεις εξαίρεσης από την υποχρέωση της παρ. 1, λόγω της μορφολογίας ή φυσιολογίας του εδάφους.

Περίληψη της απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας 

Η επίδικη κατάταξη των αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών σταθμών σε περιβαλλοντική κατηγορία, όπως είχε τροποποιηθεί και κωδικοποιηθεί με την απόφαση ΔΙΠΑ/οικ. 37674/2016 (Β’ 2471), τροποποιήθηκε διαδοχικά σε σύντομο χρόνο από τον κανονιστικό νομοθέτη και έργα που ανήκαν προηγουμένως σε υψηλότερη κατηγορία ή υποκατηγορία κατατάχθηκαν εφεξής σε χαμηλότερη ή και εξαιρέθηκαν πλήρως της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, χωρίς να γίνεται επίκληση, στο προοίμιο των προσβαλλόμενων υπουργικών αποφάσεων ή στις απόψεις της Διοίκησης προς το Δικαστήριο, επιστημονικής ή τεχνικής μελέτης από την οποία να προκύπτουν οι λόγοι που δικαιολογούν τις τροποποιήσεις αυτές, όπως θα ήταν π.χ. η διεθνής βιβλιογραφία για τις επιπτώσεις τέτοιων έργων ή η, επιστημονικά τεκμηριωμένη, εξέλιξη της τεχνολογίας στην κατασκευή αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών σταθμών, η οποία περιορίζει ή και εξουδετερώνει τις συνέπειες που προκαλούν τα οικεία έργα στο περιβάλλον. Υπό τα δεδομένα αυτά, οι προπεριγραφείσες προσβαλλόμενες ρυθμίσεις των αποφάσεων ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/74463/4562/29.7.2020 του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 3291) και ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/21.2.2022 του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 841) συνιστούν μεταβολή επί το δυσμενέστερον, εν σχέσει προς το εύρος και τις απαιτήσεις της εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των εν λόγω κατηγοριών έργων Α.Π.Ε., που δεν βρίσκει νόμιμο έρεισμα στην εξουσιοδοτική διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011.

Πρόεδρος: Π. Καρλή
Εισηγητής: Μ. Σωτηροπούλου