Οι αγρότες σε ολόκληρη την Αφρική αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις σχετικές με τη διαβίωσή τους. Ωστόσο, τα έργα που υποστηρίζονται από την ΕΕ δείχνουν τι μπορεί να επιτευχθεί όταν συνδυάζουμε αυτούς τους αγρότες με καινοτόμους αγρότες από τον ιδιωτικό τομέα.
Ο Rhys Bucknall-Williams είναι διευθυντής διεθνούς επικοινωνίας στο CGIAR.
Η κατάσταση πλέον έχει εξομαλυνθεί έπειτα από την COP26. Τα τρόφιμα και η γεωργία είχαν σημαντική θέση στην ατζέντα της COP, ως ένας από τους βασικούς τομείς που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, αλλά και ως ο πιο ευάλωτος στις επιπτώσεις της.
Εκστρατείες όπως η ClimateShot έδειξαν πώς η καινοτομία βοηθά τις ευάλωτες κοινότητες να οικοδομήσουν πιο ανθεκτικά στο κλίμα μέσα διαβίωσης και να θρέψουν τον αυξανόμενο πληθυσμό, ο οποίος αναμένεται να φθάσει τα 10 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050.
Αυτό ισχύει και για την Αφρική, για αυτό και η COP27 του επόμενου έτους στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου είναι τόσο σημαντική.
Η δράση για το κλίμα για τις κοινότητες σε ολόκληρη την Αφρική θα βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης στο Σαρμ ελ Σέιχ, με μεγάλη έμφαση στο ρόλο της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και των επισιτιστικών συστημάτων – τα οποία είναι πολύ σημαντικά για πολλές αφρικανικές οικονομίες.
Είναι ζωτικής σημασίας να κατανοήσουμε καλύτερα πώς οι αγρότες υιοθετούν στην πραγματικότητα κλιματικά έξυπνες γεωργικές τεχνολογίες που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Προγράμματα όπως το «Βελτίωση των μέσων βιοπορισμού και της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή στην Ανατολική και Δυτική Αφρική» – που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και υποστηρίζεται από το Διεθνές Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (IFAD) – αναπτύσσουν τη γεωργική έρευνα για την ανάπτυξη (AR4D) για να απαντήσουν στο πώς.
Οι διαμεσολαβητές πρέπει «να συνδέουν» τις καινοτομίες με τους αγρότες
Πολλοί από εμάς γνωρίζουν πώς εφαρμογές όπως η Uber και η Lyft έχουν αλλάξει ριζικά την κινητικότητα στις μεγάλες πόλεις σε όλο τον κόσμο.
Στην Κένυα, μια εφαρμογή κινητής τηλεφωνίας με την ονομασία Hello Tractor συνδέει τους αγρότες με σπάνια τρακτέρ και συναφή εξοπλισμό που είναι συχνά «απλησίαστος» από τους αγρότες.
Το επιχειρηματικό μοντέλο Hello Tractor είναι από μόνο του καινοτόμο, καθώς καθιστά ξαφνικά βιώσιμα τα παλαιότερα επιχειρηματικά μοντέλα, συνδέοντας αγρότες από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και χρησιμοποιώντας μεγάλα δεδομένα για να κατανέμει τη χρήση αυτών των πόρων με πολύ πιο αποτελεσματικό τρόπο. Η εταιρεία χαρτογραφεί κυριολεκτικά τις διαδρομές παράδοσης για να ελαχιστοποιήσει τις περιττές διαδρομές.
Ο Κενυάτης ιδιοκτήτης τρακτέρ Dominic Kimani δήλωσε στο Africa News:
«Τον παλιό καιρό συνηθίζαμε να σταθμεύουμε τα τρακτέρ μας σε εμπορικά κέντρα και να περιμένουμε υπομονετικά τους πελάτες που μερικές φορές δεν εμφανίζονταν. Ωστόσο, με τη χρήση αυτής της εφαρμογής μπορώ να βρω πελάτες από μακριά και από παντού, και είναι εύκολο να βρω δουλειά».
Ο ιδρυτής της Hello Tractor, Jehil Oliver, τόνισε ότι:
«Σχεδόν όλοι οι αγρότες στην περιοχή της Αφρικής εξαρτώνται από τα γεωργικά συστήματα που τρέφονται από τη βροχή…. Απλώς δεν υπάρχει αρκετό εργατικό δυναμικό σε αυτές τις αγροτικές κοινότητες για να εξασφαλιστεί ότι οι αγρότες έχουν πρόσβαση στην εργασία που χρειάζονται για να φυτέψουν εγκαίρως και να μεγιστοποιήσουν την παραγωγικότητά τους. Σε αυτό το σημείο έρχεται η Hello Tractor».
Οι ερευνητές με έδρα την Κένυα από το ερευνητικό πρόγραμμα CGIAR για την κλιματική αλλαγή, τη γεωργία και την επισιτιστική ασφάλεια (CCAFS) είχαν συναντηθεί ξεχωριστά τόσο με τους αγρότες όσο και με τους ηγέτες των επιχειρήσεων – συμπεριλαμβανομένης της Hello Tractor και της αμερικανικής εταιρείας τρακτέρ John Deere – σε διάφορα κοινοτικά φόρουμ.
Εν τω μεταξύ, η έρευνα AR4D του CCAFS έδειξε ότι οι αγρότες θα πρέπει να υιοθετήσουν νέες μεθόδους κατεργασίας του εδάφους, οι οποίες απαιτούν εξειδικευμένο εξοπλισμό που παράγεται από εταιρείες όπως η John Deere.
Η ομάδα του CCAFS εισήγαγε την τεχνολογία υπεδαφοκαλλιέργειας στην πλατφόρμα Hello Tractor συνδέοντάς την με τους παραγωγούς John Deere.
Το αποτέλεσμα ήταν να προχωρήσουν οι διαφορετικές καινοτομίες ένα βήμα παραπέρα, φέρνοντας σε επαφή παραγωγούς με αγρότες.
Η ομαδοποίηση καινοτομιών φέρει μεγαλύτερα αποτελέσματα
Στην Αφρική, το 85% της γεωργίας τρέφεται από βροχή και αυτό σημαίνει ότι οι βροχοπτώσεις επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις αποδόσεις των καλλιεργειών.
Το πρόβλημα είναι ότι η βροχόπτωση μετριέται πολύ ανεπαρκώς σε πολλές αφρικανικές χώρες, στις περισσότερες από τις οποίες έχει μειωθεί ο αριθμός των μετεωρολογικών σταθμών και των συστημάτων παρατήρησης τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι δορυφόροι μπορούν να βοηθήσουν, αλλά οι περισσότεροι αγρότες χρειάζονται «υπερτοπικές» μετρήσεις της βροχόπτωσης για να μπορέσουν να σχεδιάσουν τον τρόπο καλλιέργειας, και μόνο οι βροχογράφοι στο έδαφος μπορούν να παρέχουν τα απαιτούμενα λεπτομερή δεδομένα.
Και χωρίς εύκολα επαληθεύσιμες μετρήσεις των κλιματικών κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι μικροκαλλιεργητές -ιδιαίτερα των βροχοπτώσεων- είναι συχνά αδύνατο να μετριαστεί ο κίνδυνος που εμποδίζει τη σύναψη συμβάσεων μεταξύ αγροτών και παρόχων υπηρεσιών, όπως οι τραπεζίτες και οι επενδυτές.
Εδώ είναι που οι «λιτές» καινοτομίες – απλές, χαμηλού κόστους τεχνολογίες – μπορούν να συνδυαστούν με ψηφιακές πλατφόρμες που βασίζονται σε δεδομένα.
Στη Δυτική Αφρική, η πλατφόρμα agCelerant αναπτύσσει τη «phy-gital» γεωργία – τον συνδυασμό εργαλείων διαχείρισης φυσικών περιουσιακών στοιχείων με ψηφιακές λύσεις – έτσι ώστε οι πάροχοι τραπεζικών ή επενδυτικών υπηρεσιών για μικροκαλλιεργητές να μπορούν να επεκταθούν σε όλες τις αγορές.
Ας υποθέσουμε ότι ένας αγρότης έχει συνάψει ασφάλιση κατά της ξηρασίας. Εάν στο τέλος της περιόδου με φτωχές βροχοπτώσεις, ο αγρότης υποβάλλει αίτηση για πληρωμή, πώς γνωρίζει ο ασφαλιστής ότι ο αγρότης λέει την αλήθεια για την ποσότητα των βροχοπτώσεων στη γη του αγρότη κατά το συγκεκριμένο έτος;
Για να ξεπεραστεί αυτή η πρόκληση, η CCAFS και οι εταίροι της ανέπτυξαν πρωτότυπα βροχογράφων, τα οποία ήταν ανακυκλώσιμα και είχαν τεχνολογία «Internet-of-Things». Αυτοί οι προσιτοί μετρητές κοστίζουν μόνο 50 δολάρια ΗΠΑ ο ένας.
Αυτοί οι μετρητές παρέχουν κρίσιμα δεδομένα και πληροφορίες σε άλλους βασικούς παράγοντες στις αλυσίδες αξίας των καλλιεργειών, οι οποίοι μπορούν να παρέχουν χρηματοδοτικές, ασφαλιστικές και επενδυτικές υπηρεσίες στους αγρότες ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν καλύτερα τους κλιματικούς κινδύνους.
Μέχρι στιγμής, οι μετρητές αυτοί έχουν εγκατασταθεί στην Κένυα και την Τανζανία, ενώ περαιτέρω μονάδες είναι έτοιμες για εγκατάσταση στη Γκάνα και την Αιθιοπία. Η προμήθεια περισσότερων μονάδων βρίσκεται σε εξέλιξη για την υποστήριξη έργων στο Μάλι, τη Μπουρκίνα Φάσο και τη Σενεγάλη.
Η καινοτομία πρέπει να καθοδηγείται από τη ζήτηση
Η αύξηση της ευαισθητοποίησης για τις νέες καινοτομίες οδηγεί αναπόφευκτα σε μεγαλύτερη ζήτηση, καθιστώντας τις μακροπρόθεσμα πιο βιώσιμες με καλύτερη σχέση ποιότητας-τιμής.
Στην Αιθιοπία, η ομάδα του CCAFS συνεργάστηκε με το Υπουργείο Γεωργίας της Αιθιοπίας (MoA), το Ινστιτούτο Γεωργικής Έρευνας της Αιθιοπίας (EIAR) και την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (NMA) σε μια μεγάλη εκστρατεία ευαισθητοποίησης του κοινού μέσω του ραδιοφωνικού σταθμού Fana Radio, ενός από τους σημαντικότερους οίκους μέσων ενημέρωσης της χώρας.
Τα μηνύματα σχετικά με την κλιματικά έξυπνη γεωργία – και τις καινοτομίες που ανοίγουν την πρόσβαση σε τέτοιες τεχνολογίες και πρακτικές – μοιράστηκαν με 15 εκατομμύρια αγρότες σε ολόκληρη την Αιθιοπία.
Αξιοποιώντας αυτή την εκτεταμένη υποδομή (συμπεριλαμβανομένων 12 περιφερειακών ραδιοφωνικών σταθμών FM) και τη φήμη της Fana, η ραδιοτηλεοπτική εκστρατεία παρέδωσε συγκεκριμένες και ιδιαίτερα πλαισιωμένες πληροφορίες στις τοπικές γλώσσες προς τους αγρότες για την υποστήριξη έργων σε διάφορες περιοχές.
Αυτό που δείχνει αυτό το υποστηριζόμενο από την ΕΕ-IFAD έργο στην Αφρική είναι πώς -στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής- υπάρχουν άφθονες ευκαιρίες να συνδεθούν και να αξιοποιηθούν όλες οι καινοτομίες από τις κοινότητες που είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή.
Πέρα από τις μεγάλες δεσμεύσεις στην COP27, τέτοιες προσπάθειες μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό μέρος της λύσης της κλιματικής κρίσης, ιδίως όταν καθοδηγούνται από τις επιστήμες και όταν υποστηρίζονται με επενδύσεις από διεθνείς εταίρους.
