Σε ένα χρόνο από σήμερα ο ενεργειακός τομέας στην Ελλάδα, από το λιγνίτη, το φυσικό αέριο και τις ανανεώσιμες πηγές, έως την εξοικονόμηση, και τα γεωπολιτικά, δεν θα μοιάζει σε τίποτα με το σημερινό.
Τα πρώτα λιγνιτικά εργοστάσια θα έχουν ήδη σβήσει, το προσωπικό της ΔΕΗ θα είναι μικρότερο, αυτή θα έχει περάσει σε κερδοφορία, ενώ τα πρώτα εμβληματικά της έργα στις ΑΠΕ, θα οξύνουν τον ανταγωνισμό στην πράσινη αγορά.
Τέτοια εποχή του χρόνου, τα περιουσιακά στοιχεία της ΔΕΠΑ, τόσο στην εμπορία, όσο και στα δίκτυα, πιθανώς να έχουν αλλάξει χέρια, αναδιατάσσοντας τον επιχειρηματικό χάρτη μιας αγοράς, όπου η κυριαρχία του ιδιωτικού τομέα θα είναι πλέον απόλυτη.
Στη λιανική, το τοπίο θα αριθμεί λιγότερους από τους σημερινούς παίκτες, καθώς θα έχει προηγηθεί ένας νέος γύρος εξαγορών και συγχωνεύσεων, στα χνάρια των τηλεπικοινωνιών, και ενώ ο ανταγωνισμός θα έχει χτυπήσει κόκκινο. Τα πρώτα απτά δείγματα θα έχουν ήδη γίνει αισθητά στους καταναλωτές μέσα από τα νέα σύνθετα πακέτα που θα έχει λανσάρει η ΔΕΗ, τα οποία θα έχουν ακολουθήσει αντίστοιχα προϊόντα ιδιωτών προμηθευτών, συνδυάζοντας εκπτώσεις με άλλες παροχές, όπως εργασίες συντήρησης για το σπίτι, έλεγχο της κατανάλωσης, κ.ό.κ.
Στα τέλη επίσης του 2020, θα μετρά τους πρώτους μήνες ζωής του, το Χρηματιστήριο Ενέργειας, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό, αίροντας στρεβλώσεις, και κυρίως απελευθερώνοντας τεράστιες δυνάμεις που σήμερα τελούν εν υπνώσει, μέσα από τη σύζευξη με τις γειτονικές αγορές.
Τέτοια επίσης εποχή του χρόνου, ο αγωγός TAP θα στέλνει τις πρώτες παρτίδες αζέρικου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός IGB θα βρίσκεται σε φάση ολοκλήρωσης, ο πλωτός σταθμός FSRU της Αλεξανδρούπολης θα έχει δρομολογηθεί, ενώ το ίδιο θα ισχύσει για την υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου της Καβάλας.
Αναζητώντας κανείς τα λόγια για να περιγράψει το τοπίο που ανατέλλει, η μόνη φράση που ταιριάζει, είναι ότι έρχεται μια χρονιά κοσμογονικών αλλαγών, μακράν η πιο ενδιαφέρουσα απ’ όσες έχουμε ζήσει μέχρι σήμερα.
Στην πράξη μέσα σε ένα έτος θα πρέπει να έχουν δρομολογηθεί όλα όσα δεν συνέβησαν μαζί στην ελληνική αγορά ενέργειας, κατά την τελευταία 20ετία. Τα νερά φυσικά είναι αχαρτογράφητα, το εγχείρημα των τόσο πολλών και ταυτόχρονων αλλαγών μέσα σε λίγους μήνες, είναι πρωτόγνωρο, και ουδείς μπορεί για παράδειγμα να πει με βεβαιότητα αν θα επιτευχθεί ο στόχος για γρήγορη απολιγνιτοποίηση, τι εμπόδια θα συναντήσουν η αποκρατικοποίηση του ΔΕΔΔΗΕ ή αν τα κίνητρα για την ηλεκτροκίνηση θα είναι γενναία, και θα φέρουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα.
To μόνο σίγουρο είναι ότι η Ελλάδα, δείχνει να «ξυπνά», να αφήνει πίσω αναχρονιστικές αντιλήψεις και μάχες οπισθοφυλακών, και να πασχίζει να προλάβει το τρένο της πράσινης ενεργειακής επανάστασης, κάνοντας με χρονική υστέρηση ετών, ό,τι είχε κάνει τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, η συντριπτική πλειοψηφία της Ευρώπης.
- Το τέλος του λιγνίτη, ξημερώνει η εποχή των ΑΠΕ
Το καύσιμο που στήριξε τον εξηλεκτρισμό της χώρας μπαίνει σταδιακά στο χρονοντούλαπο. Το 2020 κλείνουν τα πρώτα εργοστάσια της ΔΕΗ στο Αμύνταιο και στην Καρδιά, δρομολογούνται αποχωρήσεις για το προσωπικό, ενώ το καλοκαίρι αναμένεται να είναι έτοιμο το Master Plan για την επόμενη ημέρα. Ένα σχέδιο με φορολογικά και αναπτυξιακά κίνητρα, έμφαση στη μεταποίηση, τον τουρισμό και τη πράσινη ενέργεια, για να σταθούν στα πόδιά τους η Δ.Μακεδονία και η Μεγαλόπολη. Ταυτόχρονα θα έχουν ξεδιπλωθεί οι πρώτες πράσινες συνεργασίες της ΔΕΗ με ιδιώτες. Το στοίχημα από κάθε άποψη είναι φιλόδοξο, αλλά απαραίτητο να κερδηθεί.
- Η ΔΕΠΑ περνά σε ιδιωτικά χέρια
Τον Ιανουάριο ξεκινά η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ Εμπορίας για την οποία το ενδιαφέρον είναι μεγάλο, ενώ «τρέχει» ήδη ο διαγωνισμός για τη ΔΕΠΑ Υποδομών. Στη περίπτωση των υποδομών η μάχη θα δοθεί ανάμεσα σε ξένους παίκτες, ενώ στη περίπτωση της εμπορίας, το παιχνίδι θα παιχτεί μεταξύ των εγχώριων παικτών. Οποιος πάρει στα χέρια τη ΔΕΠΑ Εμπορίας, της οποίας η μεγάλη «προίκα» ακούει στο όνομα ΕΠΑ Αττικής με ένα πελατολόγιο πάνω από 430.000 νοικοκυριά (ρεύμα και φυσικό αέριο), συν πάνω από 9.000 επιχειρήσεις, αποκτά αυτόματα προβάδισμα στη μάχη της αγοράς φυσικού αερίου.
- Ανεβάζουν ταχύτητα οι πράσινες επενδύσεις
Το 2020 αποτελεί την πρώτη χρονιά εφαρμογής του μεγαλεπήβολου δεκαετούς Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ). Το πόσο ψηλά έχει μπει ο πήχης φαίνεται από το γεγονός ότι σε μια δεκαετία από σήμερα, το 61% της ακαθάριστης τελικής κατανάλωσης ενέργειας θα πρέπει να προέρχεται από ΑΠΕ, κυρίως αιολικά και φωτοβολταϊκά. Η πράσινη επανάσταση περνά καταρχήν μέσα από την απλοποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών, και από το νομοσχέδιο που ετοιμάζει το ΥΠΕΝ, σύμφωνα με το οποίο ο χρόνος παροχής των απαραίτητων αδειών θα μειωθεί από τα 7 και πλέον χρόνια σήμερα, στα 2, δηλαδή όσο ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Η αγορά ποντάρει πάρα πολλά στο νέο πλαίσιο, όπως επίσης στην επίσπευση των έργων διασύνδεσης των ελληνικών νησιών, και στα νέα έργα αποθήκευσης.
- Μπαίνει μπροστά το Χρηματιστήριο Ενέργειας
Έτος-ορόσημο, όμως, θα είναι το 2020 και για την λειτουργία του target model, δηλαδή του Χρηματιστηρίου Ενέργειας. Στόχος, είναι έπειτα από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, το target model να λειτουργεί πλήρως το β’ εξάμηνο του 2020 και να εισάγει συν τω χρόνω μεγαλύτερη διαφάνεια στην αγορά, αίροντας εν πολλοίς τις υφιστάμενες στρεβλώσεις. Επίσης αναμένεται να επιτρέψει σε σύντομο διάστημα τη σύζευξη με την κοινή Ευρωπαϊκή Αγορά Ενέργειας. Πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η ίδρυση του Περιφερειακού Κέντρου Ελέγχου Ενέργειας (RSC) της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στη Θεσσαλονίκη, που θα διασφαλίσει τον συντονισμό των αγορών ηλεκτρισμού της Ελλάδας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας και της Ιταλίας.
- Ενεργοποιείται η ηλεκτροκίνηση
Στο πρώτο επίσης εξάμηνο πρόκειται να πάρει μπροστά η ηλεκτροκίνηση μέσα από σειρά κινήτρων, όπως επιδοτήσεις αγοράς, φοροαπαλλαγές, εκπτώσεις στα διόδια και ελεύθερη στάθμευση σε επιλεγμένα σημεία στο κέντρο των πόλεων. Ανάλογα με το πόσο «γενναία» θα είναι τα κίνητρα, θα ανοίξουν βηματισμό και οι ταξινομήσεις νέων ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Η ΔΕΗ έχει δεσμευθεί ότι μέσα στην επόμενη 2ιετία-3ετία θα αναπτύξει πανελλαδικά τους πρώτους 1.000 σταθμούς φόρτισης.
- Ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων
Το 2020 θα είναι η πρώτη χρονιά και για αυτό το στοίχημα. Το πλάνο εφαρμογής του νέου ΕΣΕΚ προβλέπει ότι κάθε χρόνο θα πρέπει να αναβαθμίζονται ενεργειακά περί τα 60.000 κτίρια. Στη κατεύθυνση αυτή αναμένεται να βοηθήσει η έναρξη νέων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης ιδιωτικών κτιρίων, δημόσιων κτιρίων (πρόγραμμα ΗΛΕΚΤΡΑ) αλλά και βιομηχανιών. Πρόκειται για δέσμη μέτρων κρίσιμης σημασίας για την επίτευξη των στόχων του ΕΣΕΚ, του οποίου το κλειδί είναι ακριβώς η ενεργειακή απόδοση, καθώς έχουμε δεσμευτεί ως χώρα το 2030 η κατανάλωση ενέργειας να είναι μικρότερη από ότι ήταν το 2017.
- Ιδιωτικοποίηση ΔΕΔΔΗΕ, περαιτέρω πώληση ΑΔΜΗΕ
Στο πρώτο τρίμηνο θα ληφθούν οι αποφάσεις για την περαιτέρω ιδιωτικοποίηση του δικτύου μεταφοράς, δηλαδή του ΑΔΜΗΕ, ενώ μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν «κλειδώσει» οι αποφάσεις για την πώληση του 49% του δικτύου διανομής μήκους 239.000 χλμ, δηλαδή του ΔΕΔΔΗΕ. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις υπάρχουν ενδείξεις για ζωηρό ξένο ενδιαφέρον. Σε αμφότερες επίσης τις περιπτώσεις, ο κρυμμένος «θησαυρός» ακούει στο όνομα «οπτικές ίνες», και πως αυτές μπορούν να κουμπώσουν πάνω στα δίκτυα, παρέχοντας τη δυνατότητα στους παρόχους να προσφέρουν σύνθετα πακέτα ενέργειας και τηλεπικοινωνιών (5G).
- Κινητικότητα γύρω από τον East Med
Η συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για τον αγωγό EastMed , που υπογράφεται αύριο, δείχνει ότι το έργο έχει «ξεκολλήσει» από τη στασιμότητα των πολλών τελευταίων μηνών. Στην περίπτωση που τελικά κατασκευαστεί, θα εξασφαλίσει για τη χώρα ένα στρατηγικό πλεονέκτημα, καθώς θα αποτελεί μέρος της διαδρομής που θα τροφοδοτεί την Ευρώπη με φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η ελληνο-γαλλική κοινοπραξία IGI Poseidon, στην οποία συμμετέχουν με 50% η ΔΕΠΑ και η Edison, βρίσκεται σε συζητήσεις με τον ισραηλινό Διαχειριστή Φυσικού Αερίου (Israel Natural Gas Lines), ενώ στις αρχές Δεκεμβρίου, είχε υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την επίσης ισραηλινή TMNG, μέλος του ομίλου Tahal. Ενός ομίλου με εξιδείκευση στο μηχανικό σχεδιασμό έργων πετρελαίου και φυσικού αερίου αλλά και στην κατασκευή έργων «με το κλειδί στο χέρι» (EPC).
- Σε λειτουργία ο αγωγός TAP
Στις 25 Νοεμβρίου 2019, ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP AG) ξεκίνησε την εισαγωγή της πρώτης ποσότητας φυσικού αερίου σε ένα τμήμα 2 χλμ. του αγωγού στην Ελλάδα, μεταξύ του ποταμού Έβρου και του Σταθμού Συμπίεσης στους Κήπους. Οι επόμενοι μήνες είναι κομβικοί για την πορεία της δοκιμαστικής λειτουργίας του αγωγού, καθώς στόχος είναι τον Οκτώβριο του 2020, να ξεκινήσουν κανονικά οι πρώτες παραδόσεις αζέρικου αερίου μέσω Ελλάδας, και Αλβανίας προς την Ιταλία, και από εκεί προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
- Στην τελική ευθεία ο IGB, και o FSRU
Σε φάση κατασκευής βρίσκεται ο ελληνοβουλγαρικός αγωγός, με προοπτική να είναι έτοιμος το 2021, ενώ ξεκινά άμεσα το market test για τη δέσμευση χωρητικότητας στο πλωτό σταθμό αποθήκευσης LNG και επαναεριοποίησης (FSRU) της Αλεξανδρούπολης. Το Δεκέμβριο, η απόκτηση από τη ΔΕΠΑ ποσοστού 20% στην εταιρεία του έργου Gaztrade, αποτέλεσε ένα ακόμη βήμα για να μπει αυτό σε τροχιά υλοποίησης, ενώ εκκρεμούν αντίστοιχες κινήσεις από την κρατική εταιρεία της Βουλγαρίας Bulgarian Energy Holding και την κρατική εταιρεία της Ρουμανίας, Romgaz.
- To στοίχημα της Υπόγειας Αποθήκης Ν.Καβάλας
Βγαίνει από τον πάγο η πολυσυζητημένη επένδυση προϋπολογισμού 300 - 400 εκατ ευρώ, για τη μετατροπή του εξαντληθέντος κοιτάσματος της Νοτίου Καβάλας σε υπόγεια αποθήκη φυσικού αερίου. Μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2020 αναμένεται να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για την επιλογή επενδυτή, ο οποίος θα μετατρέψει το εξαντλημένο κοίτασμα σε υπόγεια υποδομή φυσικού αερίου. Η χώρα μας είναι από τις ελάχιστες στην Ευρώπη, που δεν διαθέτει τέτοια υποδομή. Το έργο συμπληρώνει τις υποδομές αερίου που αναπτύσσονται στη Βόρεια Ελλάδα, δηλαδή τους αγωγούς ΤΑP, IGB και τον πλωτό σταθμό υγροποίησης και επαναεριοποίησης στην Αλεξανδρούπολη.
- Νέες έρευνες σε υδρογονάνθρακες
Στην κατεύθυνση ότι το φυσικό αέριο αποτελεί το καύσιμο μετάβασης προς την πλήρη απανθρακοποίηση «κουμπώνουν» και οι έρευνες για υδρογονάνθρακες. Οι γεωτρήσεις που προγραμματίζονται για το 2020 στο Κατάκολο και τον Πατραϊκό, του Ιονίου και της Δυτικής Ελλάδας που θα ακολουθήσουν, και αυτές των μεγάλων θαλασσίων παραχωρήσεων για την περίοδο 2025-2028, εντάσσονται στο στρατηγικό πρόγραμμα ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας.
