Ξεκλειδώνουν επενδύσεις 7 δισ. σε υπεράκτια αιολικά πάρκα

Ποιοι ξένοι και ελληνικοί όμιλοι χτίζουν τις συμμαχίες της επόμενης μέρας - Σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του ΥΠΕΝ, προβλέπονται έργα 2 GW μέχρι το 2030 - Ο ρόλος της ΕΔΕΥ και του ΑΔΜΗΕ

Μαγνήτης για «βαριά» ονόματα της παγκόσμιας αγοράς αιολικής ενέργειας, εγχώριους ενεργειακούς και βιομηχανικούς ομίλους ακόμη και Έλληνες εφοπλιστές που βλέπουν την υπεράκτια ενέργεια ως παρεμφερή δραστηριότητα στις θαλάσσιες μπίζνες γίνονται τα offshore αιολικά για τα οποία επιταχύνει τον βηματισμό της η ελληνική κυβέρνηση.

Η Ουκρανική κρίση και η ανάγκη για γρηγορότερη ενεργειακή μετάβαση στρώνουν το έδαφος για την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών, 12 χρόνια μετά την πρώτη απόπειρα που έπεσε στο κενό, με έργα συνολικής ισχύος 2 GW μέχρι το 2030.

Το ενδιαφέρον των επενδυτών αναζωπυρώνεται καθώς για πρώτη φορά αποκτούν συνολική εικόνα του εθνικού σχεδιασμού αφού το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετοιμάζεται να δώσει, μετά από συνεχείς βελτιώσεις και αλλαγές τις επόμενες ημέρες, σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου, το οποίο θα «ξεκλειδώσει» μπίζνες περίπου 7 δισ. ευρώ την επόμενη δεκαετία και θα ενεργοποιήσει το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον που εκδηλώνεται από κάθε γωνιά του πλανήτη, φέρνοντας και στη χώρα μας την ελίτ της διεθνούς αγοράς υπεράκτιας αιολικής ενέργειας.

Ο Ιούλιος θα είναι ο μήνας των εξελίξεων για τα θαλάσσια αιολικά πάρκα αφού φαίνεται να εκτονώνονται οι αντιθέσεις που υπήρξαν και οδήγησαν σε σημαντικές καθυστερήσεις το προηγούμενο διάστημα. Οι καθυστερήσεις αυτές έχουν γίνει τελευταία αντικείμενο και δημόσιων τοποθετήσεων από την διοίκηση της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ που είναι μεταξύ των επενδυτών που είχαν υποβάλλει αίτηση για υπεράκτια σταθερής θεμελίωσης από το 2010 χωρίς να προλάβουν λόγω της αλλαγής τότε του κυβερνητικού σχεδιασμού να αξιολογηθούν. Ο κ. Γιώργος Περιστέρης πρόσφατα επέκρινε τις μεγάλες καθυστερήσεις, λέγοντας ότι εκείνο που πρέπει να μας απασχολεί πλέον είναι όχι πότε θα ψηφιστεί το θεσμικό πλαίσιο αλλά το πότε θα υλοποιηθεί το πρώτο έργο.

Ποιοι επενδύουν στα θαλάσσια αιολικά

Τον ούριο άνεμο των θαλάσσιων αιολικών ετοιμάζονται να αξιοποιήσουν οι όμιλοι της Motor Oil και των ΕΛ.ΠΕ., η ΔΕΗ, οι εταιρείες ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΜYTILINEOS, Κοπελούζος, Intrakat, ΕΝΤΕΚΑ αλλά και μεγάλοι πολυεθνικοί κολοσσοί όπως οι Iberdrola, Total-Eren, Εnel, RWE, Macquarie, η νορβηγική Equinor, η μεγαλύτερη εταιρεία ανάπτυξης υπεράκτιων αιολικών στον κόσμο, ναυτιλιακές εταιρείες και εξειδικευμένες εταιρείες της διεθνούς εφοδιαστικής αλυσίδας, οι οποίες έχουν μπει το τελευταίο διάστημα στον χορό των θαλάσσιων αιολικών.

Το πλήθος και το εύρος του επενδυτικού ενδιαφέροντος θα είναι συνάρτηση του θεσμικού πλαισίου, ώστε να αξιολογηθούν από τους υποψήφιους επενδυτές η ελκυστικότητα των μεγάλων αυτών επενδύσεων, οι όροι αλλά και οι προϋποθέσεις.

Eπί του παρόντος κλεισμένες συμφωνίες έχουν η Ocean Winds, που αποτελεί τη σύμπραξη των εταιρειών EDP Renewables και Engie, για από κοινού ανάπτυξη πλωτών υπεράκτιων αιολικών πάρκων ισχύος 1,5 GW με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή. Αντίστοιχα, η Abu Dhabi Future Energy Company (Masdar) ανακοίνωσε πρόσφατα τη συνεργασία της με τη Motor Oil, ενώ η δανέζικη Copenhagen Offshore Partners έχει συνάψει από καιρό μια ανάλογη συμφωνία με τη ΜΥΤΙLΙΝΕΟS. Συμφωνία με τη PARKWIND έχει ανακοινώσει και η Intrakat.

Το βλέμμα πλέον είναι στραμμένο στη ΔΕΗ, η οποία λόγω του μεγέθους και του σχεδιασμού της προσελκύει τόσο Ελληνες όσο και ξένους επενδυτές, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι σχετικές συζητήσεις έχουν γίνει με την Total, τη Macquarie, η οποία μάλιστα έχει αναπτύξει έναν ξεχωριστό επενδυτικό βραχίονα στις ΑΠΕ και είναι μέτοχος και της αδελφής εταιρείας ΔΕΔΔΗΕ, με τη νορβηγική Akker αλλά και με τη γερμανική RWE, με την οποία η ΔEHAN έχει στρατηγική συνεργασία στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης μέσω κοινού σχήματος για την ανάπτυξη έργων δυναμικότητας 2 GW.

Αρμόδιες πηγές δεν αποκλείουν η συνεργασία να επισφραγιστεί μέχρι τον Σεπτέμβριο, καθώς μέχρι τότε εκτιμάται ότι θα έχουν ωριμάσει οι διαπραγματεύσεις και η ΔΕΗΑΝ θα έχει καταλήξει στον συνέταιρο με τον οποίο θα αναπτύξει τα ιδιαίτερα απαιτητικά έργα αιολικής ενέργειας, τα οποία χαρακτηρίζονται από επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου και απαιτούν μέγεθος, εμπειρία και τεχνογνωσία.

Συμμαχία με ελληνικό όμιλο πρόκειται να ανακοινώσει τις επόμενες εβδομάδες και η Total-Eren, μια εταιρεία με σημαντικό χαρτοφυλάκιο ΑΠΕ και στην Ελλάδα και μεγάλη στροφή στην πράσινη ενέργεια αφού το τελευταίο διάστημα έχει αποχωρήσει από περίπου 50 μπλοκ ανάπτυξης υδρογονανθράκων διεθνώς (μεταξύ των οποίων είναι και η Κρήτη). Πληροφορίες αναφέρουν ότι η εταιρεία σχεδιάζει οργανωμένη ανάπτυξη στην πράσινη ενέργεια ακόμη και μέσω εξαγοράς εταιρειών, αναζητώντας συνέργειες και σε άλλους τομείς, όπως η ηλεκτροκίνηση.

Tην πρώτη μεγάλη συμμαχία «made in Greece» στα θαλάσσια αιολικά έχουν συνάψει ήδη οι όμιλοι Κοπελούζου και RF Energy, συμφερόντων των οικογενειών Φειδάκη και Ρέστη. Μέσω της κοινής εταιρείας Υπεράκτια Αιολικά Πάρκα Αιγαίου Α.Ε. θα προωθήσουν την ανάπτυξη θαλάσσιων αιολικών πάρκων συνολικής ισχύος 850 MW. Πρόκειται για πάρκα σταθερής θεμελίωσης που θα αναπτυχθούν σε θαλάσσιες περιοχές της Λήμνου και της Αλεξανδρούπολης. Επί της ουσίας οι δύο όμιλοι ενώνουν τις δυνάμεις τους ώστε από κοινού να υλοποιήσουν τα υπεράκτια πάρκα για τα οποία έχουν ήδη λάβει άδειες εδώ και μια δεκαετία.

Όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, υπάρχουν τρεις τρόποι για να επενδύσει κάποιος στη νέα τεχνολογία με κινητήρια δύναμη τον άνεμο. Είτε απευθείας, επενδύοντας κεφάλαια στο project, είτε τοποθετώντας κεφάλαια στην εφοδιαστική αλυσίδα και τις εταιρείες που θα αναπτύξουν ένα έργο, είτε συστήνοντας funds για εκείνους που διαθέτουν μεγάλη οικονομική επιφάνεια και θα επενδύουν στα offshore αιολικά.

Ηλεκτρικές διασυνδέσεις

Οι επενδυτές πάντως εκτιμούν ότι η αγορά των υπεράκτιων αιολικών δεν αποτελεί συμβατική επένδυση. Χρειάζεται, όπως τονίζουν, ρεαλισμός ως προς τον όγκο των έργων που πρόκειται να σχεδιαστούν προκειμένου να μη δώσουν λάθος μηνύματα στη διεθνή αγορά και χρησιμοποιούν το παράδειγμα της Νότιας Κορέας, η οποία κρίνεται ως αγορά με ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη των θαλάσσιων αιολικών. Η τελευταία έχει σχεδιάσει έργα δυναμικότητας 1,5 GW έως το 2030.

Με βάση τους σχεδιασμούς του ΥΠΕΝ το «ζέσταμα» της αγοράς τα γίνει με 2.000 MW ωστόσο τα προσεχή χρόνια προβλέπεται ότι η χώρα μας μπορεί να φιλοξενήσει offshore αιολικά πάρκα στο Αιγαίο ισχύος περίπου 10 GW για έργα σταθερής έδρασης και 30-40 GW για πλωτά αιολικά.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αγοράς, στις ελληνικές θάλασσες δεν θα δούμε περισσότερα από 2 ή 3 υπεράκτια έως το 2030, καθώς, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, τα έργα αυτά πρέπει να υπηρετούν ένα μεγάλο μέγεθος για να είναι ελκυστικά και για τους διεθνείς μνηστήρες.

Ένα άλλο σημείο που επίσης τονίζουν όσοι σχεδιάζουν να εμπλακούν με τις νέες επενδύσεις είναι ότι για να προχωρήσουν τα έργα αυτά χρειάζεται να αναπτυχθούν οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με άλλες χώρες (Βαλκάνια και Ιταλία) κατά το πρότυπο των βόρειων χωρών, ώστε να διοχετεύεται η περίσσια ενέργεια εκεί που δεν φυσάει, αλλά και να υπάρξουν επενδύσεις εντός της χώρας που θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις συνεχείς προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας και θα δημιουργήσουν εγχώρια προστιθέμενη αξία.

Ως ένα θετικό δείγμα γραφής αναφέρεται ο σχεδιασμός της Cenergy Holding του ομίλου Στασινόπουλου, για την ανάπτυξη μιας σημαντικής επένδυσης στην παραγωγή πλωτών ανεμογεννητριών στις εγκαταστάσεις της βιομηχανίας στον Βόλο. Πρόκειται μια επένδυση ύψους 70-100 εκατ. ευρώ, η οποία θα αναπτύξει και τις αντίστοιχες λιμενικές υποδομές για την εξαγωγή των πυλώνων των ανεμογεννητριών που θα παράγει η χαλυβουργία Sovel στις εγκαταστάσεις της, με στόχο σε πρώτη φάση τα 120 τεμάχια πλωτών ανεμογεννητριών σε ετήσια βάση.

Ετήσιος τζίρος άνω των 2 δισ. για τους υποψήφιους επενδυτές

Μετά από πολύμηνη αναμονή το ΥΠΕΝ προβλέπεται να ανάψει τις επόμενες ημέρες το πράσινο φως, δίνοντας στη δημοσιότητα τις τελικές ρυθμίσεις που θα διέπουν την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών και θα φουντώσουν την προετοιμασία της αγοράς. Το «business stories» παρουσιάζει σήμερα τις βασικές πτυχές της νομοθετικής ρύθμισης που γίνεται προσπάθεια να ψηφιστεί από τη Βουλή μέσα μέσα στο καλοκαίρι.

Με βάση τα κριτήρια τεχνικής και οικονομικής επάρκειας, τα οποία μπορεί να διαφοροποιούνται ανά τεχνολογία (πλωτά ή σταθερής έδρασης), αιτήσεις για έκδοση άδειας ερευνών υπεράκτιων αιολικών πάρκων μπορούν να υποβάλουν εταιρείες οι οποίες έχουν αποδεδειγμένη ή δάνεια εμπειρία τα τελευταία 10 χρόνια στην ανάπτυξη και λειτουργία αντίστοιχων έργων ισχύος τουλάχιστον 100 MW. Οι εταιρείες θα πρέπει επίσης να διαθέτουν ίδια ή δάνεια εμπειρία στη λειτουργία και συντήρηση έργων ισχύος πάνω από 25 MW.

Πολύ ψηλά μπαίνει ο πήχης σε ό,τι αφορά τα κριτήρια χρηματοοικονομικής και οικονομικής επάρκειας, καθώς ο ετήσιος κύκλος εργασιών του φυσικού προσώπου ή των μετόχων που υποβάλλουν το αίτημα για χορήγηση αδειών θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 2 δισ. ευρώ, με βάση τον μέσο όρο των τριών τελευταίων ετών, κάτι που δικαιολογεί και την ανάγκη συγκρότησης κονσόρτσιουμ με τη συμμετοχή εταιρειών με ισχυρή κεφαλαιουχική βάση. Επίσης η αναλογία των ιδίων προς τα δανειακά κεφάλαια να είναι μεγαλύτερη του 20%.

Αντίστοιχα, το ύψος της εγγυητικής επιστολής για κάθε άδεια ερευνών ορίζεται σε 10.000 ευρώ, η οποία θα μπορεί να συμψηφίζεται με την εγγυητική συμμετοχής στην ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών.

Η διαδικασία προβλέπει επίσης ειδικό τέλος υπεράκτιων αιολικών που θα επιβαρύνει τα έργα από τη δοκιμαστική περίοδο ως το τέλος της περιόδου λειτουργίας. Το τέλος αυτό αντιστοιχεί σε 2% επί των εσόδων (προ ΦΠΑ) από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας και δεν θα είναι μικρότερο από 2 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Το έσοδο αυτό με υπουργική απόφαση θα κατανέμεται υπέρ των ΟΤΑ που είναι πλησίον των έργων, στους κατοίκους με αναλογία τετραγωνικών μέτρων των κατοικιών τους, για την ενίσχυση του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης και της ΕΔΕΥ.

Φορέας υλοποίησης των έργων η ΕΔΕΥ

Το Δημόσιο θα έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για την έρευνα και τον προσδιορισμό των περιοχών οργανωμένης ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών και των περιοχών στις οποίες θα εγκατασταθούν οι συστοιχίες ανεμογεννητριών, κάνοντας ουσιαστικά έναν μίνι χωροταξικό σχεδιασμό και καθορίζοντας μία ή και περισσότερες θαλάσσιες περιοχές στις οποίες θα παραχωρείται το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης ενός πάρκου.

Η άδεια ερευνών, η οποία θα εκδίδεται ή θα απορρίπτεται εντός 20 ημερών από την υποβολή του αιτήματος και το πέρας της περιόδου αντιρρήσεων, θα περιλαμβάνει την εκπόνηση όλων των τεχνικών μελετών (μελέτες βυθού, ανεμολογικές, γεωτεχνικές, γεωφυσικές, κυματολογικές, περιβαλλοντικές) που είναι προϋπόθεση για να αναπτυχθεί ένα έργο.

Με τη διαχείριση των έργων αυτών για λογαριασμό του Δημοσίου προικίζεται η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ), η οποία μέχρι σήμερα είχε την ευθύνη εκμετάλλευσης, αξιοποίησης και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων.

Με τη διεύρυνση των δραστηριοτήτων της, με τις οποίες άλλωστε συμπλέει και η φιλοσοφία της το τελευταίο διάστημα, σε μια προσπάθεια γεφύρωσης των έργων υπεράκτιας αιολικής ενέργειας και της ανάπτυξης των υδρογονανθράκων, η ΕΔΕΥ αλλάζει επωνυμία και μετατρέπεται σε ΕΔΕΥΑΠ (Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Φυσικών Πόρων). Πρόκειται για μια εξέλιξη που αντιμετωπίζει με ικανοποίηση η επενδυτική κοινότητα, θεωρώντας ότι η ΕΔΕΥ αποτελεί σήμερα τον μοναδικό δημόσιο φορέα που διαθέτει όλη την τεχνογνωσία να υπηρετήσει το νέο κύμα επενδύσεων που θα φέρνει η ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπεράκτιων αιολικών και στη χώρα μας.

Η ΕΔΕΥΑΠ αναλαμβάνει την κατάρτιση του εθνικού προγράμματος ανάπτυξης των θαλάσσιων αιολικών, ορίζει τις περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης των πάρκων αυτών και εκτιμά και την επιτρεπόμενη ισχύ των έργων ανά περιοχή, με Προεδρικό Διάταγμα που καθορίζει παράλληλα τους όρους και τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι σε δύο χρόνια, το αργότερο, από την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου υποβολής αιτήσεων για τη χορήγηση άδειας ερευνών από τους υποψήφιους επενδυτές, η ΕΔΕΥΑΠ θέτει σε δημόσια διαβούλευση τις περιοχές εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών. Οι ενδιαφερόμενοι, από την πλευρά τους, θα μπορούν να υποβάλλουν αίτηση για έκδοση άδειας ερευνών για περισσότερες από μία περιοχές.

Με υπουργική απόφαση και εντός δύο μηνών από την ολοκλήρωση της διαβούλευσης ορίζονται η κατανομή των περιοχών και η ισχύς των έργων και κατόπιν προκηρύσσεται από τη ΡΑΕ η ανταγωνιστική διαδικασία για την υποβολή προσφορών για όλες τις περιοχές που έχουν επιλεγεί ως υποδοχείς εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών πάρκων.
Στη διαδικασία συμμετέχουν όσοι κατέχουν άδεια ερευνών ανά περιοχή, υποβάλλοντας διαφορετικές προσφορές.

Κριτήριο για την επιλογή του επενδυτή είναι η χαμηλότερη τιμή αποζημίωσης ανά μεγαβατώρα. Ειδικότερα, ο νόμος προβλέπει ότι με υπουργική απόφαση θα καθορίζονται περιοχές όπου η επιλογή του αναδόχου θα γίνεται με βάση τη χαμηλότερη οικονομική προσφορά για τη χορήγηση λειτουργικής ενίσχυσης για 20 χρόνια αλλά και περιοχές εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών με βάση την υψηλότερη οικονομική προσφορά. Τα έργα αυτά θα συμμετέχουν στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς να λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση.
Το νομοσχέδιο ορίζει χρονοδιάγραμμα στην υλοποίηση των έργων, καθώς προβλέπει περιθώριο 3 ετών στη διάρκεια της άδειας ερευνών και υπό την προϋπόθεση ότι δεν συντρέχουν θέματα εθνικής ασφάλειας ή δημόσιας υγείας.
Αντίστοιχα, προβλέπεται περίοδος 6 ετών, το αργότερο, από την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού για να τεθεί σε λειτουργία το έργο από τους επενδυτές.

O κομβικός ρόλος του ΑΔΜΗΕ

Οι ρυθμίσεις του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας δίνουν κομβικό ρόλο στον ΑΔΜΗΕ, ο οποίος έχει την ευθύνη του σχεδιασμού, της ανάπτυξης, της κατασκευής και της λειτουργίας των έργων διασύνδεσης από το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι το σημείο διασύνδεσης με τα υπεράκτια αιολικά. Ο διαχειριστής εκπονεί μελέτη στρατηγικού σχεδιασμού για τα αναγκαία έργα και υποβάλλει στη ΡΑΕ τις σχετικές τροποποιήσεις του ισχύοντος δεκαετούς προγράμματος ανάπτυξης με εκτίμηση του κόστους. Για τα έργα μεταφοράς ο ΑΔΜΗΕ, δύο μήνες μετά την έκδοση του Π.Δ., εκδίδει απόφαση δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου για τη σύνδεση με το σύστημα.
Ο επενδυτής που θα προκριθεί στη διαγωνιστική διαδικασία προβλέπεται ότι θα υποβάλει στον ΑΔΜΗΕ αίτηση οριστικής σύνδεσης. Ο διαχειριστής αναλαμβάνει το κόστος κατασκευής και τη λειτουργία των έργων διασύνδεσης (από το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας μέχρι τη θαλάσσια περιοχή, στην οποία θα εκχωρηθεί το δικαίωμα έρευνας), το οποίο ανακτάται μέσω των χρεώσεων χρήσης συστήματος.

Για τον καλύτερο συντονισμό μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων θα συσταθεί ειδική επιτροπή, η οποία θα αναλάβει μεταξύ άλλων τον προσδιορισμό της μέγιστης δυνατότητας απορρόφησης αιολικής ενέργειας από κάθε περιοχή, το ενδεικτικό κόστος διασύνδεσης, πιθανές συνέργειες με τα δίκτυα υποθαλάσσιων διασυνδέσεων για τη διασύνδεση μη διασυνδεδεμένων νησιών, την εκτίμηση δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου κ.ά.