Τι πρέπει να κάνουμε για το κλίμα

Ομάδα επιστημόνων, με τη στήριξη του Ιδρύματος Μποδοσάκη, δείχνει τον δρόμο για την Ελλάδα

Ενα σχέδιο δράσης με προτάσεις μεταρρυθμίσεων σε επτά τομείς, με στόχο ένα περιβαλλοντικά ανθεκτικό, κλιματικά ουδέτερο και κοινωνικά υγιές μέλλον διαμόρφωσε επιστημονική επιτροπή με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Στόχος της πρωτοβουλίας, την οποία πλαισίωσαν διακεκριμένοι Ελληνες επιστήμονες, είναι να συνεισφέρει με συγκεκριμένο τρόπο στον δημόσιο διάλογο για την κλιματική κρίση στη χώρα μας, με προτάσεις που αφορούν την ελληνική πραγματικότητα.

Για τη δημιουργία του σχεδίου δράσης συστάθηκε κατόπιν πρόσκλησης του Ιδρύματος Μποδοσάκη επιστημονική επιτροπή με συντονιστή τον Δημήτρη Καραβέλλα, γενικό διευθυντή WWF Ελλάς και μέλη τη Δέσποινα Βώκου, ομότιμη καθηγήτρια στο τμήμα Βιολογίας του ΑΠΘ και τον Δημοσθένη Σαρηγιάννη, καθηγητή στο τμήμα Χημικών Μηχανικών του ΑΠΘ. Την επιτροπή πλαισίωσαν 17 ειδικοί επιστήμονες. «Η επιστημονική ομάδα έκανε ανάλυση της σημερινής κατάστασης του περιβάλλοντος στην Ελλάδα υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής, εντόπισε τις προκλήσεις που υπάρχουν σήμερα και θα δημιουργηθούν στο μέλλον και κατέληξε σε σειρά προτάσεων για τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν», εξηγεί ο κ. Σαρηγιάννης.

Το σχέδιο δράσης εξειδικεύεται σε επτά τομείς: επίτευξη κλιματικής σταθερότητας, διαφύλαξη της βιοποικιλότητας, καθαρός ατμοσφαιρικός αέρας, υγιή εδάφη και καθαρά νερά, κυκλική οικονομία, ανθρώπινη υγεία και σχέση με το περιβάλλον και ενεργός κοινωνία των πολιτών. Ζητήσαμε από τον κ. Σαρηγιάννη να ξεχωρίσει τα τρία βασικότερα θέματα. «Το πρώτο είναι η κλιματική σταθερότητα. Να μην αφήσουμε να εξελιχθεί η κλιματική κρίση. Βρισκόμαστε σε μια χώρα στην οποία χρειάζεται να αναπτύξουμε την οικονομία, αλλά αυτό πρέπει να γίνει με όρους κλιματικής ουδετερότητας, να αλλάξει το κυρίαρχο αναπτυξιακό μοντέλο. Είναι εφικτό τεχνολογικά, πρέπει όμως να ξεκινάει από το επίπεδο του σχεδιασμού, ώστε να είναι οικονομικά συμφέρον. Το δεύτερο είναι η προστασία της βιοποικιλότητας. Μόνο η Κρήτη έχει περισσότερα είδη χλωρίδας και πανίδας από μεγάλα κομμάτια της Ευρώπης! Η διαφύλαξη του φυσικού μας πλούτου πρέπει να ενσωματωθεί σε όλες τις κρατικές πολιτικές. Το τρίτο είναι η δημόσια υγεία και η προστασία της, μια διάσταση την οποία πολλές φορές τείνουμε να παραγνωρίζουμε».

Ο κ. Σαρηγιάννης απορρίπτει το επιχείρημα ότι η «μικρή» Ελλάδα δεν έχει ουσιαστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Οι δυτικές χώρες ζητούν να μειωθούν οι εκπομπές αερίων ρύπων από τις αναπτυσσόμενες, οι οποίες με τη σειρά τους αντιπαραβάλλουν το επιχείρημα ότι ο δυτικός κόσμος έχει ήδη ρυπάνει επί δεκαετίες τον πλανήτη και τώρα θέλει να περιορίσει την ανάπτυξη των υπολοίπων. Ολα αυτά μας δείχνουν ότι έχουμε ένα πρόβλημα παραδείγματος. Η Ελλάδα, επειδή ανήκει στις ανεπτυγμένες χώρες, αλλά έχει ακόμη δυναμικό ανάπτυξης, έχει την ευελιξία και την ευκαιρία να δείξει μια αλλαγή παραδείγματος και να αποτελέσει το μοντέλο για άλλες χώρες. Και με αυτόν τον τρόπο να αποκτήσει πολύ σημαντικότερο ρόλο στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος». Αλλωστε η χώρα μας, επισημαίνει ο κ. Σαρηγιάννης, όπως και όλη η Μεσόγειος, πλήττεται ιδιαίτερα από τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. «Η Μεσόγειος είναι ένα από τα πιο ευάλωτα οικοσυστήματα. Βρισκόμαστε σε μια “διεπιφάνεια”, σε μια ζώνη ανάμεσα στο πολύ ζεστό και το πολύ κρύο. Επομένως η αύξηση της θερμοκρασίας θα αλλάξει πολύ πιο γρήγορα το πώς ζούμε. Αυτό με τη σειρά του θα έχει επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Είναι λοιπόν κρίσιμης σημασίας να θωρακιστούμε σαν χώρα. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε συγκεκριμένα έργα υποδομής για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και να προχωρήσουμε γοργά σε μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ενίσχυσης της κυκλικής οικονομίας».

Η στρατηγική των ΑΠΕ

Οσον αφορά τη συζήτηση για τις ΑΠΕ και ειδικά για την αιολική ενέργεια, που απασχολεί ιδιαίτερα τις τοπικές κοινωνίες σε διάφορες περιοχές της χώρας, ο κ. Σαρηγιάννης εκτιμά ότι η κριτική που ασκείται είναι δίκαιη. «Είναι λάθος να δίνουμε έμφαση σε ενεργειακές μονοκαλλιέργειες. Οι ΑΠΕ πρέπει να βασίζονται στις τοπικές ευκαιρίες, στα τοπικά χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, στη Θεσσαλία όπου υπάρχει αγροτική παραγωγή είναι αδιανόητο να μη δημιουργείται υποδομή για βιοκαύσιμα από τη βιομάζα, ενώ στα νησιά να μην εκμεταλλεύονται την αιολική ενέργεια. Το σωστό, κατά τη γνώμη μου, είναι να υπάρχει ένα μείγμα στρατηγικά σχεδιασμένο ανάλογα με τα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής. Ταυτόχρονα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία της Πολιτείας για τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στον σχεδιασμό. Πρέπει η Πολιτεία να θέλει να ακούσει την τοπική εμπειρία και όχι να επιβάλλονται αποφάσεις που λαμβάνονται άνωθεν».

Το σχέδιο δράσης για το περιβάλλον και το κλίμα μέχρι το 2030 είναι μια κίνηση του Ιδρύματος Μποδοσάκη, που εντάσσεται στο πλαίσιο της συμμετοχής του στην «Πρωτοβουλία 1821-2021» και σε συνέχεια της δημιουργίας των σχεδίων δράσης για το πανεπιστήμιο του 2030 και για την αναβάθμιση της δημόσιας υγείας. Tα σχέδια δράσης τελούν υπό την αιγίδα της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου και τίθενται στη διάθεση των αρμόδιων υπηρεσιών της Πολιτείας προς αξιοποίηση.

Σχέδιο δράσης με πέντε πυλώνες

Απαγόρευση της κυκλοφορίας μη καταλυτικών οχημάτων στον μεγάλο δακτύλιο. Πλήρης κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης. Ενθάρρυνση των συστημάτων αυτοπαραγωγής ενέργειας. Ιδρυση ανεξάρτητης περιβαλλοντικής αρχής και ενίσχυση του θεσμού των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων από δημόσιες αρχές. Αυτές είναι ορισμένες από τις προτάσεις που καταθέτει το «Σχέδιο δράσης για το περιβάλλον και το κλίμα» του Ιδρύματος Μποδοσάκη στη δημόσια συζήτηση. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων:

1. Βιοποικιλότητα

– Ολοκλήρωση του πλαισίου για τις προστατευόμενες περιοχές και περαιτέρω ενίσχυση της νομοθεσίας για τις περιοχές Natura (με έμφαση στη διαδικασία της δέουσας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων).

– Ιδρυση ανεξάρτητης αρχής περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, σύμφωνα με την πρόταση της επιτροπής Πισσαρίδη.

2. Κλιματική σταθερότητα

– Ενθάρρυνση της εγκατάστασης σε κτίρια συστημάτων αυτοπαραγωγής και ιδιοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Συγκεκριμένα, πρέπει να απλουστευθεί η διαδικασία εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σε κτίρια, στέγαστρα, επιχειρηματικές ζώνες και βιομηχανικά πάρκα, ζώνες χονδρεμπορίου κ.ο.κ.

– Ισχυρότερα φορολογικά κίνητρα και απλούστερες διαδικασίες για την ενεργειακή αναβάθμιση (λ.χ. μόνωση) υπαρχόντων κτιρίων, συμπεριλαμβανομένων και των διατηρητέων.

– Μακροπρόθεσμη δέσμευση σε πολιτικές που σταθερά στηρίζουν τη βελτίωση της ενεργειακής αξιοποίησης στον κτιριακό τομέα με έμφαση στα δημόσια κτίρια.

3. Καθαρός αέρας και έδαφος

– Απαγόρευση κυκλοφορίας μη καταλυτικών επιβατικών και ελαφρών φορτηγών Euro 1 και Euro 2 στον μεγάλο δακτύλιο της Αθήνας.

– Επιτάχυνση της αντικατάστασης των πιο ρυπογόνων οχημάτων με οχήματα προδιαγραφών Euro 5 ή ανώτερων.

– Εφαρμογή της τηλεργασίας σε ποσοστό 15%.

– Θεσμοθέτηση αστικών ζωνών χαμηλών εκπομπών, με περιορισμούς στην κυκλοφορία ρυπογόνων οχημάτων.

– Αυστηροποίηση των κυρώσεων και ποινών για ρύπανση και παράλληλη δημοσιοποίηση στη Διαύγεια.

– Στροφή των κρατικών ενισχύσεων στη βιολογική και ολοκληρωμένη γεωργία.

4. Κυκλική οικονομία

– Ανάπτυξη ανά δήμο συστήματος χωριστής συλλογής των οργανικών απορριμμάτων και εφαρμογή, όπου είναι δυνατόν, του συστήματος «πόρτα-πόρτα».

– Αποφυγή δημιουργίας υποδομών με πλεονάζουσα χωρητικότητα για την επεξεργασία υπολειμματικών αποβλήτων (π.χ. εγκαταστάσεις μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας).

– Δημιουργία παρατηρητηρίου διαχείρισης στερεών αποβλήτων όπου θα αναρτώνται οι αποφάσεις των αρμόδιων φορέων και εκθέσεις προόδου.

5. H κοινωνία των πολιτών

Διασφάλιση της ενεργού συμμετοχής στη συνδιαμόρφωση πολιτικών και τη διερεύνηση εφαρμογής λύσεων. 
Το σχέδιο δράσης περιλαμβάνει επίσης και δέκα «κρίσιμες», οριζόντιες μεταρρυθμίσεις. Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται:

– Καθιέρωση δύο ετήσιων συζητήσεων στη Βουλή σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων για την πρόοδο της χώρας στην προστασία του περιβάλλοντος και την πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα. 

– Ιδρυση ανεξάρτητης περιβαλλοντικής αρχής. 

– Ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού και κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης. «Ειδικά στις συνθήκες της κλιματικής κρίσης που επιδεινώνεται, η εκτός σχεδίου δόμηση λειτουργεί ως συνταγή για κλιματικές καταστροφές με μεγάλο κόστος σε απώλεια τόσο ανθρώπινων ζωών, όσο και περιουσιών αλλά και σίγουρα δημόσιων πόρων», εκτιμά η επιστημονική επιτροπή.

 

 

 

φωτο¨ Η προστασία των δασών, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η καθολική απαγόρευση της εκτός σχεδίου δόμησης είναι καθοριστικοί παράγοντες για την επιτυχία του σχεδίου δράσης του Ιδρύματος Μποδοσάκη. [INTIME NEWS]