Θεωρητικά ασφαλές το πυρηνικό Ακούγιου απέναντι σε σεισμό όπως αυτός που έπληξε την Τουρκία - Σύγχυση για τις προδιαγραφές του έργου

Σειρά ερωτημάτων για την ασφάλεια του νέου πυρηνικού σταθμού της Τουρκίας στο Ακούγιου έχει προκαλέσει ο πρόσφατος φονικός σεισμός των 7,8 ρίχτερ.

Η σχετική εγγύτητα του ρήγματος του σεισμού με το σταθμό ενίσχυσε τις τελευταίες ημέρες την κριτική απέναντι στην τουρκική κυβέρνηση για την επιλογή της, τόσο από μέσα όσο και απέξω από την Τουρκία.

Σύντομα η λειτουργία του πρώτου αντιδραστήρα

Η έναρξη λειτουργίας του Ακούγιου προβλεπόταν αρχικά να γίνει εντός του 2023 για τον πρώτο αντιδραστήρα και ως το 2025 για τους υπόλοιπους τρεις. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπάρχουν καθυστερήσεις στον εξοπλισμό από τη κατασκευάστρια και διαχειρίστρια Rosatom και έτσι θεωρείται πιθανή μια καθυστέρηση.

Ο σταθμός σχεδιάζεται να έχει συνολική ισχύ 4.800 μεγαβάτ χρησιμοποιώντας τους αντιδραστήρες τύπου VV-1200 της ρωσικής εταιρείας.

Σύγχυση για το πόσα ρίχτερ αντέχει ο σταθμός

Οι προδιαγραφές της Rosatom αναφέρουν ότι το βασικό κτήριο που φιλοξενεί τον κάθε αντιδραστήρα είναι φτιαγμένο για να αντέχει σε σεισμό 8 ρίχτερ. Αυτό, μάλιστα, αναφέρεται στην επίσημη ιστοσελίδα του σταθμού:

Εντούτοις, Ρώσοι και Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει επανειλημμένα ότι ο σταθμός αντέχει σε σεισμό 9 ρίχτερ.

Σε κάθε περίπτωση, μεγάλη σημασία δεν έχουν μόνο τα ρίχτερ, αλλά το αποτέλεσμά τους, δηλαδή η επιτάχυνση του εδάφους, ένα άλλο μέτρο που χρησιμοποιούν οι σεισμολόγοι και οι μηχανικοί.

Σύμφωνα με έγγραφο της Rosatom, η προστασία του κάθε σταθμού που κατασκευάζει είναι διαφορετική αναλόγως της εκάστοτε γεωγραφικής περιοχής. Για παράδειγμα, στον σταθμό Temelin της Τσεχίας που χρησιμοποιεί τους ίδιους αντιδραστήρες, αλλά βρίσκεται σε μη σεισμογενή περιοχή, η προδιαγραφή αντοχής είναι μέχρι 0,25g για την επιτάχυνση του εδάφους. Στην περίπτωση ενός παλαιού σταθμού της Rosatom στην Αρμενία, κατά τη διάρκεια του σεισμού του 1988 των 6,8 ρίχτερ παρατηρήθηκαν επιταχύνσεις της τάξης του 0,7g και η λειτουργία του συνεχίστηκε ομαλά. Συγκριτικά, η επιτάχυνση σε απόσταση 60χμ από το επίκεντρο του πρόσφατου σεισμού στην Τουρκία ήταν της τάξης των 0,9g, ενώ η απόσταση του Ακούγιου από το επίκεντρο είναι πάνω από 400χμ, άρα το μέγεθος αυτό μειώνεται δραματικά.

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η τοποθεσία που βρίσκεται το Ακούγιου έχει επιλεχθεί επειδή είναι από τις λιγότερο σεισμογενείς περιοχές της Τουρκίας με βάση το ιστορικό της. Παλαιότερη μελέτη που πραγματοποίησαν Τούρκοι επιστήμονες της TEAS έδειξε ότι οι επιταχύνσεις του εδάφους στους ισχυρότερους σεισμούς που μπορεί να δώσει η γύρω περιοχή περιορίζονται σε κάτω από 0,37g, άρα θεωρητικά ο σταθμός θα είναι ασφαλής. Ως εκ τούτου, κεντρικό ερώτημα είναι αν ο πρόσφατος σεισμός οδηγεί σε αναθεώρηση των παραδοχών ή όχι.

Αυτές είναι και οι απαντήσεις που καλείται να δώσει η κατασκευάστρια εταιρεία και οι τουρκικές αρχές, δεδομένης της εγγύτητας του ρήγματος στην περιοχή.

Τεχνικές και ρυθμιστικές λεπτομέρειες

Στα παραπάνω θα πρέπει να προσθέσουμε ότι συνήθως οι υψηλές σεισμικές προδιαγραφές του βασικού κτηρίου του αντιδραστήρα δεν ισχύουν για τις υπόλοιπες περιμετρικές εγκαταστάσεις. Στην περίπτωση του σταθμού της Φουκουσίμα, ο αντιδραστήρας μπορούσε να αντέξει σε σεισμό 9 ρίχτερ και πράγματι άντεξε. Εντούτοις, οι σωληνώσεις, οι βαλβίδες και οι υπόλοιπες υποδομές που βρίσκονται έξω και παρέχουν ψύξη στον αντιδραστήρα υπέστησαν ζημιές από το σεισμό (πριν έρθει το τσουνάμι) διότι ήταν φτιαγμένες για χαμηλότερα ρίχτερ. Η ζημιά που υπέστησαν αποδείχτηκε πρόσθετο εμπόδιο στις προσπάθειες που κατέβαλαν οι αρχές για να αποτρέψουν την  τήξη στους αντιδραστήρες στις ώρες και ημέρες μετά το τσουνάμι.

Τέλος, σε μελέτη που είχε πραγματοποιήσει το ΕΛΙΑΜΕΠ το 2022 ανέφερε ότι ο σταθμός του Ακούγιου χρησιμοποιεί εκσυγχρονισμένη τεχνολογία και μέτρα αποφυγής κρίσιμων ατυχημάτων και διαρροής ραδιενέργειας, εντούτοις αυτό δε σημαίνει ότι είναι "αλεξίσφαιρος" απέναντι στα πιθανά ατυχήματα.

Πέραν των προαναφερθέντων θα πρέπει να προσθέσουμε και την τουρκική διαφθορά που έκανε ήδη την εμφάνισή της στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού του Ακούγιου και ενδεχομένως να επηρεάζει την εξίσωση της ασφάλειας. Αναλυτικότερα, το 2015 αποκαλύφθηκε ότι είχαν πλαστογραφηθεί οι υπογραφές ειδικών στην τροποποίηση της περιβαλλοντικής μελέτης του έργου.

Το γεγονός αυτό ασφαλώς ρίχνει σκιά στους ισχυρισμούς των τουρκικών αρχών για τον πυρηνικό σταθμό.