Θαλάσσια Αιολικά: Η ευκαιρία της Ελλάδας να ανοίξει μια νέα αγορά με πολλαπλά εγχώρια οφέλη

Επισκόπηση της παγκόσμιας αγοράς (ενδεικτικές αναφορές)

Ο δημόσιος διάλογος για τα Θαλάσσια Αιολικά έχει ανοίξει για τα καλά στην Ελλάδα και μπορεί να μοιάζει σε πολλούς πως αυτή είναι η «νέα τάση» στον χώρο των ΑΠΕ, στην πραγματικότητα όμως είναι μια ώριμη τεχνολογία που κλείνει 30 χρόνια ζωής, με αφετηρία το πρώτο Θαλάσσιο Αιολικό Πάρκο που εγκαταστάθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ανοιχτά του νησιού Lolland της Δανίας.

Έκτοτε, η τεχνολογία των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων αναπτύσσεται με αλματώδης ρυθμούς, και σταδιακά εξαπλώνεται από τις θάλασσες της Βόρειας Ευρώπης σε όλο τον παγκόσμιο χάρτη, φθάνοντας και στις αγορές της Ασίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας. Η αυξητική αυτή τάση απεικονίζεται σε επίσημα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τα Θαλάσσια Αιολικά αναμένεται να είναι η κύρια πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη από το 2040 και στο εφεξής, ξεπερνώντας όλες τις άλλες πηγές ηλεκτροπαραγωγής (συμπεριλαμβανομένων φυσικού αερίου, πυρηνικών αλλά και όλων των άλλων ΑΠΕ όπως τα φωτοβολταϊκά), με τα χερσαία αιολικά να πέφτουν πλέον στην δεύτερη θέση μετά τα θαλάσσια αιολικά (σύμφωνα με τις προβλέψεις του International Energy Agency).

Δανία: Με περίπου 3 GW θαλάσσιων αιολικών σε φάση ολοκλήρωσης ως το 2023, η Δανία έχει ήδη προχωρήσει στη διαδικασία προκήρυξης ακόμη 2,4 GW που αναμένονται να είναι σε λειτουργία μεταξύ 2027-2030 (μεγέθη αξιοσημείωτα δεδομένου του πληθυσμού της Δανίας των 5,8 εκατομμυρίων ανθρώπων). Σήμερα, σε συνέχεια της Κλιματικής Συμφωνίας που επιτεύχθηκε στο Δανικό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2020, η Δανία σχεδιάζει τα Θαλάσσια Αιολικά της επόμενης γενιάς, και συγκεκριμένα την κατασκευή των δύο πρώτων στον κόσμο αυτόνομων ενεργειακών νησιών (το ένα στην Βόρεια Θάλασσα και το άλλο στην Βαλτική Θάλασσα).

Τα ενεργειακά νησιά σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας εποχής για την παραγωγή ενέργειας από υπεράκτια αιολική ενέργεια, με στόχο να τροφοδοτήσουν με πράσινη ενέργεια τόσο το δίκτυο της Δανίας όσο και άλλων γειτονικών χώρων. Λειτουργώντας ως πράσινοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας στη θάλασσα, τα ενεργειακά νησιά αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη Δανία αλλά και την Ευρώπη. Τα βασικά χαρακτηριστικά των  δύο έργων ενεργειακών νησιών που εγκρίθηκαν από το Κοινοβούλιο της Δανίας έχουν ως εξής:

1. Βόρεια Θάλασσα: Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία τεχνητού νησιού (μεγέθους ίσο με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου και σε απόσταση 100 χιλιόμετρα από την ακτή) στη Βόρεια Θάλασσα, που θα χρησιμεύσει ως κόμβος για Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα που θα στηθούν γύρω από το τεχνητό νησί με συνολική ισχύ αρχικά 3 GW και δυνατότητα επέκτασης ως και τα 10 GW.

2. Βαλτική Θάλασσα: Το ενεργειακό νησί της Βαλτικής Θάλασσας θα είναι το υπάρχον νησί του Bornholm, όπου οι ηλεκτροτεχνικές εγκαταστάσεις του νησιού θα χρησιμεύσουν ως κόμβος για Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα στα ανοικτά των ακτών του Bornholm, με συνολική ισχύ 2 GW.

Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.): Το Η.Β. διατηρεί την παγκόσμια πρωτιά με 10,4 GW θαλάσσιων αιολικών να έχουν ήδη κατασκευαστεί (ακολουθεί η Γερμανία με 7,6 GW και η Κίνα με 7,6 GW). Το Η.Β. στοχεύει στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050, που σημαίνει ότι αναμένεται να χρειαστεί έως και 75 GW Θαλάσσιων Αιολικών. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη δημιουργήσει πολλαπλές νέες θέσεις εργασίας, και είναι πλέον φθηνότερη ακόμη και από την πυρηνική ενέργεια. Η κυβέρνηση του Η.Β. φιλοδοξεί να φθάσει τα 40+ GW Θαλάσσιων Αιολικών έως το 2030 και προβαίνει σε όλα τα απαραίτητα βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Όπως μάλιστα χαρακτηριστικά δήλωσε o Πρωθυπουργός Boris Johnson τον Οκτώβρη του 2020: «Τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα θα παράγουν αρκετή ηλεκτρική ενέργεια ώστε να τροφοδοτούν κάθε σπίτι στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι το 2030».

Γερμανία: Ο στόχος για τα Θαλάσσια Αιολικά αυξήθηκε στα 20 GW για το 2030 και στα 40 GW για το 2040.

Πολωνία: Η Πολωνία αποτελεί την νέα αναδυόμενη αγορά στα Θαλάσσια Αιολικά εντός του ευρωπαϊκού χώρου, η οποία στοχεύει τα 11 GW σε δύο φάσεις. Μάλιστα το καθεστώς στήριξης για τα υπεράκτια αιολικά της Πολωνίας, έλαβε πρόσφατα (20 Μάιου) την έγκριση της Κομισιόν, σύμφωνα με το οποίο αναμένεται να διατεθούν κεφάλαια ύψους 22,5 δις ευρώ μέχρι το 2030.

Κατά την πρώτη φάση, τα 5,9 GW θα κατοχυρώνουν ταρίφες κάνοντας χρήση της εξαίρεσης από την διαγωνιστική διαδικασία, λόγω της ύπαρξης ενός περιορισμένου αριθμού έργων, με την τιμή αναφοράς να ορίζεται διοικητικά βασιζόμενη στα κόστη των έργων και χωρίς να ξεπερνά μια ορισμένη μέγιστη τιμή. Ενώ κατά τη δεύτερη φάση, για τα υπόλοιπα 5 GW η ενίσχυση θα κατοχυρώνεται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών.

Άλλες αγορές στην Ευρώπη: Η λίστα των χώρων που είναι ήδη ενεργές στα Θαλάσσια Αιολικά περιλαμβάνει το Βέλγιο, την Γαλλία, την Ολλανδία, και σε αυτές έρχονται σύντομα να προστεθούν νέες αγορές όπως η Ιρλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λετονία με τις χώρες του Νότου όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία να ακολουθούν. Όλες αυτές οι χώρες ακολουθούν ήδη συγκεκριμένα βήματα για να διευκολύνουν το άνοιγμα της υπεράκτιας αιολικής βιομηχανίας στις αγορές τους.

ΗΠΑ: Μια νέα δυναμική στον τομέα των Θαλάσσιων Αιολικών στην Αμερική φαίνεται να προωθείται από τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, εξαγγέλλοντας τον στόχο των 30 GW μέχρι το 2030, ο οποίος βέβαια συμπίπτει με την πρόσφατη έγκριση του πρώτου Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου εμπορικής κλίμακας στις ΗΠΑ (Vineyard Wind).

Ασία (Κίνα, Ταΐβάν, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Βιετνάμ): Η Κίνα έχει ήδη κατασκευάσει 7,6 GW Θαλάσσιων Αιολικών και έχει αλλά 18,2 GW υπό κατασκευή, ισχύς που σύντομα θα ανεβάσει την Κίνα στην πρώτη θέση ανά τον κόσμο στην εγκατεστημένη ισχύ θαλάσσιων αιολικών, αφήνοντας πίσω το  Ηνωμένο Βασίλειο. H Ταΐβάν εδώ και χρόνια θεσμοθετεί διαδικασίες, αναθέτει έργα και προσφάτως αυξάνει τους στόχους της για θαλάσσια αιολικά στα 20,5 GW μέχρι το 2035. Η Νότια Κορέα στοχεύει τα 12 GW μέχρι το 2030, η Ιαπωνία τα 45 GW μέχρι το 2040, το Βιετνάμ τα 10 GW μέχρι το 2030, ενώ η Ινδία αναμένεται να ακολουθήσει με φιλόδοξους στόχους στα Θαλάσσια Αιολικά που ίσως φθάσουν και τα 30 GW.

Τα 10 + 1 οφέλη των Θαλάσσιων Αιολικών

Μια σύντομη ματιά στα παραπάνω στοιχεία μαρτυρά την διαρκή ανέλιξη της αγοράς των Θαλάσσιων Αιολικών ανά τον κόσμο, κάνοντας τον καθένα να διερωτάται τι είναι αυτό που οδηγεί την παγκόσμια αγορά και τις εκάστοτε Κυβερνήσεις στην απόφαση να επενδύουν στα Θαλάσσια Αιολικά. Η απάντηση είναι εύκολη και αποτυπώνεται στα εξής παρακάτω πλεονεκτήματα, που με το βλέμμα στραμμένο στη χώρα μας, αναμένεται να ωφελήσουν τα μέγιστα αυτή την φορά την ελληνική αγορά: 

1. Ξένες επενδύσεις μεγάλης κλίμακας στην Ελλάδα (της τάξης των 1-2 δις ευρώ ανά έργο)

2. Συνεισφορά στην επίτευξη των στόχων ΑΠΕ του 2030 και της κλιματικής ουδετερότητας το 2050 (επιπλέον η ανάπτυξη Θαλάσσιων Αιολικών ταιριάζει άριστα με την πολιτική του Υπουργείου Ενέργειας για ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και της παράγωγης υδρογόνου στη Ελλάδα)

3. Ενεργειακή ανεξαρτησία (απεξάρτηση από την εισαγωγή καύσιμων και ευκαιρία η Ελλάδα να μετατραπεί σε εξαγωγό πράσινης ενέργειας σε Ευρώπη και Ασία μεσώ διεθνών διασυνδέσεων)

4. Ηλεκτρική ασφάλεια στο δίκτυο (δεδομένου ότι η παράγωγη των Θαλάσσιων Αιολικών ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την αιχμή της ζήτησης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες)

5. Ανάπτυξη νέας βιομηχανίας στη χώρα με ελληνική προστιθέμενη αξία και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με περαιτέρω ενίσχυση της ενεργειακής βιομηχανίας στην Ελλάδα (ως αντίβαρο της τουριστικής βιομηχανίας, που όπως αποδείχτηκε είναι ευάλωτη σε μια υγειονομική κρίση όπως αυτή που βιώνουμε)

6. Εξαγωγή εξοπλισμού και τεχνογνωσίας (από Ελληνικές εταιρίες σε άλλες αγορές Θαλάσσιων Αιολικών της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής)

7. Εγκαθίδρυση διεθνών συμφερόντων σε κρίσιμες θαλάσσιες περιοχές στο Αιγαίο (σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να υποστηρίξει και την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας)

8. Ενεργειακή ασφάλεια των νησιών ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού (ηλεκτροδότηση των νησιών και αντικατάσταση της ακριβής και ρυπογόνου παράγωγης από πετρέλαιο)

9. Ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας (το κόστος των θαλάσσιων αιολικών σε ανεπτυγμένες αγορές π.χ. Αγγλία είναι πλήρως ανταγωνίσιμο των συμβατικών πηγών ενεργείας αλλά και άλλων ΑΠΕ. Παρόμοια εξέλιξη αναμένεται στην Ελλάδα μετά την εγκατάσταση των πρώτων έργων και όσο η αγορά θα ωριμάζει και θα μεγαλώνει σε συνολική ισχύ. Ενώ το κόστος για την αρχική φάση, η Ελλάδα θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει εκμεταλλευομένη διαθέσιμους Ευρωπαϊκούς πόρους π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ΕΣΠΑ κτλ.)

10. Οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες (οφέλη από έργα υποδομής π.χ. λιμενικά έργα, ενίσχυση του χερσαίου ηλεκτρικού δικτύου, μειωμένη οπτική όχληση σε σχέση με χερσαίες ΑΠΕ κατόπιν προσεκτικής χωροθέτησης των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων)

11. Πράσινη και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας (η Ελλάδα είναι προικισμένη με ένα από καλύτερα θαλάσσια αιολικά πεδία σε όλο τον χώρο της Μεσογείου και σε κάποιες περιπτώσεις θαλάσσιο αιολικό δυναμικό ισάξιο των θαλασσών της Βόρειας Ευρώπης, που μέχρι στιγμής παραμένει πλήρως ανεκμετάλλευτο)

Ελλάδα και η ανάγκη θεσμοθέτησης ενός μεταβατικού πλαισίου για να ξεκινήσουν τα πρώτα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα και να ανοίξει η αγορά άμεσα

Ερχόμενοι στην ελληνική αγορά, μετά την ανεπιτυχή προσπάθεια για το άνοιγμα των Θαλάσσιων Αιολικών την περασμένη δεκαετία, ο δημόσιος διάλογος έχει επανεκκινήσει σοβαρά με την Ελληνική Κυβέρνηση να δείχνει ότι διαθέτει την πολιτική βούληση να προχωρήσει παραπέρα, αναλαμβάνοντας τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη θεσμοθέτηση του αναγκαίου θεσμικού πλαισίου μέσα στο 2021.

Η άμεση θεσμοθέτηση ενός «μεταβατικού πλαισίου» αναμένεται να βοηθήσει τα πρώτα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα να εγκατασταθούν στις ελληνικές θάλασσες μεταξύ 2025-2030. Μέχρι τότε, η Ελλάδα θα μπορεί να αντλεί ενέργεια μέσω ΑΠΕ, όπως τα φωτοβολταϊκά και τα χερσαία αιολικά, απορροφώντας το δυναμικό που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες. Υπό αυτόν το σχεδιασμό, σταδιακά, δηλαδή περίπου κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας (2025-2030), τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα θα μπορούσαν να πάρουν τη σκυτάλη και μετά το 2030 να εξελιχθούν σε μια από τις βασικές πήγες ηλεκτροδότησης της Ελλάδας, ώστε να φτάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Το κλειδί στα μακρόπνοα αυτά σχέδια βρίσκεται στην μετάβαση που αναμένεται με γενναία βήματα να πράξει η παρούσα Κυβέρνηση, ψηφίζοντας ένα μεταβατικό θεσμικό πλαίσιο όπου θα πατήσουν τα πρώτα έργα Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων,  σημαίνοντας έτσι το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς σε μια καινοτόμα και πολλά υποσχόμενη τεχνολογία. Το βήμα αυτό αξίζει στη χώρα μας, που όπως φαίνεται, ήρθε η ώρα να εκμεταλλευτεί την προνομιακή γεωγραφική της θέση και το πλούσιο θαλάσσιο αιολικό δυναμικό της. Άλλωστε, «πρασινίζοντας» τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, θα καταφέρουμε να «πρασινίσουμε» και άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως τη ναυτιλία και το γεωργικό τομέα. Και αυτό διότι, εκμεταλλευόμενοι εφαρμογές Power-to-X θα επιτύχουμε να μετατρέψουμε την περίσσεια ηλεκτρική ενέργεια, προερχόμενη από μεγάλης κλίμακας Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα, σε υδρογόνο και έπειτα σε άλλες πρώτες ύλες απαραίτητες στους προαναφερθέντες τομείς π.χ. καύσιμα για τη ναυτιλία, λιπάσματα για τη γεωργία κτλ.

Όλα δείχνουν πως η Ελλάδα έχει μια στρατηγική ευκαιρία να μετεξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο στον παγκόσμιο χάρτη, αρκεί μόνον να τεθούν άμεσα οι σωστές βάσεις και να υιοθετηθούν οι έξυπνες εκείνες λύσεις που θα δώσουν την ώθηση που χρειάζεται στην πρωτοπόρα για τα ελληνικά δεδομένα αγορά των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων.

*Ο Νίκος Αλαγιάλογλου είναι Director στην Copenhagen Offshore Partners (COP). 

(Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2021 που εκδίδει για 10η συνεχόμενη χρονιά το επιτελείο του energypress)

 

 

 

Έκτοτε, η τεχνολογία των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων αναπτύσσεται με αλματώδης ρυθμούς, και σταδιακά εξαπλώνεται από τις θάλασσες της Βόρειας Ευρώπης σε όλο τον παγκόσμιο χάρτη, φθάνοντας και στις αγορές της Ασίας, της Αμερικής και της Αυστραλίας. Η αυξητική αυτή τάση απεικονίζεται σε επίσημα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία τα Θαλάσσια Αιολικά αναμένεται να είναι η κύρια πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη από το 2040 και στο εφεξής, ξεπερνώντας όλες τις άλλες πηγές ηλεκτροπαραγωγής (συμπεριλαμβανομένων φυσικού αερίου, πυρηνικών αλλά και όλων των άλλων ΑΠΕ όπως τα φωτοβολταϊκά), με τα χερσαία αιολικά να πέφτουν πλέον στην δεύτερη θέση μετά τα θαλάσσια αιολικά (σύμφωνα με τις προβλέψεις του International Energy Agency).

Εικόνα: Ηλεκτροπαραγωγή ανά τεχνολογία στην Ευρωπαϊκή Ένωση
(πρόβλεψη International Energy Agency)

Δανία: Με περίπου 3 GW θαλάσσιων αιολικών σε φάση ολοκλήρωσης ως το 2023, η Δανία έχει ήδη προχωρήσει στη διαδικασία προκήρυξης ακόμη 2,4 GW που αναμένονται να είναι σε λειτουργία μεταξύ 2027-2030 (μεγέθη αξιοσημείωτα δεδομένου του πληθυσμού της Δανίας των 5,8 εκατομμυρίων ανθρώπων). Σήμερα, σε συνέχεια της Κλιματικής Συμφωνίας που επιτεύχθηκε στο Δανικό Κοινοβούλιο τον Ιούνιο του 2020, η Δανία σχεδιάζει τα Θαλάσσια Αιολικά της επόμενης γενιάς, και συγκεκριμένα την κατασκευή των δύο πρώτων στον κόσμο αυτόνομων ενεργειακών νησιών (το ένα στην Βόρεια Θάλασσα και το άλλο στην Βαλτική Θάλασσα).

Τα ενεργειακά νησιά σηματοδοτούν την αρχή μιας νέας εποχής για την παραγωγή ενέργειας από υπεράκτια αιολική ενέργεια, με στόχο να τροφοδοτήσουν με πράσινη ενέργεια τόσο το δίκτυο της Δανίας όσο και άλλων γειτονικών χώρων. Λειτουργώντας ως πράσινοι σταθμοί παραγωγής ενέργειας στη θάλασσα, τα ενεργειακά νησιά αναμένεται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη Δανία αλλά και την Ευρώπη. Τα βασικά χαρακτηριστικά των  δύο έργων ενεργειακών νησιών που εγκρίθηκαν από το Κοινοβούλιο της Δανίας έχουν ως εξής:

1. Βόρεια Θάλασσα: Το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία τεχνητού νησιού (μεγέθους ίσο με 18 γήπεδα ποδοσφαίρου και σε απόσταση 100 χιλιόμετρα από την ακτή) στη Βόρεια Θάλασσα, που θα χρησιμεύσει ως κόμβος για Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα που θα στηθούν γύρω από το τεχνητό νησί με συνολική ισχύ αρχικά 3 GW και δυνατότητα επέκτασης ως και τα 10 GW.

2. Βαλτική Θάλασσα: Το ενεργειακό νησί της Βαλτικής Θάλασσας θα είναι το υπάρχον νησί του Bornholm, όπου οι ηλεκτροτεχνικές εγκαταστάσεις του νησιού θα χρησιμεύσουν ως κόμβος για Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα στα ανοικτά των ακτών του Bornholm, με συνολική ισχύ 2 GW.

Εικόνα: Φωτορεαλιστική απεικόνιση του τεχνητού ενεργειακού νησιού που σχεδιάζεται στη Βόρεια Θάλασσα (www.windisland.dk)

Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.): Το Η.Β. διατηρεί την παγκόσμια πρωτιά με 10,4 GW θαλάσσιων αιολικών να έχουν ήδη κατασκευαστεί (ακολουθεί η Γερμανία με 7,6 GW και η Κίνα με 7,6 GW). Το Η.Β. στοχεύει στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050, που σημαίνει ότι αναμένεται να χρειαστεί έως και 75 GW Θαλάσσιων Αιολικών. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη δημιουργήσει πολλαπλές νέες θέσεις εργασίας, και είναι πλέον φθηνότερη ακόμη και από την πυρηνική ενέργεια. Η κυβέρνηση του Η.Β. φιλοδοξεί να φθάσει τα 40+ GW Θαλάσσιων Αιολικών έως το 2030 και προβαίνει σε όλα τα απαραίτητα βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Όπως μάλιστα χαρακτηριστικά δήλωσε o Πρωθυπουργός Boris Johnson τον Οκτώβρη του 2020: «Τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα θα παράγουν αρκετή ηλεκτρική ενέργεια ώστε να τροφοδοτούν κάθε σπίτι στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι το 2030».

Γερμανία: Ο στόχος για τα Θαλάσσια Αιολικά αυξήθηκε στα 20 GW για το 2030 και στα 40 GW για το 2040.

Πολωνία: Η Πολωνία αποτελεί την νέα αναδυόμενη αγορά στα Θαλάσσια Αιολικά εντός του ευρωπαϊκού χώρου, η οποία στοχεύει τα 11 GW σε δύο φάσεις. Μάλιστα το καθεστώς στήριξης για τα υπεράκτια αιολικά της Πολωνίας, έλαβε πρόσφατα (20 Μάιου) την έγκριση της Κομισιόν, σύμφωνα με το οποίο αναμένεται να διατεθούν κεφάλαια ύψους 22,5 δις ευρώ μέχρι το 2030.

Κατά την πρώτη φάση, τα 5,9 GW θα κατοχυρώνουν ταρίφες κάνοντας χρήση της εξαίρεσης από την διαγωνιστική διαδικασία, λόγω της ύπαρξης ενός περιορισμένου αριθμού έργων, με την τιμή αναφοράς να ορίζεται διοικητικά βασιζόμενη στα κόστη των έργων και χωρίς να ξεπερνά μια ορισμένη μέγιστη τιμή. Ενώ κατά τη δεύτερη φάση, για τα υπόλοιπα 5 GW η ενίσχυση θα κατοχυρώνεται μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών.

Άλλες αγορές στην Ευρώπη: Η λίστα των χώρων που είναι ήδη ενεργές στα Θαλάσσια Αιολικά περιλαμβάνει το Βέλγιο, την Γαλλία, την Ολλανδία, και σε αυτές έρχονται σύντομα να προστεθούν νέες αγορές όπως η Ιρλανδία, η Σουηδία, η Νορβηγία, η Λιθουανία, η Εσθονία και η Λετονία με τις χώρες του Νότου όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία να ακολουθούν. Όλες αυτές οι χώρες ακολουθούν ήδη συγκεκριμένα βήματα για να διευκολύνουν το άνοιγμα της υπεράκτιας αιολικής βιομηχανίας στις αγορές τους.

ΗΠΑ: Μια νέα δυναμική στον τομέα των Θαλάσσιων Αιολικών στην Αμερική φαίνεται να προωθείται από τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, εξαγγέλλοντας τον στόχο των 30 GW μέχρι το 2030, ο οποίος βέβαια συμπίπτει με την πρόσφατη έγκριση του πρώτου Θαλάσσιου Αιολικού Πάρκου εμπορικής κλίμακας στις ΗΠΑ (Vineyard Wind).

Ασία (Κίνα, Ταΐβάν, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Βιετνάμ): Η Κίνα έχει ήδη κατασκευάσει 7,6 GW Θαλάσσιων Αιολικών και έχει αλλά 18,2 GW υπό κατασκευή, ισχύς που σύντομα θα ανεβάσει την Κίνα στην πρώτη θέση ανά τον κόσμο στην εγκατεστημένη ισχύ θαλάσσιων αιολικών, αφήνοντας πίσω το  Ηνωμένο Βασίλειο. H Ταΐβάν εδώ και χρόνια θεσμοθετεί διαδικασίες, αναθέτει έργα και προσφάτως αυξάνει τους στόχους της για θαλάσσια αιολικά στα 20,5 GW μέχρι το 2035. Η Νότια Κορέα στοχεύει τα 12 GW μέχρι το 2030, η Ιαπωνία τα 45 GW μέχρι το 2040, το Βιετνάμ τα 10 GW μέχρι το 2030, ενώ η Ινδία αναμένεται να ακολουθήσει με φιλόδοξους στόχους στα Θαλάσσια Αιολικά που ίσως φθάσουν και τα 30 GW.

Τα 10 + 1 οφέλη των Θαλάσσιων Αιολικών

Μια σύντομη ματιά στα παραπάνω στοιχεία μαρτυρά την διαρκή ανέλιξη της αγοράς των Θαλάσσιων Αιολικών ανά τον κόσμο, κάνοντας τον καθένα να διερωτάται τι είναι αυτό που οδηγεί την παγκόσμια αγορά και τις εκάστοτε Κυβερνήσεις στην απόφαση να επενδύουν στα Θαλάσσια Αιολικά. Η απάντηση είναι εύκολη και αποτυπώνεται στα εξής παρακάτω πλεονεκτήματα, που με το βλέμμα στραμμένο στη χώρα μας, αναμένεται να ωφελήσουν τα μέγιστα αυτή την φορά την ελληνική αγορά: 

1. Ξένες επενδύσεις μεγάλης κλίμακας στην Ελλάδα (της τάξης των 1-2 δις ευρώ ανά έργο)

2. Συνεισφορά στην επίτευξη των στόχων ΑΠΕ του 2030 και της κλιματικής ουδετερότητας το 2050 (επιπλέον η ανάπτυξη Θαλάσσιων Αιολικών ταιριάζει άριστα με την πολιτική του Υπουργείου Ενέργειας για ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και της παράγωγης υδρογόνου στη Ελλάδα)

3. Ενεργειακή ανεξαρτησία (απεξάρτηση από την εισαγωγή καύσιμων και ευκαιρία η Ελλάδα να μετατραπεί σε εξαγωγό πράσινης ενέργειας σε Ευρώπη και Ασία μεσώ διεθνών διασυνδέσεων)

4. Ηλεκτρική ασφάλεια στο δίκτυο (δεδομένου ότι η παράγωγη των Θαλάσσιων Αιολικών ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την αιχμή της ζήτησης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες)

5. Ανάπτυξη νέας βιομηχανίας στη χώρα με ελληνική προστιθέμενη αξία και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας με περαιτέρω ενίσχυση της ενεργειακής βιομηχανίας στην Ελλάδα (ως αντίβαρο της τουριστικής βιομηχανίας, που όπως αποδείχτηκε είναι ευάλωτη σε μια υγειονομική κρίση όπως αυτή που βιώνουμε)

6. Εξαγωγή εξοπλισμού και τεχνογνωσίας (από Ελληνικές εταιρίες σε άλλες αγορές Θαλάσσιων Αιολικών της Ευρώπης, της Ασίας και της Αμερικής)

7. Εγκαθίδρυση διεθνών συμφερόντων σε κρίσιμες θαλάσσιες περιοχές στο Αιγαίο (σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να υποστηρίξει και την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας)

8. Ενεργειακή ασφάλεια των νησιών ειδικά την περίοδο του καλοκαιριού (ηλεκτροδότηση των νησιών και αντικατάσταση της ακριβής και ρυπογόνου παράγωγης από πετρέλαιο)

9. Ανταγωνιστικό κόστος ενέργειας (το κόστος των θαλάσσιων αιολικών σε ανεπτυγμένες αγορές π.χ. Αγγλία είναι πλήρως ανταγωνίσιμο των συμβατικών πηγών ενεργείας αλλά και άλλων ΑΠΕ. Παρόμοια εξέλιξη αναμένεται στην Ελλάδα μετά την εγκατάσταση των πρώτων έργων και όσο η αγορά θα ωριμάζει και θα μεγαλώνει σε συνολική ισχύ. Ενώ το κόστος για την αρχική φάση, η Ελλάδα θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει εκμεταλλευομένη διαθέσιμους Ευρωπαϊκούς πόρους π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, ΕΣΠΑ κτλ.)

10. Οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες (οφέλη από έργα υποδομής π.χ. λιμενικά έργα, ενίσχυση του χερσαίου ηλεκτρικού δικτύου, μειωμένη οπτική όχληση σε σχέση με χερσαίες ΑΠΕ κατόπιν προσεκτικής χωροθέτησης των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων)

11. Πράσινη και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας (η Ελλάδα είναι προικισμένη με ένα από καλύτερα θαλάσσια αιολικά πεδία σε όλο τον χώρο της Μεσογείου και σε κάποιες περιπτώσεις θαλάσσιο αιολικό δυναμικό ισάξιο των θαλασσών της Βόρειας Ευρώπης, που μέχρι στιγμής παραμένει πλήρως ανεκμετάλλευτο)

Ελλάδα και η ανάγκη θεσμοθέτησης ενός μεταβατικού πλαισίου για να ξεκινήσουν τα πρώτα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα και να ανοίξει η αγορά άμεσα

Ερχόμενοι στην ελληνική αγορά, μετά την ανεπιτυχή προσπάθεια για το άνοιγμα των Θαλάσσιων Αιολικών την περασμένη δεκαετία, ο δημόσιος διάλογος έχει επανεκκινήσει σοβαρά με την Ελληνική Κυβέρνηση να δείχνει ότι διαθέτει την πολιτική βούληση να προχωρήσει παραπέρα, αναλαμβάνοντας τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη θεσμοθέτηση του αναγκαίου θεσμικού πλαισίου μέσα στο 2021.

Η άμεση θεσμοθέτηση ενός «μεταβατικού πλαισίου» αναμένεται να βοηθήσει τα πρώτα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα να εγκατασταθούν στις ελληνικές θάλασσες μεταξύ 2025-2030. Μέχρι τότε, η Ελλάδα θα μπορεί να αντλεί ενέργεια μέσω ΑΠΕ, όπως τα φωτοβολταϊκά και τα χερσαία αιολικά, απορροφώντας το δυναμικό που προσφέρουν αυτές οι τεχνολογίες. Υπό αυτόν το σχεδιασμό, σταδιακά, δηλαδή περίπου κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας (2025-2030), τα Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα θα μπορούσαν να πάρουν τη σκυτάλη και μετά το 2030 να εξελιχθούν σε μια από τις βασικές πήγες ηλεκτροδότησης της Ελλάδας, ώστε να φτάσουμε στην κλιματική ουδετερότητα το 2050.

Το κλειδί στα μακρόπνοα αυτά σχέδια βρίσκεται στην μετάβαση που αναμένεται με γενναία βήματα να πράξει η παρούσα Κυβέρνηση, ψηφίζοντας ένα μεταβατικό θεσμικό πλαίσιο όπου θα πατήσουν τα πρώτα έργα Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων,  σημαίνοντας έτσι το άνοιγμα της εγχώριας αγοράς σε μια καινοτόμα και πολλά υποσχόμενη τεχνολογία. Το βήμα αυτό αξίζει στη χώρα μας, που όπως φαίνεται, ήρθε η ώρα να εκμεταλλευτεί την προνομιακή γεωγραφική της θέση και το πλούσιο θαλάσσιο αιολικό δυναμικό της. Άλλωστε, «πρασινίζοντας» τον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, θα καταφέρουμε να «πρασινίσουμε» και άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως τη ναυτιλία και το γεωργικό τομέα. Και αυτό διότι, εκμεταλλευόμενοι εφαρμογές Power-to-X θα επιτύχουμε να μετατρέψουμε την περίσσεια ηλεκτρική ενέργεια, προερχόμενη από μεγάλης κλίμακας Θαλάσσια Αιολικά Πάρκα, σε υδρογόνο και έπειτα σε άλλες πρώτες ύλες απαραίτητες στους προαναφερθέντες τομείς π.χ. καύσιμα για τη ναυτιλία, λιπάσματα για τη γεωργία κτλ.

Εικόνα: Το Θαλάσσιο Αιολικό Πάρκο Veja Mate στη Γερμανία

Όλα δείχνουν πως η Ελλάδα έχει μια στρατηγική ευκαιρία να μετεξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο στον παγκόσμιο χάρτη, αρκεί μόνον να τεθούν άμεσα οι σωστές βάσεις και να υιοθετηθούν οι έξυπνες εκείνες λύσεις που θα δώσουν την ώθηση που χρειάζεται στην πρωτοπόρα για τα ελληνικά δεδομένα αγορά των Θαλάσσιων Αιολικών Πάρκων.

*Ο Νίκος Αλαγιάλογλου είναι Director στην Copenhagen Offshore Partners (COP). 

(Το άρθρο περιλαμβάνεται στον τόμο GREEK ENERGY 2021 που εκδίδει για 10η συνεχόμενη χρονιά το επιτελείο του energypress