Τα «φώτα» της πόλης και η προσδοκία της αλλαγής

Μετά τις γιορτές, η Αθήνα θα επιστρέψει στην «κανονικότητα» και όλοι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες ανησυχίες

Αυτές τις ημέρες η Αθήνα, όπως και όλες οι πόλεις, φοράει την εορταστική της εμφάνιση. Οι δρόμοι, οι πλατείες και οι αγορές ζωντανεύουν και νιώθουμε απαλλαγμένοι -έστω και λίγο- από το άγχος της καθημερινότητας. Μετά τις γιορτές, όμως, η πόλη θα επιστρέψει στην «κανονικότητα» και όλοι θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τα ίδια προβλήματα και τις ίδιες ανησυχίες που αφήσαμε για λίγο στην άκρη.

Είναι παράδοξο το φαινόμενο, η πόλη να μένει ίδια στην υλική-φυσική υπόστασή της, αλλά εντούτοις οι ρυθμοί της να αλλάζουν ανάλογα με τον χρόνο, τις παρεμβάσεις στον χώρο και τη διαφορετική ενέργεια που εκπέμπεται κατά περίπτωση. Η πολυπλοκότητα αυτής της εικόνας αναιρεί τις απόψεις εκείνες που θεωρούν την καθημερινότητα των πόλεων ως κάτι αμετακίνητο, τετριμμένο και κοινότοπο, χωρίς μεγάλη σημασία. Είναι προφανές ότι, εκτός από τη ρουτίνα, η καθημερινή ζωή της πόλης προϋποθέτει –σχεδόν υπαρξιακά– και την προσδοκία της αλλαγής, το απρόβλεπτο και την ανατροπή.

Η καθημερινότητα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται μοιρολατρικά, αλλά να συμπορεύεται με την πραγματική ζωή, που έχει ως δομικά συστατικά την επιθυμία για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον, τη δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων, την πραγμάτωση ενός ανεκπλήρωτου παρελθόντος, την αλληλεγγύη, τη μέριμνα και τη φροντίδα για τον άλλο. Με άλλα λόγια, η πραγματικότητα της καθημερινότητας επιβάλλεται να περικλείει μια δυναμική «ανατροπής» των συμβατικών σχέσεων. Να εκφράζει τα διαφορετικά «θέλω» των κατοίκων στην προσωπική και κοινωνική ζωή. 

Τι άλλο από την έκφραση αυτής της δυναμικής είναι το αποτέλεσμα των πρόσφατων δημοτικών εκλογών στην Αθήνα; Ενα αποτέλεσμα που χαρακτηρίστηκε ως «μεγάλη ανατροπή» στην πολιτική ιστορία της πόλης και της χώρας.

Εκεί όπου άλλοι έβλεπαν μόνο το δήθεν «τυχαίο», το «ευκαιριακό», το «συμπτωματικό», την ασάλευτη συνέχεια και τις αμετακίνητες εξουσιαστικές σχέσεις, η θέληση χειραφέτησης βρήκε τελικά τον τρόπο να εκδηλωθεί αναζητώντας την υπέρβαση.

Δεν έγινε με μεγάλες, ανέξοδες υποσχέσεις, με αφηγήσεις του μέλλοντος ή με μηχανική αναπαραγωγή προτύπων του παρελθόντος που κινούν συνήθως την ιστορία. Πραγματοποιήθηκε κυρίως με «στιγμές του τώρα», όπως έχει γράψει ο Μπένγιαμιν, που ξαναφέρνουν την ελπίδα, που διασώζουν ένα ανεκπλήρωτο παρελθόν το οποίο στρέφεται στο μέλλον.

Αυτό θέλαμε να αναδείξουμε με το «ΤΩΡΑ» της προμετωπίδας του συνδυασμού μας (ΑΘΗΝΑ ΤΩΡΑ), που παντρεύει το χθες, το σήμερα και το αύριο σε μια ενότητα πράξης και διαρκούς κίνησης μιας ενεργού πόλης.

Οταν ένας πράσινος δρόμος και μια πράσινη γειτονιά ξεπροβάλλουν, γίνονται το πρόπλασμα ενός σχεδίου για την πράσινη πόλη και αποφασιστικός παράγοντας στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Οταν η πάλη για την ανάκτηση του δημόσιου χώρου, από τους καταπατητές του, γίνεται προτεραιότητα του δήμου, αλλά και μέλημα του κάθε κατοίκου, κάθε επαγγελματία και καταστηματάρχη, και όταν ο αγώνας για την καθαρή πόλη δεν περιορίζεται μόνο στους κάδους, αλλά στη συστράτευση όλης της πόλης για το κοινό καλό, τότε το ταξίδι αρχίζει. 

Παρόμοιες «στιγμές» των καθημερινών πράξεων στη ζωή της Αθήνας μάς οδηγούν σε ένα σχέδιο ανασύνθεσης, σε μια συμμετοχική, συμπεριληπτική και δημιουργική πόλη. Μια πόλη που βασίζεται πρωτίστως στο «κοινωνικό κεφάλαιο» των ανθρώπων στις γειτονιές, δηλαδή στις σχέσεις εμπιστοσύνης, συνεργασίας και αλληλεγγύης.

Οι τελευταίες εξελίξεις αναδεικνύουν την ανάγκη να δυναμώσει ξανά η φωνή των δημοτών και των πόλεων απέναντι στις απειλές περιθωριοποίησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στον κίνδυνο να μετατραπούν σε υποστυλώματα και απολογητές (φερέφωνα) κάθε κυβερνητικής απόφασης.

Αυτός ο αγώνας για την τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να δοθεί τώρα, διασυνδέοντας τις ελληνικές πόλεις μεταξύ τους σε μια κοινή μοίρα, ακολουθώντας το μονοπάτι μιας άλλης πορείας.  

Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών περιοδειών μου στην Αθήνα, βρέθηκα σε ένα καφενείο μιας γειτονιάς. Ενας θαμώνας με πλησίασε, λέγοντας: «Οσοι έρχονται εδώ, δεν έχουν καταλάβει τίποτα από την Αθήνα. Ρίχνουν μόνο μια βιαστική ματιά στην επιφάνεια για λόγους ψηφοθηρικούς. Αν θέλεις τη συμβουλή μου, ως νέος υποψήφιος που είσαι, αγκάλιασε τους ανθρώπους της πόλης και τις έγνοιες τους».

Αυτά τα λόγια κρατάω σαν φυλακτό για να με καθοδηγούν στην πορεία της θητείας μου.