Tα διακυβεύματα του 2025 - Προβλέψεις, φόβοι, προσδοκίες

Το 2025: Έτος Καθοριστικών Βημάτων για την Ενεργειακή Μετάβαση και την Βιώσιμη Ανάπτυξη 

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις, για την αντιμετώπιση των οποίων όλοι οι φορείς (Πολιτεία, Ρυθμιστής, Διαχειριστές, Συμμετέχοντες στην Αγορά) πρέπει να δείχνουν εγρήγορση και αγαστή συνεργασία μεταξύ τους. Η Ενεργειακή/Πράσινη Μετάβαση και η Βιώσιμη Ανάπτυξη αποτελούν σημαντικά πεδία συνεργασίας, στα οποία η Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ) έχει σημαίνοντα ρόλο λόγω και της επαύξησης των αρμοδιοτήτων της στους τομείς των Υδάτων και των Αστικών Αποβλήτων. Το 2025 ξεκινά ως έτος μεγάλων ευκαιριών, αλλά και σημαντικών προκλήσεων στον ενεργειακό τομέα, καθώς έχουν ήδη υλοποιηθεί ή δρομολογηθεί σημαντικές επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), στην αποθήκευση, στην ανάπτυξη δικτύων διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, στις υποδομές υγροποιημένου φυσικού αερίου, στις διεθνείς διασυνδέσεις, σε έξυπνους μετρητές, ενισχύοντας τον ανταγωνισμό και την ενεργειακή ασφάλεια. Η προώθηση της κυκλικής οικονομίας αποκτά νέα δυναμική το 2025, με έμφαση στην αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων για την παραγωγή βιομεθανίου και άλλων εναλλακτικών καυσίμων. Αυτές οι πρωτοβουλίες όχι μόνο μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, αλλά παράλληλα ενισχύουν την ενεργειακή ασφάλεια και προσφέρουν νέες προοπτικές στους διαχειριστές δικτύων φυσικού αερίου. Παράλληλα η ΡΑΑΕΥ προχωρά περαιτέρω στην ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών μέσω καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων, όπως ενδεικτικά η Αγορά Υπηρεσιών Ενεργειακής Αποδοτικότητας σε Κτίρια - Building Energy Efficiency Marketplace (BEEM), η on-line αλλαγή Προμηθευτή μέσα από τα Εργαλεία Σύγκρισης Τιμών της ΡΑΑΕΥ, αλλά και υπηρεσίες προς τους νέους κλάδους (π.χ. Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων Φο.Δ.Σ.Α.).

Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) σημείο αναφοράς στον ενεργειακό σχεδιασμό

Η ανάπτυξη των ΑΠΕ παραμένει πρωταρχικός στόχος για τη χώρα. Η υλοποίηση επενδύσεων πράσινης μετάβασης (ΑΠΕ, ευέλικτες οντότητες) με ταυτόχρονη δημιουργία επενδυτικής ασφάλειας, μέσω αντιμετώπισης του θέματος των αυξανόμενων περικοπών ηλεκτροπαραγωγής -κυρίως από ΑΠΕ- αποτελούν σημαντικές προκλήσεις. Οι διαχειριστές των Δικτύων Μεταφοράς και Διανομής καλούνται να επιταχύνουν την αναβάθμιση των δικτύων και την ολοκλήρωση των νέων υποδομών των έργων ΑΠΕ που απαιτούνται ώστε να είναι δυνατόν ο τηλεχειρισμός τους όταν απαιτείται για την ευστάθεια του συστήματος. Είναι σημαντική η ταχύτερη δυνατή ολοκλήρωση των πρώτων έργων αποθήκευσης/αντλησιοταμίευσης καθώς και ο εξηλεκτρισμός κλάδων της οικονομίας (ηλεκτρικά οχήματα, εξηλεκτρισμός των λιμανιών (cold ironing)), αλλά και η δημιουργία data centers που θα δημιουργήσουν νέα ηλεκτρική ζήτηση, οδηγώντας στον περιορισμό της πλεονάζουσας παραγωγής ενέργειας και επομένως των περικοπών. Οι διαγωνισμοί που αφορούν έργα αποθήκευσης ή έργα ΑΠΕ με αποθήκευση συμβάλλουν στην ενίσχυση της επενδυτικής ασφάλειας Επίσης, η πρόσφατη λειτουργία της πλατφόρμας σύναψης εμπορικών συμφωνιών (PPAs) αναμένεται να συμβάλει στη δρομολόγηση επενδύσεων, στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και στην ενίσχυση της επενδυτικής ασφάλειας.

Ψηφιακά Εργαλεία και Προστασία Καταναλωτών

Η προστασία των καταναλωτών παραμένει πυλώνας της ρυθμιστικής πολιτικής. Το 2025, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) ενδυναμώνει περαιτέρω τους πολίτες, εισάγοντας νέα προηγμένα ψηφιακά εργαλεία που διευκολύνουν την πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες. Στο πλαίσιο αυτό δρομολογούνται νέα εργαλεία:

• Το Building Energy Efficiency Marketplace (BEEM) αποτελεί μια έξυπνη ενεργειακή αγορά για υπηρεσίες/επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια, φέρνοντας σε επαφή – marketplace - τους Καταναλωτές (ιδιοκτήτες κατοικιών και εμπορικών κτιρίων/γραφείων) και τους Παρόχους «Υπηρεσιών» (Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών «ΕΕΥ», εργολάβοι/προμηθευτές εξοπλισμού ή/και υπηρεσιών Ενεργειακής απόδοσης «ΕΕ», χρηματοδότες κ.λπ.). Ο κύριος στόχος είναι η τυποποίηση των συνηθισμένων απαιτούμενων επενδύσεων βελτίωσης ενεργειακής απόδοσης σε ένα κτίριο, μέσω μιας εύχρηστης on-line υπηρεσίας που θα επιτρέπει την αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων. Τέτοιες επενδύσεις μπορεί να είναι, για παράδειγμα, η εγκατάσταση ή η αντικατάσταση με νέες – ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες και εφαρμογές (μόνωση στοιχείων κελύφους κτιρίου, αντλίες θερμότητας, έξυπνα συστήματα και συστήματα αυτοματισμού, συστήματα μηχανικού αερισμού, ανάκτηση θερμότητας κ.λπ.).
• Όσον αφορά την on-line αλλαγή Προμηθευτή (switching), μέσα από τα Εργαλεία Σύγκρισης Τιμών της ΡΑΑΕΥο Καταναλωτής μπορεί να εκδηλώσει ενδιαφέρον για κάποιο προϊόν Προμηθευτή καινα ζητήσει την αυτόματη συμπλήρωση πληροφοριών στη φόρμα αίτησης του παρόχου με ανάκτηση δεδομένων από το σύστημα GSIS. Διερευνάται η δημιουργία τυποποιημένης αίτησης προσφοράς προμήθειας, αλλά και η ανάπτυξη διεπαφής μεταξύ Καταναλωτή και Προμηθευτή για ανταλλαγή λοιπών στοιχείων που δεν μπορούν να ανακτηθούν από το GSIS. Η καινοτόμος αυτή εφαρμογή θα επιτρέψει την online αλλαγή Προμηθευτή και τη σχετική επικοινωνία με τον προηγούμενο πάροχο και τον ΔΕΔΔΗΕ. Αποτελεί μια ιδιαίτερα απαιτητική πρόκληση, που αναμένεται όμως να φέρει σημαντικά οφέλη προς τον καταναλωτή και τον ανταγωνισμό.
• Το Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων Φο.Δ.Σ.Α. αποτελεί μια καινοτόμα, πιλοτική κατ’ αρχάς, ψηφιακή εφαρμογή εποπτείας της διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων που πραγματοποιείται από τους Φορείς Διαχείρισης Στέρεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) . Ένα τέτοιο σύστημα θα επιτρέψει στην ΡΑΑΕΥ να συλλέγει και να παρακολουθεί δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, διευκολύνοντας την ολοκληρωμένη παρακολούθηση της διαχείρισης των αποβλήτων από τους Φο.Δ.Σ.Α. Αυτό θα επιτρέψει την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων της διαχείρισης αποβλήτων. Επίσης η δημιουργία Πρότυπου Χρηματοοικονομικού Μοντέλου για τους Φο.Δ.Σ.Α., θα επιτρέπει τη συνεκτική χρηματοοικονομική παρακολούθηση ανάλυση των Φο.Δ.Σ.Α. (Αριθμοδείκτες Αποδοτικότητας, Αριθμοδείκτες Διάρθρωσης Κεφαλαίων, Αριθμοδείκτες Ρευστότητας, Αριθμοδείκτες Δραστηριότητας).

Όλα τα ανωτέρω αποτελούν μια απόδειξη συνεπούς προσήλωσης της ΡΑΑΕΥ στη βελτίωση των υπηρεσιών της.

Το 2025 σηματοδοτεί την εξέλιξη της Ελλάδας σε μια χώρα που επενδύει στη βιωσιμότητα και την καινοτομία και ενισχύει το ρόλο της ως ενεργειακός κόμβος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι πολιτικές που συνδυάζουν την προστασία των καταναλωτών, τη στήριξη της πράσινης μετάβασης και την ενίσχυση των υποδομών δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η ανάπτυξη και η ενεργειακή ασφάλεια συνυπάρχουν. Η ενεργή συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων είναι καθοριστική για την επιτυχία των στόχων. Το νέο έτος φέρνει την ευκαιρία να εδραιώσουμε ένα δίκαιο και βιώσιμο ενεργειακό σύστημα, προς όφελος της κοινωνίας, των πολιτών, της οικονομίας και του περιβάλλοντος.

Η Ενεργειακή/πράσινη Mετάβαση και η Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι στο προσκήνιο για τη χώρα μας, όπου η Ρυθμιστική Αρχή έχει σημαίνοντα ρόλο. Αποτελούν σημαντικές προκλήσεις αλλά και ευκαιρία για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο.
 

* Ο Αναπληρωτής Καθηγητής κ. Αθανάσιος Δαγούμας είναι Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων