Προωθώντας τον ενεργειακό μετασχηματισμό των λιμένων

Η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» που προέκυψε μετά τη Συμφωνία των Παρισίων οδήγησε στην υιοθέτηση της γνωστής Δέσμης Μέτρων Προσαρμογής 55%, (Fit-for-55), η οποία περιλαμβάνει  το σύνολο των παραγωγικών δραστηριοτήτων μίας Εθνικής Οικονομίας και μεταξύ άλλων και τον Τομέα της Ναυτιλίας. Οι προκλήσεις που εγείρονται από αυτό το πλέγμα στρατηγικών αποφάσεων είναι σημαντικές στον τομέα της ενέργειας και δη της ηλεκτρικής.

Σύμφωνα με τη Δέσμη Μέτρων «fit-for-55%», στον Τομέα της Ναυτιλίας, προκρίνεται η αξιοποίηση των εναλλακτικών καυσίμων και κυρίως του ηλεκτρικού ρεύματος κατά τον ελλιμενισμό, μέσω μία σειράς υποχρεωτικών, ενθαρρυντικών μέτρων όπως η μη επιβολή προστίμου στο εμπόριο ρύπων ή η φορο-απαλλαγή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ειδικότερα, κατά τον ελλιμενισμό των πλοίων, η πλέον άμεσα εφαρμόσιμη λύση σε ευρεία κλίμακα είναι η ηλεκτροδότηση από την ξηρά (shore side electricity) με παύση λειτουργίας των μηχανών – γεννητριών των πλοίων. Σημειώνεται ότι  η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην ξηρά γίνεται, πλέον με τρόπους φιλικούς προς το περιβάλλον λόγω υψηλής διείσδυσης ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες, κλπ).

Το μέτρο της ηλεκτροδότησης των ελλιμενιζόμενων πλοίων που συχνά συναντάται και ως cold ironing, περιλαμβάνει την κατάλληλη μετατροπή συχνότητας και μετασχηματισμό τάσης, σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά λειτουργίας των πλοίων. Σημαντικές προϋποθέσεις, για να επιτευχθούν όλα τα παραπάνω, αποτελούν η σωστή εκτίμηση των ενεργειακών καταναλώσεων των πλοίων, ο σχεδιασμός και η υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής στα λιμάνια καθώς και ο κατάλληλος και έγκαιρος σχεδιασμός των υποδομών του εθνικού δικτύου μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας. Σημειώνεται ότι ο χρονικός ορίζοντας ολοκλήρωσης της υλοποίησης των προαναφερθέντων είναι εξαιρετικά πιεστικός, έως την 1/1/2030 δηλαδή μέσα στα επόμενα έξι χρόνια.

Έτσι, με τον εξηλεκτρισμό των λιμένων εγείρονται σημαντικές προκλήσεις που συνδέονται με τον σχεδιασμό αλλά και τη λειτουργία των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, όπως η κάλυψη της αυξημένης ζήτησης ισχύος ακόμη και σε ώρες αιχμής, ή η αντιμετώπιση προβλημάτων που εντοπίζονται στην ποιότητα ισχύος (διαταραχές τάσης και συχνότητας, ταχέα μεταβατικά φαινόμενα, αρμονική παραμόρφωση). Αυτά τα φαινόμενα προκαλούνται εξαιτίας των αυξημένου πλήθους των διασυνδεόμενων πλοίων, με υψηλές απαιτήσεις για τη διαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι, τα εξηλεκτρισμένα λιμάνια που θα αποτελέσουν, τα επόμενα χρόνια, ενεργειακούς κόμβους υψηλής πυκνότητας για το Εθνικό Δίκτυο, θα πρέπει να καλύπτουν ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις για εξορθολογισμένη διαχείριση της ηλεκτρικής ενέργειας.  

Το θέμα του ταχύρρυθμου εξηλεκτρισμού και εξυπηρέτησης λιμένων και πλοίων, έρχεται να  προστεθεί στη νέα αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην οποία πλέον κυριαρχεί η ελεύθερη επιλογή παρόχου και τρόπου τιμολόγησης αλλά και φυσικά να εξισορροπείται η Παραγωγή με τη Ζήτηση με τη βοήθεια της πρόσφατα εισαχθείσας παραμέτρου της Αποθήκευσης. Έτσι, η επίτευξη συμφέρουσας τιμής του κοινωνικού αγαθού της ηλεκτρικής ενέργειας για όλους συνιστά έναν στόχο, για την επιτυχία του οποίου εργάζονται όλοι οι ενεργειακοί φορείς.  

Η αναβαθμισμένη πλέον ως προς τις αρμοδιότητες και τομείς Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων έχει αναλάβει μεταξύ άλλων τη δύσκολη αποστολή να επιταχύνει την υλοποίηση του κεντρικού ευρωπαϊκού σχεδιασμού για απανθρακοποίηση του τομέα ενέργειας και μεταφορών και σε αυτό το πλαίσιο έχει πάρει μία σειρά από πρωτοβουλίες, όπως παρουσιάζονται στη συνέχεια:

• Αρχικά σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έκανε μία εκτίμηση του όλου θέματος (ενεργειακές απαιτήσεις, ανάγκες ενίσχυσης υποδομών, εκτίμηση κόστους για τα δίκτυα μεταφοράς και διανομής)
• Παρακολουθεί την εκτέλεση των μελετών σχεδιασμού και υλοποίησης σε λιμένες όπως αυτοί του Πειραιά, της Ηγουμενίτσας, του Βόλου, της Ραφήνας. Έχει συμμετάσχει σε workshops και συναντήσεις εργασίας ευρωπαϊκών έργων όπως το ALFION, EALING, CIPORT, CENTAVROS προκρίνοντας τις τεχνικές λύσεις αναβάθμισης του Εθνικού Δικτύου για την ενίσχυση των δικτύων της περιοχής των λιμένων από ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ.
• Παρότρυνε την ενεργό ανάμιξη του ΔΕΔΔΗΕ στην υλοποίηση των έργων ηλεκτροδότησης ξεκινώντας από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας (έργο ALFION-INFRA). Στο έργο αυτό  ο ΔΕΔΔΗΕ θα μεριμνήσει για τη δημοπράτηση της προμήθειας, εγκατάστασης και λειτουργίας του εξοπλισμού ηλεκτροδότησης ελλιμενιζόμενων πλοίων κατά τρόπο απολύτως συμβατό με το δίκτυό του, πέραν της εξασφάλισης της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας προς το λιμάνι. Μάλιστα η όλη εγκατάσταση στο έργο ALFION-INFRA με απόφαση που θα πάρει η ΡΑΑΕΥ θα τεθεί σε ειδικό πειραματικό περιβάλλον στο οποίο θα δοκιμαστούν και θέματα λειτουργίας του λιμένα και των πλοίων σε περιβάλλον αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι το λιμάνι της Ηγουμενίτσας θα αποτελέσει ένα μεγάλο σχολείο όπου θα καλλιεργηθεί η απαραίτητη τεχνογνωσία τόσο σε υλοποίηση όσο και σε λειτουργία τέτοιων εγκαταστάσεων  για να γίνει κάτι παρόμοιο, ει δυνατόν σε όλα τα λιμάνια της χώρας.
• Παράλληλα η ΡΑΑΕΥ  προετοιμάζει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τον τρόπο συμμετοχής των λιμένων και των πλοίων στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας λαμβάνοντας υπόψη ότι αφενός δεν πρέπει το «ναυτιλιακό ρεύμα» να είναι ακριβό (ή τουλάχιστον ακριβότερο από τα συμβατικά ρυπογόνα καύσιμα), ενώ αφετέρου δεν πρέπει να καταστρατηγούνται οι κανόνες του εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας που ισχύουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 
• Τέλος, η ΡΑΑΕΥ μεριμνά για τη διάχυση των αποτελεσμάτων αυτών των προσπαθειών και πρωτοβουλιών στη διεθνή κοινότητα (π.χ. ACER) ώστε να επιτευχθεί ευρύτερη διεθνής συνεργασία στο ευρύ και καινοφανές αυτό θέμα δεδομένου του παγκόσμιου χαρακτήρα της ναυτιλίας και των θαλασσίων μεταφορών αλλά και του επιτακτικού χαρακτήρα για ταχύτατη απανθρακοποίηση μέσω του εξηλεκτρισμού.

* Ο κ. Δημήτρης Φούρλαρης είναι Αντιπρόεδρος Κλάδου Ενέργειας της ΡΑΑΕΥ