Πράσινο υδρογόνο: Το κενό μεταξύ φιλοδοξίας και εφαρμογής στην Ευρώπη – Γιατί δεν ολοκληρώνονται τα έργα

Οι προσπάθειες που γίνονται στην Ευρώπη για την απανθρακοποίηση  των βιομηχανιών στον δρόμο προς την ενεργειακή μετάβαση, έχουν πυροδοτήσει ένα κύμα επενδύσεων σε πολλές χώρες για την ανάπτυξη έργων πράσινου υδρογόνου. 

Και έως τώρα η Ευρώπη υπήρξε ιδιαίτερα ανταγωνιστική σε σχέση με άλλες περιοχές με αντίστοιχο προσανατολισμό, όπως η Μέση Ανατολή και η περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού. 

Το πράσινο υδρογόνο παράγεται χρησιμοποιώντας ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια για να τροφοδοτήσει έναν ηλεκτρολύτη, ο οποίος διασπά το νερό σε υδρογόνο και οξυγόνο. Το αέριο στη συνέχεια καίγεται για να παράγει ενέργεια, εκπέμποντας μόνο υδρατμούς και ζεστό αέρα, γεγονός που το καθιστά απαλλαγμένο από άνθρακα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη διαδικασία παραγωγής γκρι υδρογόνου, η οποία τροφοδοτείται με φυσικό αέριο και παράγει εκπομπές άνθρακα. Το υδρογόνο είναι ένας ευέλικτος φορέας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μια σειρά εφαρμογών και αναμένεται να χρησιμοποιηθεί για να τροφοδοτήσει δύσκολες βιομηχανίες, όπως οι μεταφορές και η μεταποίηση. 

Τα φιλόδοξα project

Στην Ευρώπη, αρκετές χώρες αναπτύσσουν πλέον την ικανότητα παραγωγής πράσινου υδρογόνου επιδιώκοντας μια πράσινη μετάβαση. 

Η Γερμανία έχει μερικούς από τους πιο φιλόδοξους στόχους πράσινου υδρογόνου στην Ευρώπη, οι οποίοι εισήχθησαν στην Εθνική Στρατηγική για το Υδρογόνο . Θέτει στόχο παραγωγής 5 GW έως το 2030 και επιπλέον 5 GW που θα αναπτυχθούν μεταξύ 2035 και 2040. Η κυβέρνηση στοχεύει επίσης να δημιουργήσει 1.800 χιλιόμετρα νέων και ανακαινισμένων αγωγών για ένα «δίκτυο εκκίνησης υδρογόνου» στη Γερμανία έως το 2027/2028. 

Τον περασμένο Φεβρουάριο, η πρώτη μονάδα πράσινου υδρογόνου της Φινλανδίας τέθηκε σε λειτουργία. 

Ο διευθύνων σύμβουλος της P2X, Χέρκο Πλιτ, τόνισε χαρακτηριστικά ότι οι ρυθμιστικοί περιορισμοί στις εκπομπές στην εναέρια και θαλάσσια κυκλοφορία και στη βιομηχανική παραγωγή που αναμένεται να τεθούν σε ισχύ θα μπορούσαν να αυξήσουν τη ζήτηση για πράσινο υδρογόνο. «Η στρατηγική της εταιρείας μας ήταν να κλιμακωθεί, έχοντας κατά νου τους κινδύνους της αγοράς και της τεχνολογίας», είπε ο Πλιτ, προσθέτοντας ότι ήταν ευκολότερο να βρούμε επαρκείς πελάτες για ένα μικρότερο εργοστάσιο και να αυξήσουμε σταδιακά την παραγωγή καθώς αλλάζει η ζήτηση. 

«Το βλέπω επίσης ως μια ευκαιρία για την Ευρώπη να (...) αυξήσει την ανταγωνιστικότητα, η οποία ίσως δεν ήταν τόσο ισχυρή όταν ο IRA προσέλκυε επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες", δήλωσε ο Πλιτ. 

Οι επενδύσεις στην Ισπανία

Τον Φεβρουάριο, η Ισπανία ανακοίνωσε επενδύσεις σχεδόν 425 εκατομμυρίων δολαρίων από το ταμείο ανάκαμψης μετά την Covid για το πρόγραμμα Auction-as-a-Service (AaaS) της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου. Η χρηματοδότηση στοχεύει να ενισχύσει την ανάπτυξη και την εξάπλωση του πράσινου υδρογόνου σε ολόκληρη την ΕΕ και να υποστηρίξει την απαλλαγή της βιομηχανίας και του τομέα μεταφορών της Ισπανίας,  από τις εκπομπές άνθρακα. 

Το σημαντικό κενό

Ωστόσο, όπως επισημαίνει το oilprice.com παρά τις αρκετές θετικές κινήσεις από τις ευρωπαϊκές χώρες με στόχο την ανάπτυξη της ικανότητας πράσινης ενέργειας της περιοχής, ένα σημαντικό κενό εφαρμογής παραμένει στην ανάπτυξη πολιτικών πράσινου υδρογόνου. Μια έκθεση του 2025 , η οποία παρακολούθησε 190 έργα πράσινου υδρογόνου σε τρία χρόνια, έδειξε ότι μόνο το 7%  των παγκόσμιων ανακοινώσεων δυναμικότητας ολοκληρώθηκαν εντός του χρονοδιαγράμματος. 

Σύμφωνα με το nature.com, το παρελθόν και το μέλλον του πράσινου υδρογόνου χαρακτηρίζονται από τρία κενά, που αντανακλούν τις προκλήσεις της κλιμάκωσης ενός νέου και ακόμη μη ανταγωνιστικού φορέα ενέργειας που απαιτεί ειδική πολιτική υποστήριξη. Πρώτον, το κενό εφαρμογής του 2023 δείχνει ότι μόνο το 7% της αρχικά ανακοινωθείσας χωρητικότητας πράσινου υδρογόνου υλοποιήθηκε τελικά. Δεύτερον, το χάσμα φιλοδοξιών του 2030 έχει κλείσει σταδιακά τα τελευταία 3 χρόνια. 

Τρίτον, ωστόσο, αυτό οδήγησε σε ένα μεγάλο κενό εφαρμογής το 2030, καθώς θα απαιτηθούν τεράστιες επιδοτήσεις για την υλοποίηση όλων των έργων έως το 2030, και ακόμη περισσότερο για να τεθεί το πράσινο υδρογόνο σε καλό δρόμο για 1,5 °C μακροπρόθεσμα.

Τα έργα που ανακοινώθηκαν και βρίσκονται ήδη στο pipeline έχουν τριπλασιαστεί στα 422 GW μέσα σε τρία χρόνια, ωστόσο, τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις που αναμένεται να χρειαστούν για να επιτευχθεί αυτή η ανάπτυξη υπερβαίνει κατά πολύ τις ήδη ανακοινωθείσες επιδοτήσεις για τον κλάδο. 

Τα σημαντικά κενά εφαρμογής του παρελθόντος και η ανεπαρκής καθορισμένη χρηματοδότηση καθιστούν απίθανη την ανάπτυξη της προβλεπόμενης ικανότητας πράσινου υδρογόνου στο αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα. Ως εκ τούτου, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να προετοιμαστούν για μία περίοδο παρατεταμένης έλλειψης πράσινου υδρογόνου, καθώς και να αναζητήσουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση για να επιτύχουν τους στόχους χωρητικότητας τους. 

Φρένο στις φιλοδοξίες

Αρκετές εταιρείες έχουν χαλιναγωγήσει τις φιλοδοξίες του πράσινου υδρογόνου λόγω του αυξανόμενου κόστους και των ρυθμιστικών εμποδίων που αντιμετωπίστηκαν κατά την ανάπτυξη του έργου. Οι μεγάλες εταιρείες πετρελαίου, όπως η βρετανική BP και η ισπανική Repsol, καθώς και η νορβηγική εταιρεία αλουμινίου και ενέργειας Norsk Hydro, έχουν όλες είτε ακυρώσει είτε καθυστερήσει τα έργα πράσινου υδρογόνου. 

Τον Οκτώβριο, η Repsol ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τα έργα ανάπτυξης πράσινου υδρογόνου στην Ισπανία λόγω του δυσμενούς ρυθμιστικού καθεστώτος της χώρας. Η Repsol διαθέτει ένα ανεκτέλεστο έργων 350 MW. Ωστόσο, η εταιρεία δεν σχεδιάζει να εγκαταλείψει εντελώς τις φιλοδοξίες της για το πράσινο υδρογόνο, αλλά δηλώνει ότι σχεδιάζει να αναπτύξει τον επόμενο «ηλεκτρολύτη» της στη γειτονική Πορτογαλία. 

Οι εκτιμήσεις του ΔΟΕ

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (IEA), η πρόσληψη υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα είναι αργή προς το παρόν λόγω «ασαφών σημάτων ζήτησης, εμποδίων χρηματοδότησης, καθυστερήσεων στα κίνητρα, ρυθμιστικών αβεβαιοτήτων, ζητημάτων αδειοδότησης και λειτουργικών προκλήσεων». 

Ως εκ τούτου, ο IEA συνιστά την εισαγωγή πολιτικών που τονώνουν τη ζήτηση σε βασικούς τομείς όπως η βαριά βιομηχανία, η διύλιση και οι μεταφορές μεγάλων αποστάσεων για να επιταχυνθεί η ανάπτυξη. Εν τω μεταξύ, η επιτυχημένη έναρξη έργων πρώιμης εμπορικής κλίμακας, όπως η φινλανδική εγκατάσταση λύσεων P2X, πιθανότατα θα ενθαρρύνει περισσότερες εταιρείες να αναπτύξουν έργα πράσινου υδρογόνου.