Πορεία αντίστροφη προς τις ΗΠΑ: Η Ευρώπη λανσάρει το Παγκόσμιο Φόρουμ για την Ενεργειακή Μετάβαση - Ποιες επενδύσεις ξεκλειδώνει

Πορείες αντίστροφες φαίνεται ότι ακολουθούν πλέον ΕΕ και ΗΠΑ, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την ενεργειακή πολιτική.  Η Ευρώπη έχει λίγους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου και επί του παρόντος ξοδεύει περίπου μισό τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως για την εισαγωγή ορυκτών καυσίμων. Η κύρια ελπίδα της για ενεργειακή αυτονομία είναι η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και εξαγωγέας υγροποιημένου φυσικού αερίου (LPG) στον κόσμο και ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θέλει να αυξήσει περαιτέρω την παραγωγή υγραερίου.

Στο πλαίσιο αυτό η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μαζί με τον εκτελεστικό διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) Φατίχ Μπιρόλ, παρουσίασαν στο περιθώριο του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, το «Παγκόσμιο Φόρουμ για την Ενεργειακή Μετάβαση»,  επιβεβαιώνοντας τις παγκόσμιες δεσμεύσεις για επιτάχυνση της στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Το λανσάρισμα αυτό ακολουθεί τη δυναμική που χτίστηκε στην COP28, όπου τα έθνη σε όλο τον κόσμο ενέκριναν φιλόδοξους στόχους για τον τριπλασιασμό της χωρητικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διπλή ενεργειακή απόδοση έως το 2030. Καθώς η προθεσμία πλησιάζει γρήγορα, το φόρουμ στοχεύει να κινητοποιήσει τη δράση μεταξύ χωρών, εταιρειών και επενδυτών.

Το φόρουμ θα φέρει γύρω από το τραπέζι χώρες από κάθε γωνιά του πλανήτη, από τη Βραζιλία μέχρι τον Καναδά, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Κένυα, το Περού, τη Νότια Αφρική, το Ηνωμένο Βασίλειο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και πολλούς άλλους.

Βασική επιδίωξη της πρωτοβουλίας αυτής, όπως τονίζεται στη σχετική ανακοίνωση είναι η επίτευξη φιλόδοξων κλιματικών στόχων σε παγκόσμιο επίπεδο και η υποστήριξη χωρών για τις οποίες η καθαρή μετάβαση είναι πιο δύσκολη.

Οι τρεις βασικοί στόχοι

Πρώτον, θα επιδιώξει να διατηρήσει τη δυναμική της παγκόσμιας ενεργειακής συμφωνίας και να διασφαλίσει ότι οι παγκόσμιοι ενεργειακοί στόχοι θα βρουν τον δρόμο τους στο νέο σύνολο των Εθνικά Καθορισμένων Συνεισφορών , ενόψει της φετινής COP.  Η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή του 2025 (UNFCCC COP 30) θα πραγματοποιηθεί τον Νοέμβριο του 2025 στο Belém της Βραζιλίας .

Δεύτερον, η φον ντερ Λάιεν τόνισε την ανάγκη να μετατραπούν αυτοί οι στόχοι σε συγκεκριμένα έργα που ωφελούν τους ανθρώπους . «Υπό την ηγεσία της Βραζιλίας στην COP, αυτό το Φόρουμ θα επικεντρωθεί σε εμβληματικές πρωτοβουλίες, για παράδειγμα έργα που φέρνουν δύναμη σε υποεξυπηρετούμενες κοινότητες ή έργα που ξεκινούν νέες καθαρές βιομηχανίες και αναβαθμίζουν την καθαρή ενέργεια παγκοσμίως», εξήγησε η επικεφαλής της Κομισιόν.

Ο τρίτος στόχος του φόρουμ είναι να ξεκλειδώσει περισσότερες επενδύσεις , συμπεριλαμβανομένης της έξυπνης χρηματοδότησης με εργαλεία αποφυγής κινδύνου, της μικτής χρηματοδότησης και άλλων δημιουργικών λύσεων για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων.

Σημαντικές επενδύσεις

Κατά την παρουσίαση του φόρουμ η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν τόνισε τα πρωτοφανή επίπεδα των παγκόσμιων δαπανών για καθαρή ενέργεια. «Μόνο πέρυσι, οι παγκόσμιες δαπάνες για καθαρή ενέργεια έφτασαν το ρεκόρ των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Για κάθε δολάριο που επενδύεται σε ορυκτά καύσιμα, επενδύονται δύο δολάρια σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια υπερβαίνουν τα ορυκτά καύσιμα δέκα προς ένα. Αυτή είναι μια στροφή για την οποία εργαζόμαστε εδώ και χρόνια», σημείωσε.

Αυτή η πρόοδος βασίζεται στην Παγκόσμια Δέσμευση για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και την Ενεργειακή Απόδοση, της οποίας ηγήθηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της COP28.

Υπενθυμίζεται ότι η Παγκόσμια Δέσμευση αναπτύχθηκε σε στενή συνεργασία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Προεδρία της COP28, με την υποστήριξη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) και του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA).

Το μεγάλο στοίχημα

Από την πλευρά του ο Φατίχ Μπιρόλ, είπε ότι η έναρξη του Φόρουμ είναι «τόσο επίκαιρη», υπογραμμίζοντας ότι οι τρέχουσες εκτιμήσεις του ΙΕΑ προβλέπουν αύξηση 2,7 φορές στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Ευρώπη έχει αυξήσει τον στόχο της για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε πάνω από 42% έως το 2030 (σήμερα 23%).

Υπογράμμισε παράλληλα ότι το μεγαλύτερο ζήτημα ήταν η επένδυση των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου το 85% κατευθύνεται σε προηγμένες οικονομίες και το 15% επενδύεται σε χώρες με το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού. «Η Αφρική είναι η κύρια πρόκληση – σε όλα τα ενεργειακά δεδομένα, αυτό που μου ραγίζει την καρδιά, η ποσότητα ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουμε στην Υποσαχάρια Αφρική είναι μικρότερη από την ηλεκτρική ενέργεια από ηλιακή ενέργεια που παράγουμε στην Ολλανδία».

Τα κρίσιμα ορυκτά

Τα κρίσιμα ορυκτά θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη μετάβαση και ο Μπιρόλ εξήγησε ότι οι παραγωγοί δεν πρέπει μόνο να εξορύξουν και να εξάγουν, αλλά και να διυλίσουν και να μεταποιήσουν, συμβάλλοντας στην οικονομική διαφοροποίηση και στη μείωση των εκπομπών.

Προκλήσεις

Ωστόσο, οι προκλήσεις παραμένουν: πολλές χώρες ή περιοχές εξακολουθούν να αγωνίζονται να επωφεληθούν από τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια.

Όπως επισημαίνει η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της, η Αφρική, για παράδειγμα, λαμβάνει μόνο το 2% των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια, παρά το γεγονός ότι φιλοξενεί το 60% των καλύτερων ηλιακών πόρων στον κόσμο. Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν το χαρακτήρισε αυτό ως απαράδεκτο και άδικο και εξέφρασε την πεποίθησή της ότι η παγκόσμια εκστρατεία «Scaling up Renewables in Africa» που ξεκίνησε με τον πρόεδρο της Νότιας Αφρικής Cyril Ramaphosa τον περασμένο Νοέμβριο θα κλείσει αυτό το χρηματοδοτικό κενό.

Επιπλέον, η πρόεδρος δήλωσε ότι ο κόσμος πρέπει να κινηθεί πιο γρήγορα και να επικεντρωθεί επίσης στην κλιμάκωση της μεταποίησης , έτσι ώστε κάθε περιοχή να είναι σε θέση να δημιουργήσει ή να βελτιώσει τα δίκτυα και την ικανότητα αποθήκευσης που απαιτείται. Αυτή η προσπάθεια θα απαιτήσει τεράστιες επενδύσεις που καμία εταιρεία ή χώρα από μόνη της δεν μπορεί να αναλάβει. Αυτή είναι η θεμελιώδης προστιθέμενη αξία του νέου φόρουμ.

Ο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κατέληξε λέγοντας: «Το Παγκόσμιο Φόρουμ για την Ενεργειακή Μετάβαση έχει να κάνει με τη σύνδεση των κουκκίδων σχετικά με τη διασφάλιση ότι οι κυβερνήσεις, οι εταιρείες και οι επενδυτές θα βρουν ο ένας τον άλλον, όπως κάνουν σήμερα εδώ. Σε αυτούς τους καιρούς σκληρού γεωστρατηγικού ανταγωνισμού η προβλεψιμότητα, η βεβαιότητα και η αξιοπιστία έχουν σημασία. Θέλω να είμαι πολύ σαφής με το μήνυμά μου: η Ευρώπη παραμένει στην πορεία και είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με όλους τους παγκόσμιους παράγοντες για να επιταχύνουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».